Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Ενδιαφέρουσα και κατατοπιστική ήταν η ενημέρωση του πρέσβη των ΗΠΑ στην Αθήνα Τζέφρυ Πάιατ σε Έλληνες δημοσιογράφους στις 4 Μαρτίου, οι οποίοι έθεσαν ερωτήσεις και για τα μείζονα εξοπλιστικά προγράμματα των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων που αυτή την περίοδο βρίσκονται στην επικαιρότητα.
Στο θέμα της νέας φρεγάτας για το Πολεμικό Ναυτικό, ο πρέσβης είπε ότι από τις συζητήσεις που είχε με τον Έλληνα υπουργό Αμύνης και το γραφείο του πρωθυπουργού, έχει αντιληφθεί ότι προτάσσονται τρία κριτήρια βάσει των οποίων θα ληφθεί απόφαση: οι ικανότητες του προτεινόμενου σχεδίου φρεγάτας, η συνεισφορά στην ελληνική αμυντική βιομηχανία και οικονομία και η λεγόμενη “ενδιάμεση λύση”.
Σχέδιο φρεγάτας
Προσεγγίζοντας ένα προς ένα τα ανωτέρω, ο πρέσβης ανέφερε ότι το Ναυτικό των ΗΠΑ “προσφέρει στο Ελληνικό Ναυτικό ένα επιχειρησιακό και υψηλών ικανοτήτων προϊόν, που υποστηρίζεται από μια διακρατική συμφωνία και μια στρατηγική συνεργασία με το Ναυτικό των ΗΠΑ. Δεν πουλάμε απλώς “λαμαρίνα”. Πουλάμε μια πλατφόρμα η οποία θεωρούμε ότι θα βοηθήσει στην περαιτέρω ενίσχυση της στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ των δύο ναυτικών“.
Παριστάμενος αξιωματικός που κλήθηκε από τον πρέσβη να συνεισφέρει στην ενημέρωση, είπε: “Είχαμε και έχουμε λεπτομερείς συζητήσεις με το Πολεμικό Ναυτικό για τις δυνατότητες που επιθυμούν στο πλοίο σήμερα αλλά και για πιθανές μελλοντικές αναβαθμίσεις“. Η αναφορά σε μελλοντικές αναβαθμίσεις, μπορεί να ερμηνευθεί ότι αφορά δυνατότητες που αυτή την στιγμή δεν μπορούν να ενσωματωθούν στο σχέδιο της MMSC, ακόμα και για λόγους οικονομικούς, αλλά θα μπορούσαν να προστεθούν μετά την ένταξη των πλοίων σε υπηρεσία.
Ελληνικά ναυπηγεία
Ως προς την αμυντική βιομηχανία ο κ. Πάιατ διευκρίνισε για το πρίσμα υπό το οποίο αντιλαμβάνεται η ελληνική κυβέρνηση το πρόγραμμα: “Συγκεκριμένα, η προοπτική χρησιμοποιήσεως μιας δαπάνης δισεκατομμυρίων ευρώ για την αναβίωση της ελληνικής ναυπηγικής βιομηχανίας στα επίπεδα που κατείχε κάποτε“.
Εξέφρασε την πεποίθησή του ότι η Lockheed Martin θα καταθέσει ακαταμάχητη προσφορά για εγχώρια ναυπήγηση. Ήδη ομάδα επιτελών του Ναυτικού των ΗΠΑ επισκέφθηκε το καλοκαίρι του 2020 τα ναυπηγεία Ελευσίνας και Σκαραμαγκά και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι με σημαντικές επενδύσεις έχουν την ικανότητα ναυπηγήσεως φρεγατών MMSC. Η αμερικανική πρόταση που συζητήθηκε με την ελληνική κυβέρνηση αφορούσε την ναυπήγηση 3 εκ των 4 φρεγατών στην Ελλάδα και όπως είπε ο κ. Πάιατ, “Δεν έχω ακούσει κανέναν από τους ανταγωνιστές μας να κάνουν παρόμοια ρητή προσφορά“.
Οι προσπάθειες εξυγιάνσεως των ναυπηγείων είναι πολύ περίπλοκες ενώ στην περίπτωση της Ελευσίνας αποκαλύφθηκαν μεγαλύτερες οφειλές από αυτές που αναφερόταν αρχικώς. Ωστόσο, το πρόγραμμα φρεγατών είναι τέτοιου μεγέθους που μπορεί να αξιοποιηθεί ώστε να λειτουργήσει ως καταλύτης για την αναγέννηση ενός εκ των δύο ναυπηγείων. Ο Αμερικανός πρέσβης υπογράμμισε ότι ο Έλληνας υπουργός Ανάπτυξης έχει καταστήσει σαφές στους Αμερικανούς “ότι έχει εστιάσει στην αναγέννηση της ελληνικής ναυπηγικής βιομηχανίας και επιθυμεί να χρησιμοποιήσει το πρόγραμμα φρεγατών για να πετύχει αυτό το σχέδιο“. Μόνο η αμερικανική πλευρά έχει αναπτύξει ένα σοβαρό όραμα προς αυτή την κατεύθυνση, κατέληξε ο κ. Πάιατ. “Ορισμένοι από τους ανταγωνιστές μας έχουν κάνει θόρυβο αναφορικώς με συνεργασία της εγχώριας βιομηχανίας αλλά δεν έχουν προβεί σε συγκεκριμένες δεσμεύσεις όπως αυτές που έχουν κάνει οι ΗΠΑ και τις οποίες έχουν επικοινωνήσει τόσο επισήμως, σε κυβερνητικό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο ιδιωτικού τομέα, για την παραγωγή πλοίων στην Ελλάδα“, συμπλήρωσε.
Ο πρέσβης Πάιατ διευκρίνισε ότι ένα από τα οφέλη που θα προκύψουν από την ναυπήγηση MMSC σε ελληνικά ναυπηγεία είναι ότι αυτό θα προσφέρει δυνατότητα επισκευής των σημερινών LCS. Ο παριστάμενος Αμερικανός αξιωματικός διευκρίνισε ότι καθώς η MMSC βασίζεται στην κλάση FREEDOM της LCS, οι μονάδες της συγκεκριμένης κλάσεως θα αναπτύσσονται στην Ευρώπη (ενώ της κλάσεως INDEPENDENCE στον Ειρηνικό) συνεπώς θα είναι φυσιολογικό να μπορούν να επισκευάζονται και να συντηρούνται αυτές και στην Ελλάδα.
Ενδιαφέρον είχε το γεγονός ότι δεν έγινε οποιαδήποτε μνεία για το πρόγραμμα νέας φρεγάτας FFG(X) του Ναυτικού των ΗΠΑ.
Την ερχομένη εβδομάδα, ομάδα της Lockheed Martin θα έχει εμπορικές συζητήσεις στην Αθήνα, μεταξύ των οποίων και με τις διοικήσεις των ναυπηγείων Ελευσίνας και Σκαραμαγκά.
Ενδιάμεση λύση
Για την “ενδιάμεση λύση”, ο Αμερικανός πρέσβης διαβεβαίωσε ότι βασιζόμενος σε συζητήσεις που είχε με αξιωματούχους της στρατιωτικής ηγεσίας και του Ναυτικού των ΗΠΑ, το τελευταίο “διερευνά πολύ σκληρά αυτή την ενδιάμεση λύση και αναγνωρίζει ότι πρόκειται να αποτελέσει ουσιώδες στοιχείο στην ελληνική απόφαση“. Καθώς όμως κάτι τέτοιο θα περιληφθεί στην πρόταση που επεξεργάζεται η Lockheed Martin, δεν υπάρχει δυνατότητα προσδιορισμού της ενδιάμεσης λύσεως εάν πρώτα δεν ληφθεί η μη δεσμευτική Επιστολή Αιτήσεως (LOR) της ελληνικής κυβερνήσεως. Αυτή είναι η εξέλιξη που θα “ξεκλειδώσει” την διαδικασία για την αμερικανική πλευρά. Συναφώς με την “ενδιάμεση λύση”, ο πρέσβης κατέληξε για την LOR: “Δεν συνεπάγεται καμμία υποχρέωση από πλευράς ελληνικού κράτους να αιτηθεί από το Ναυτικό των ΗΠΑ πρόταση που να αφορά αυτό το πλοίο”.
Ως προς το ζήτημα της προμήθειας F-35 από την Ελλάδα, ο κ. Πάιατ ανέδειξε την πολυπλοκότητα του αεροσκάφους ως ολοκληρωμένο οπλικό σύστημα που απαιτεί περί τα 5 έτη από την ανάθεση συμβάσεως μέχρι την έναρξη παραλαβών. Ο παριστάμενος αξιωματικός συμπλήρωσε: “Η αμερικανική κυβέρνηση έχει πει περίπου πέντε έτη. Επειδή υπάρχουν πολλές μοναδικές υποδομές που πρέπει να δημιουργηθούν για την υποστήριξη του αεροσκάφους. Αντιμετωπίζουμε τις δικές μας προκλήσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο για τη δημιουργία αυτής της υποδομής επιτόπου. Δεν πετάει απλώς ένα F-35 και σταθμεύει δίπλα σε ένα F-16“.
Δι’ αυτού του τρόπου, εξηγήθηκε εμμέσως με ποιο επιχείρημα απορρίφθηκε το ελληνικό αίτημα για ταχεία παράδοση μικρού αριθμού μεταχειρισμένων F-35.
Συνοψίζοντας, από τα όσα ανέφερε ο Αμερικανός πρέσβης για την αμερικανική πρόταση φρεγάτας MMSC, διαπιστώνεται ότι εκ των τριών κριτηρίων που έχει θέσει η ελληνική κυβέρνηση, την μεγαλύτερη βαρύτητα έχει η συσχέτιση του προγράμματος με την αναγέννηση των ελληνικών ναυπηγείων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ενώ η ελληνική κυβέρνηση συζητούσε για προμήθεια 2 φρεγατών από την Γαλλία, αύξησε τον αριθμό των πλοίων σε 4, ώστε να “διευκολυνθεί” η παραχώρηση ναυπηγικού έργου από τον ανάδοχο αλλά και για να καταστεί πιο ελκυστική (λόγω πολύ μεγαλύτερου ύψους συμβάσεως) η δέσμευση του αμερικανικού δημοσίου στην υποστήριξη της επενδυτικής προτάσεως της ΟΝΕΧ. Η βούληση για αύξηση της συνολικής δαπάνης με αυτή την αντίληψη, φαίνεται εξάλλου και από την συσχέτιση του προγράμματος νέας φρεγάτας με το πρόγραμμα αναβαθμίσεως των 4 φρεγατών ΜΕΚΟ 200ΗΝ, που ενώ επιδιωκόταν η υλοποίηση με όριο δαπάνης τα 150 εκατ. €, η κυβέρνηση αναθεώρησε και το αύξησε σε 400 εκατ. €. Το ζητούμενο της αμερικανικής εμπλοκής ήταν σαφώς και ο λόγος της στροφής που έγινε προς φρεγάτες “πολλαπλού ρόλου”, αφού η MMSC δεν μπορεί να θεωρηθεί φρεγάτα αυξημένων Α/Α δυνατοτήτων.
Έξι φρεγάτες αυξημένων Α/Α δυνατοτήτων ήθελε το ΠΝ – Αδιάφορο για την κυβέρνηση
