Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Οι πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητος το τελευταίο διάστημα για τον ξεδιάντροπο ρόλο ΜΚΟ που ενισχύουν την διακίνηση λαθρομεταναστών από την Τουρκία καθώς και οι συλλήψεις ατόμων για συμμετοχή σε οργανωμένα κυκλώματα που διενεργούν τις παράνομες δραστηριότητες στην ελληνική επικράτεια, αποκαλύπτουν τους δρώντες σε χαμηλό “επιχειρησιακό” επίπεδο, σε αυτήν την υβριδικού τύπου επίθεση που υφίσταται η χώρα από το κράτος συμμορία. Αυτό που δεν ομολογείται ευρύτερα, είναι η συμμετοχή στελεχών των Σωμάτων Ασφαλείας που δυστυχώς εμπλέκονται ενεργά, κυρίως στο σκέλος των πληροφοριών για την αντιμετώπιση των μέτρων και σχεδίων που εφαρμόζουν οι αρμόδιες Αρχές. Η λήψη αυστηρότερων μέτρων από ελληνικής πλευράς για την αντιμετώπιση της καταστάσεως, έθιξε μεταξύ άλλων και οικονομικά συμφέροντα, τα οποία δεν περιορίζονται μόνο στην πλευρά της Τουρκίας.
Αν όμως μόλις έχουν αρχίσει να εμφανίζονται τα πρώτα αποτελέσματα από τις σχετικές έρευνες των υπηρεσιών ασφαλείας, αυτό δεν σημαίνει και το τέλος του αγώνα. Διότι το επιχειρησιακό περιβάλλον είναι εξαιρετικά “πορώδες” και η προσπάθεια δεν παύει να παρουσιάζει κενά που εκμεταλλεύεται ο εχθρός. Και σε αυτό το σημείο ανακύπτει το γενικότερο ζήτημα των σύγχρονων μέσων επιτηρήσεως του Αιγαίου και ιδίως της περιοχής εγγύς των Μικρασιατικών παραλίων.
Σε αυτό τον τομέα, η Τουρκία προηγείται.
Ήδη από το 2018 είχε ολοκληρωθεί η πρώτη φάση του προγράμματος Συστήματος Ραντάρ Επακτίου Επιτηρήσεως της Τουρκίας, που αποβλέπει στην καταπολέμηση των παρανόμων δραστηριοτήτων στην θάλασσα, όσον αφορά αλιεία, λαθρεμπόριο, διακίνηση λαθρομεταναστών κ.λπ. Ένδεκα σταθμοί επιτηρήσεως από σύνολο 31, είχαν εγκατασταθεί από την Θάλασσα του Μαρμαρά μέχρι το ακρωτήριο Ντάτσα της επαρχίας Μουγλά, έναντι Κω και είχε ολοκληρωθεί μέχρι τότε η δοκιμή του.
Συνοπτικώς, τα δεδομένα που λαμβάνουν οι σταθμοί συσχετίζονται αυτόματα μέσω αλγορίθμων και στην περίπτωση εμφανίσεως κάποιας “ανωμαλίας”, όπως στην περίπτωση προσεγγίσεως δύο σκαφών που θα εγείρουν υποψίες για διακίνηση λαθρομεταναστών ή στην περίπτωση ασυνήθιστα αργού πλου που θα σημαίνει ενδεχομένως θαλάσσια ρύπανση, οι χειριστές στο κέντρο ελέγχου θα στρέφουν κάμερες του εγγύτερου σταθμού προς απόκτηση οπτικής επαφής με τα ύποπτα στίγματα, μεταφέροντας εικόνα σε πραγματικό χρόνο στο επιχειρησιακό αρχηγείο στην Άγκυρα. Από εκεί, τα δεδομένα διανέμονται στο Ναυτικό, την Ακτοφυλακή, το Υπουργείο Μεταφορών & Υποδομών, το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Αστικού Σχεδιασμού, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, το Υπουργείο Τελωνείων & Εμπορίου και την Γενική Διεύθυνση Μετεωρολογίας. Σε περίπτωση επιβεβαιώσεως παράνομης δραστηριότητος, δίνεται εντολή στην Ακτοφυλακή να επέμβει.
Το έργο ξεκίνησε το 2013 με την ανάθεση συμβάσεως από το τότε Υφυπουργείο Αμυντικών Βιομηχανιών στην τουρκική Havelsan, για την ανάπτυξη του συστήματος και του καταλλήλου λογισμικού. Ακολούθως ενεπλάκη η Aselsan ως υποκατασκευαστής, προμηθεύοντας τα συστήματα ραντάρ και ηλεκτροπτικών αισθητήρων. Η ανάπτυξη του όλου συστήματος αναλήφθηκε από την εγχώρια αμυντική βιομηχανία.
Η Ελλάδα;
Τον Οκτώβριο του 2013 η κυβέρνηση ξεκίνησε το πρόγραμμα Εθνικού Συστήματος Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Επιτήρησης (ΕΣΟΘΕ) βάσει επιτελικής μελέτης από μικτή επιτροπή του ΛΣ-ΕΛΑΚΤ και ΓΕΕΘΑ. Τον Δεκέμβριο του 2014 η κυβέρνηση ενσωμάτωσε το σχέδιο στον σχεδιασμό του Πολυετούς Προγράμματος Ταμείου Εσωτερικής Ασφαλείας (ΤΕΑ) 2014-2020 της ΕΕ και η πρόταση έγινε αποδεκτή από την ΕΕ ως ένα από τα εμβληματικά του όλου προγράμματος. Ακολούθησε περίοδος πλήρους αδρανείας, η κοινοτική χρηματοδότηση χάθηκε ενώ προκειμένου να συντμηθεί το χρονοδιάγραμμα υλοποιήσεως (!) στις 5 Νοεμβρίου 2018 ο τότε αρμόδιος υπουργός συρρίκνωσε το έργο και από 7, τα κινητά μέρη περιορίσθηκαν σε 2, με συνέπεια να εξαιρεθούν από τον αρχικό σχεδιασμό σημαντικές περιοχές!
Στις 4 Ιουλίου 2020 μόλις, προκηρύχθηκε κλειστός διεθνής διαγωνισμός με αντικείμενο την προμήθεια συστήματος με τίτλο «Ανάπτυξη του Εθνικού Συστήματος Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Επιτήρησης (ΕΣΟΘΕ)» συνολικής εκτιμώμενης αξίας σύμβασης 62 εκατ. € συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ 24%, με χρηματοδότηση από πιστώσεις του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Στις 30 Οκτωβρίου 2020 έγινε η αποσφράγιση των υποβληθεισών αιτήσεων συμμετοχής – συνολικώς 9.
Το ΕΣΟΘΕ προβλέπει εγκατάσταση σταθμών αισθητήρων σε 35 παρατηρητήρια του Πολεμικού Ναυτικού, στην πλειοψηφία τους σε νησιά του Ανατολικού Αιγαίου ενώ για την κάλυψη επιχειρησιακών κενών, 2 επιπλέον σταθμοί αισθητήρων θα εγκατασταθούν επί οχημάτων εκτός δρόμου. Οι σταθμοί αισθητήρων θα μεταφέρουν πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο σε υπό δημιουργία Κέντρο Διοικήσεως Ελέγχου και Κέντρο Δεδομένων στο Αρχηγείο του ΛΣ-ΕΛΑΚΤ. Ένα εφεδρικό Κέντρο Διοικήσεως Ελέγχου θα εγκατασταθεί στην Ναυτική Διοίκηση Αιγαίου του Πολεμικού Ναυτικού.
Έχει αναφερθεί ότι μέσω του ΕΣΟΘΕ θα είναι εφικτός ο εντοπισμός με υψηλή ακρίβεια ακόμα και μικρών σκαφών μήκους 2 μέτρων σε απόσταση άνω των 50 ναυτικών μιλίων (93 χλμ.)! Άρα, όλος ο αγώνας που δίνουν οι δυνάμεις ασφαλείας από κοινού με τις Ένοπλες Δυνάμεις, διεξάγεται μέχρι σήμερα χωρίς την πολύτιμη συνδρομή αυτής της κρίσιμης υποδομής.
Στο ίδιο πλαίσιο υποδομών που έχει ενδιαφερθεί να αναπτύξει η χώρα, θα πρέπει να περιληφθεί και η πρόταση εγκαταστάσεως συστήματος ραντάρ Πέραν του Ορίζοντος (OTH) στην ανατολική Κρήτη, που όπως αναφέρθηκε συμφωνήθηκε μεταξύ των υπουργών Αμύνης Ελλάδος και Ισραήλ το καλοκαίρι του 2015. Πρόκειται για σύστημα που έχει δυνατότητα εντοπισμού στόχων στην θάλασσα και τον αέρα σε αποστάσεις εκατοντάδων χιλιομέτρων, με μειονέκτημα την σχετικώς μειωμένη ακρίβεια στίγματος. Με ένα τέτοιο σύστημα στην Κρήτη και ένα ανάλογο στο Ισραήλ, θα μπορεί να ασκηθεί σε έναν ικανοποιητικό βαθμό έλεγχος και επιτήρηση στην τεράστια θαλάσσια έκταση της Ανατολικής Μεσογείου, ενώ σήμερα υπάρχει πλήρες “σκοτάδι”. Αυτή η “επιχειρησιακή εικόνα”, θα είναι προς όφελος των κοινών δραστηριοτήτων που επιθυμούν να αναπτύξουν Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ στην περιοχή.
Και γι’ αυτό το πρόγραμμα όμως, υπήρξε χαρακτηριστική αδράνεια στην Ελλάδα ενώ ελάχιστα έχουν γίνει γνωστά.
Συνοπτικώς, εάν υπήρχε η συγκεκριμένη υποδομή, οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις θα απολάμβαναν ενός σχετικού πλεονεκτήματος κατά την διάρκεια των θαλασσίων επιχειρήσεων που αναλήφθηκαν το 2020 στην ευρύτερη περιοχή του συμπλέγματος Μεγίστης λόγω των τουρκικών προκλητικών ενεργειών στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Σταθμός ραντάρ ΟΤΗ στην Ανατολική Κρήτη, θα εξασφάλιζε αξιόλογα δεδομένα για κινήσεις εχθρικών αεροπορικών και ναυτικών μονάδων, που θα συνέθεταν σε συνδυασμό με άλλα συστήματα, ανώτερη τακτική εικόνα υπέρ των επιχειρησιακών φορέων.
Υπάρχει κάποια εξήγηση για αυτά τα παράδοξα που συμβαίνουν στην Ελλάδα;
Για ποιον λόγο πάγωσε επί σειρά ετών το ΕΣΟΘΕ;
Για ποιον λόγο εξαιρέθηκαν σημαντικές περιοχές από το ΕΣΟΘΕ και γιατί όταν το πρόγραμμα “αναστήθηκε”, δεν υπήρξε μέριμνα ώστε αυτές να καλυφθούν σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό;
Για ποιον λόγο πάγωσε η πρόταση των Ισραηλινών για ραντάρ ΟΤΗ στην Ανατολική Κρήτη;
Η εξήγηση είναι πιθανώς απλή. Ο στενός έλεγχος και επιτήρηση του Αιγαίου και της περιοχής ανατολικώς Κρήτης – Ρόδου, συνιστά εμπόδιο σε παράνομες δραστηριότητες -αντιπροσωπευτικώς λαθρεμπόριο καυσίμων- που σχετίζονται με τον εφοπλιστικό κόσμο και την διακίνηση μαύρου πολιτικού χρήματος. Η διαφθορά, δεν περιορίζεται μόνο στο επίπεδο των ΜΚΟ και χαμηλόβαθμων ή μεσαίων στελεχών των σωμάτων ασφαλείας, που κάνουν “μπίζνες” συνεργαζόμενοι με κυκλώματα παρανόμων δραστηριοτήτων. Διαφθορά υπάρχει και στα ανώτατα κλιμάκια. Αν τους πρώτους τους αποκαλύπτουν έρευνες των κρατικών υπηρεσιών, τα αποτελέσματα των οποίων εν συνεχεία δημοσιοποιούνται, στην περίπτωση των δευτέρων “μιλούν” οι παραλείψεις τους. Και όσο προωθούνται άτομα στις ιεραρχίες με εξάρτηση από τον εφοπλιστικό κόσμο, ενισχύονται τα εμπόδια στην λήψη αποφάσεων για δραστικά μέτρα, με συμμετοχή – συνενοχή πρωτίστως των πολιτικών ηγεσιών.
