Φρεγάτες πολλαπλού ρόλου εναντίον αντιτορπιλικών TF-2000;
Η απειλή που πρέπει να αντιμετωπίσει το Πολεμικό Ναυτικό
Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Η εξέλιξη του προγράμματος προσκτήσεως νέων φρεγατών για το Πολεμικό Ναυτικό, μετά την ανατροπή της απορρίψεως των γαλλικών Belh@rra υπέρ της διαφαινόμενης υποψηφιότητος των αμερικανικών MMSC, έχει προκαλέσει μεγάλη αίσθηση. Το βασικό στοιχείο, είναι η σαφής υποβάθμιση των επιχειρησιακών κριτηρίων, καθώς από φρεγάτες σχετικής ικανότητος Αντιαεροπορικής Άμυνας Περιοχής το Πολεμικό Ναυτικό στρέφεται προς φρεγάτες “πολλαπλού ρόλου”, όπως ανακοίνωσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός.
Ανεξαρτήτως των πολιτικών παραμέτρων, η βαρύτητα των επιχειρησιακών κριτηρίων στην επιλογή των οπλικών συστημάτων, είναι προφανέστατη. Όσο προφανές είναι και ποιος θεσμικώς είναι ο αρμόδιος για την περιγραφή των επιχειρησιακών κριτηρίων. Εν προκειμένω, θεμελιώδης ρόλος της ηγεσίας του Πολεμικού Ναυτικού είναι ο καθορισμός επιχειρησιακών κριτηρίων κατά βάση με γνώμονα τις υφιστάμενες και μελλοντικές απειλές που καλείται να αντιμετωπίσει.
Υπ’ αυτό το πρίσμα και εφόσον το πρόγραμμα νέων φρεγατών εκτιμάται ότι θα αρχίσει να αποδίδει πλοία σε υπηρεσία από το 2023, είναι λογικό να υποθέσει κανείς ότι τα συγκεκριμένα πολεμικά καλούνται να αντιμετωπίσουν την τουρκική ναυτική ισχύ, όπως θα διαμορφωθεί από τον αντίστοιχο τουρκικό σχεδιασμό προσκτήσεως νέων μονάδων και ικανοτήτων μέχρι το 2030.
Ποια πλοία λοιπόν και νέες ικανότητες, προβλέπουν τα σχέδια του Τουρκικού Ναυτικού για την συγκεκριμένη περίοδο; Δύο είναι τα σχετικά προγράμματα.
- Έχει δρομολογηθεί ήδη πρόγραμμα ναυπηγήσεως 4 φρεγατών πολλαπλού ρόλου κλάσεως Ι, που θα αρχίσουν να τίθενται σε υπηρεσία από το 2023. Πρόκειται για πλοία μήκους 113,2 μέτρων, εκτοπίσματος 3.000 τόννων και παρεμφερούς ισχύος πυρός με τις σημερινές φρεγάτες, με κύρια διαφορά ότι θα διαθέτουν 16 κελιά για Α/Α πυραύλους. Αυτό μεταφράζεται σε ικανότητα μεταφοράς 64 πυραύλων ESSM.
- Σχεδιάζεται πρόγραμμα ναυπηγήσεως 7 αντιτορπιλικών Αντιαεροπορικής Άμυνας Περιοχής TF-2000, μήκους 166 μέτρων, εκτοπίσματος 7.000 τόννων, με συνολικώς 64 κελιά για Α/Α πυραύλους μεγάλου και μέσου βεληνεκούς. Η εκτίμηση μέχρι πρόσφατα, όριζε ως χρόνο εντάξεως της πρώτης μονάδος σε υπηρεσία, το 2027.
Είναι φανερό ότι η απειλή σε μεσοπρόθεσμο πλαίσιο προέρχεται κατά μείζονα λόγο από τα 7 αντιτορπιλικά που θα συνιστούν σοβαρή ποιοτική και επιχειρησιακή επαύξηση ικανοτήτων του Τουρκικού Ναυτικού. Η ύπαρξη μιας τέτοιας δυνάμεως πολεμικών αυτής της κατηγορίας, επιτρέπει πλήρη έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου και δυνατότητα υπό προϋποθέσεις “διανοίξεως” του Αρχιπελάγους από την περιοχή Δωδεκανήσου.
Με απλά λόγια, τα μελλοντικά αντιτορπιλικά Αντιαεροπορικής Άμυνας Περιοχής θα μπορούν:
- Να απομονώσουν την Κύπρο από την Ελλάδα, επιβάλλοντας ακόμη και ναυτικό αποκλεισμό.
- Να επιβάλλουν ναυτικό αποκλεισμό του νησιωτικού συμπλέγματος Μεγίστης.
- Να επιχειρήσουν “διάνοιξη” του Αιγαίου και αποκλεισμό μέρους της Δωδεκανήσου.
Το πρόγραμμα TF-2000
Έχει ενδιαφέρον το τουρκικό πρόγραμμα TF-2000, όπως εξελίχθηκε.
Αρχικώς το TF-2000 περιέγραφε μία φρεγάτα Αντιαεροπορικής Άμυνας Περιοχής με 32 κελιά A/A πυραύλων και σχεδιαζόταν η απόκτηση 4 μονάδων. Εν συνεχεία αυξήθηκε ο αριθμός τους σε 6 αλλά το 2017, μετά την ανάδειξη του ζητήματος των ενεργειακών πόρων στην Κύπρο, αναθεωρήθηκε σε 7 πλοία πολύ μεγαλύτερου εκτοπίσματος και με 64 κελιά A/A πυραύλων, εξ ου και η ταξινόμηση πλέον ως αντιτορπιλικών.
Στην ιστοσελίδα του Τουρκικού Ναυτικού αναφέρεται για το πρόγραμμα:
“Ως συνέχεια της αντίληψης Εθνικού Πλοίου (MİLGEM), πλέον της αναλήψεως ρόλου αποτελεσματικής περιφερειακής αεράμυνας, το πρόγραμμα TF-2000 θα οδηγήσει το Τουρκικό Ναυτικό στη νέα γενιά φρεγατών και αντιτορπιλικών Αντιαεροπορικής Άμυνας (ADW). Η απόφαση ελήφθη τον Σεπτέμβριο του 2013 από την Εκτελεστική Επιτροπή Αμύνης για την υλοποίηση του Προγράμματος Αντιτορπιλικού ΑDW σε τρεις φάσεις: σχεδίαση, κατασκευή πρωτοτύπου πλοίου και σειριακή κατασκευή.
Η απόκτηση πλοίων αυτού του τύπου, αποβλέπει κατ’ αρχάς στην ενίσχυση των ικανοτήτων αντιαεροπορικής αμύνης καθώς και άλλων ικανοτήτων με την συμβολή της εθνικής αμυντικής βιομηχανίας. Υπό ανάπτυξη συστήματα διοικήσεως/ελέγχου, επικοινωνιών (C3), αισθητήρες και όπλων, αναμένεται να αυξήσουν το βάθος αμύνης της πατρίδας μας, αρχής γενομένης από την ικανότητα προστασίας σε μεγάλες αποστάσεις και αυτοάμυνας των εν πλω ομάδων μάχης μας […]
Καθώς έχει τεθεί ως μια από τις προτεραιότητές μας, οι ικανότητες που θα εξασφαλισθούν από το πρόγραμμα TF-2000 πρόκειται να είναι διαλειτουργικές με τα συστήματα των Συμμάχων μας […]
Ως Σύμμαχος, το Τουρκικό Ναυτικό προτίθεται να συνεισφέρει στο Σύστημα Αντιαεροπορικής και Αντιβαλλιστικής Αμύνης του ΝΑΤΟ μέσω των ικανοτήτων των πλοίων που θα ναυπηγηθούν στο πλαίσιο του προγράμματος TF-2000. Υπ’ αυτό το πρίσμα, το τρισδιάστατο (3D) Ραντάρ Ερεύνης Όγκου και τα συστήματα ζεύξεως δεδομένων θα είναι τα βασικά προσόντα του πλοίου“.
Είναι εμφανές ότι οι προδιαγραφές αναθεωρήθηκαν επειδή τα πλοία της κλάσεως αποφασίσθηκε να ενταχθούν στον σχεδιασμό Αντιπυραυλικής Αμύνης του ΝΑΤΟ ενώ σήμερα κρίνονται ως η βέλτιστη επιλογή για επιβολή του δόγματος της “Γαλάζιας Πατρίδας”.
Αυτό που δεν προβάλλεται ιδιαιτέρως, είναι ότι το σχέδιο του πλοίου (όπως και στο πρόγραμμα MİLGEM) ανήκει σε ξένο οίκο και απλώς θα “τουρκοποιηθεί”. Μέχρι το 2012, η μόνη εταιρεία που εμφανιζόταν να έχει απομείνει υποψήφια έπειτα από απορρίψεις άλλων υποψηφιοτήτων, ήταν η Lockheed Martin. Ωστόσο, απεικονίσεις σχεδίου που κατά καιρούς έχουν δημοσιοποιηθεί, παρέπεμπαν σαφώς σε ευρωπαϊκή επιρροή από τον συνδυασμό συνόλου SMART-L και APAR ενώ οι πλέον πρόσφατες, ομοιάζουν με αντίληψη επιλογών της ισπανικής Navantia στο σχέδιο F110. Η ευρωπαϊκή επιρροή ενισχύεται μετά την κίνηση της Τουρκίας να συναναπτύξει με την ευρωπαϊκή κοινοπραξία EUROSAM, αντιαεροπορικό πύραυλο μεγάλου βεληνεκούς που θα βασίζεται σε εξέλιξη του Aster 30. Όλα δείχνουν ότι το προγενέστερο ενδιαφέρον για τον αμερικανικό πύραυλο SM2/3 αποτελεί παρελθόν. Μετά όμως το πάγωμα του προγράμματος συνεργασίας της EUROSAM από τον Γάλλο πρόεδρο Μακρόν, το εγχείρημα βρίσκεται σε τέλμα από πλευράς επιλογής κυρίου όπλου.
Ποια θα είναι η ελληνική απάντηση;
Ανεξαρτήτως της εξελίξεως του προγράμματος TF-2000, η ελληνική στρατιωτική ηγεσία γνωρίζει καλώς τους στόχους του Τουρκικού Ναυτικού που βρίσκονται σε πλήρη εναρμόνιση με τους πολιτικούς στόχους της τουρκικής κυβερνήσεως. Η τροπή του ελληνικού προγράμματος φρεγατών, δείχνει ότι αντί να επιδιωχθεί ένα ποιοτικό άλμα με την πρόσκτηση φρεγατών Αντιαεροπορικής Άμυνας Περιοχής (με 32 κελιά Α/Α πυραύλων) ικανότητος Α/Α πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς, υποβαθμίζονται οι προδιαγραφές, συνεπώς και τα επιχειρησιακά κριτήρια. Τίθεται λοιπόν το ερώτημα, τι πολιτικούς σκοπούς εξυπηρετεί το εξοπλιστικό πρόγραμμα του Πολεμικού Ναυτικού. Αναθεώρηση του προγράμματος φρεγατών, συμβαδίζει με τους εθνικούς στόχους σε επίπεδο στρατηγικών επιλογών κορυφής;
Συνοπτικώς, από την δεκαετία του 2000, το Πολεμικό Ναυτικό εμφανιζόταν να επιζητεί την πρόσκτηση φρεγατών Αντιαεροπορικής Άμυνας Περιοχής με Α/Α πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς, με σκοπό την απόκτηση πλοίων αυξημένων επιχειρησιακών ικανοτήτων που θα μπορούσαν να ηγηθούν Ομάδων Μάχης μακράν του Αρχιπελάγους, στην Ανατολική Μεσόγειο και να επιβιώσουν αεροπορικών επιθέσεων. Ακόμη και αν από την ανάθεση του προγράμματος νέων φρεγατών στις ΗΠΑ, επιδιώκεται η ταχεία απόκτηση μεταχειρισμένων αντιτορπιλικών Αντιαεροπορικής Άμυνας Περιοχής, ο αριθμός τους θα είναι συμβολικός και λόγω παλαιότητος, με περιορισμένο χρονικό ορίζοντα επιχειρησιακής εκμεταλλεύσεως. Δύο τέτοια αντιτορπιλικά έναντι μελλοντικώς 7 τουρκικών, θα απαιτούν δρομολόγηση σε 2-3 χρόνια νέου ελληνικού προγράμματος, αυτή την φορά φρεγατών Αντιαεροπορικής Άμυνας Περιοχής.
Το ορθολογικό είναι να διατεθούν οι περιορισμένοι πόροι από σήμερα, στην προμήθεια φρεγατών Αντιαεροπορικής Άμυνας Περιοχής. Με δαπάνη συγκρίσιμη του προτεινόμενου “Αμερικανικού Πακέτου” φρεγατών, το Πολεμικό Ναυτικό μπορεί να προμηθευτεί 4 φρεγάτες Αντιαεροπορικής Άμυνας Περιοχής, θέτοντας τις βάσεις για μεσοπρόθεσμη απόκτηση ποιοτικής υπεροχής. H οποία, λόγω διαφαινομένων καθυστερήσεων στο πρόγραμμα TF-2000, μπορεί να διατηρηθεί σε περισσότερο βάθος χρόνου.
Εξάλλου, με την συμμετοχή της Ελλάδος στο πρόγραμμα Ευρωπαϊκής Κορβέτας (EPC) προετοιμάζεται το έδαφος για την αντικατάσταση των σημερινών φρεγατών τύπου S από “κορβέτες” (μόνο κατ’ όνομα) εκτοπίσματος 2.800-3.000 τόννων, απολύτως ισαξίων του τουρκικού προγράμματος φρεγατών κλάσεως Ι.
