Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Σε χθεσινή συνέντευξη του απελθόντος Α/ΓΕΕΦ Αντιστράτηγου Ηλία Λεοντάρη, που δημοσίευσε η εφημερίδα “Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ”, ένα από τα θέματα για τα οποία ρωτήθηκε, ήταν αυτό της αντιλήψεως επιτηρήσεως της Γραμμής Καταπαύσεως του Πυρός (ΓΚΠ). Η προ καιρού απόφαση καταργήσεως φυλακίων και η μη επάνδρωση ορισμένων, έχει αποτελέσει ζήτημα ανταλλαγής διαφορετικών απόψεων. Η μία υποστηρίζει ότι με αυτό τον τρόπο μειώνεται ο βαθμός επιτηρήσεως και αυξάνεται ο κίνδυνος διελεύσεως λαθρομεταναστών και λαθρεμπόρων ενώ η άλλη αντιλέγει ότι η επιτήρηση δεν επηρεάζεται επειδή υποκαθίσταται από ηλεκτρονικούς αισθητήρες και η φρούρηση σταδιακώς παύει να είναι στατική.
Ο στρατηγός απάντησε: “Σ’ ό,τι αφορά τα φυλάκια της ΓΚΠ, σέβομαι τις απόψεις που υπερτονίζουν τη σημασία τους, ωστόσο διαφωνώ με την προσέγγιση. Ο αριθμός των φυλακίων πρέπει να μειωθεί περαιτέρω, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στις μονάδες να έχουν συγκεντρωμένο περισσότερο προσωπικό και να διεξάγεται καλύτερη και αποτελεσματική εκπαίδευση. Η επιτήρηση της Γραμμής πρέπει να έχει περισσότερο δυναμικό/κινητικό χαρακτήρα και λιγότερο στατικό. Δυστυχώς, με το παρόν σύστημα, έχουμε μεγάλη διασπορά της δύναμής μας και μια δυσκίνητη στατική δύναμη. Έχουμε δημιουργήσει πολλές ανάγκες για τη δική μας ασφάλεια, μεγάλες απαιτήσεις υποστήριξης Διοικητικής Μέριμνας, καταναλώνουμε μεγάλο μέρος του δυναμικού μας για την εξυπηρέτηση αυτών των αναγκών και τούτο μας υποχρεώνει να κάνουμε συμβιβασμούς στην εκπαίδευση. Αυτό οδηγεί σε μια δυστυχώς όχι ευχάριστη διαπίστωση, την οποία αντιλαμβάνεται και ο πολίτης. Διότι, πολλές φορές στο τέλος των 14 μηνών αυτό που μένει στους στρατιώτες μας ως εμπειρία είναι μόνο… σκοπιά,… σκοπιά,… σκοπιά“.
Θα μπορούσε να υποστηρίξει κάποιος ότι εφόσον η διάρκεια της θητείας δεν είχε μειωθεί δραστικά αλλά είχε διατηρηθεί στους 24 μήνες, το ενεργό προσωπικό της Εθνικής Φρουράς θα ήταν περισσότερο και κατά συνέπεια, τα όποια μέτρα αναθεωρήσεως της επιτηρήσεως της ΓΚΠ θα εξασφάλιζαν μείωση του προσωπικού και του χρόνου που αφιερώνονται στον σκοπό αυτό, εις βάρος της εκπαιδεύσεως. Στην Κύπρο όμως, αποφασίσθηκε η μείωση της θητείας των κληρωτών και η πρόσληψη Συμβασιούχων Οπλιτών (ΣΥΟΠ) προς διατήρηση της εν ειρήνη οροφής σε προσωπικό και ενίσχυση του στοιχείου του επαγγελματισμού.
Από το 2016 που καθιερώθηκαν οι προσλήψεις ΣΥΟΠ, μετά τις αποχωρήσεις προσληφθέντων για διαφόρους λόγους, μέχρι σήμερα ο αριθμός τους κυμαίνεται γύρω στους 3.000 άνδρες και γυναίκες. Το σφάλμα που μπορεί να γίνει σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι να αποδοθεί έμφαση στους επαγγελματίες εις βάρος των κληρωτών, με αποτέλεσμα οι τελευταίοι να επωμίζονται αποκλειστικώς καθήκοντα ασφαλείας, απέχοντας από την εκπαίδευση, οπότε μοιραίως η παράσταση που αποκομίζουν από την θητεία είναι οι ατελείωτες σκοπιές.
Προφανώς και η μείωση των φυλακίων επί της ΓΚΠ, δεν μπορεί να είναι η λύση. Αλλά αυτό προτείνει ο πρώην Α/ΓΕΕΦ. Γιατί; Διότι δεν μπορεί να τοποθετηθεί αρνητικώς στην ούτως ή άλλως ληφθείσα προ ετών πολιτική απόφαση μειώσεως της θητείας, που απομείωσε και το παρουσιαζόμενο προσωπικό στην εκπαίδευση.
Περιορισμός του κληρωτού προσωπικού λόγω μειωμένης θητείας, χωρίς περιορισμό των υποχρεώσεων σε καθήκοντα φρουράς-ασφαλείας και αναβάθμιση του προγράμματος εκπαιδεύσεως, δεν μπορεί να αντισταθμισθεί με την πρόσληψη μερικών χιλιάδων ΣΥΟΠ. Μείωση των φυλακίων επί της ΓΚΠ, οριακή και μόνο επίδραση θα έχει στην βελτίωση των όρων εκπαιδεύσεως των μονάδων.
Με παρόμοια, αλλά πολύ μεγαλύτερη πρόκληση, βρίσκεται αντιμέτωπος ο Ελληνικός Στρατός. Τα σύνορα της χώρας απαιτούν μεγάλο αριθμό φυλακίων για την επιτήρησή τους, δεσμεύοντας σημαντικό αριθμό προσωπικού καθημερινώς, το οποίο βεβαίως απέχει από το πρόγραμμα εκπαιδεύσεως των μονάδων. Στο Αιγαίο δε, οι φρουρές μικρονήσων που εναλλάσσονται ανά διαστήματα, σημαίνουν ότι το προσωπικό δεν απουσιάζει από την εκπαίδευση της μονάδος για μία ημέρα αλλά επί αρκετές, δημιουργώντας αποσπασματικώς εμπλεκόμενο και εκπαιδευμένο προσωπικό, όπως και επικίνδυνα ανεπαρκώς εκπαιδευμένες μονάδες.
Μονάδες με επίπεδα επανδρώσεως 30, 40 και 50% που αποσπούν σημαντικό ποσοστό του προσωπικού τους καθημερινώς εκτός του προγράμματος εκπαιδεύσεως, δεν μπορεί να θεωρείται ότι εκπαιδεύονται ικανοποιητικώς. Όσο σοβαρή και αν είναι η παρουσία των ΕΠΟΠ, επειδή σε αρκετά μεγάλο ποσοστό αυτοί ασχολούνται με καθήκοντα τεχνικής υποστηρίξεως και Διοικητικής Μερίμνης γενικότερα, μπορεί να συμβάλουν στην εύρυθμη λειτουργία μονάδων αλλά και αυτοί απέχουν από την εκπαίδευση, στην οποία συμμετέχει μειωμένο ποσοστό εξ αυτών.
Εάν στην Κύπρο είναι δυνατή η μείωση των φυλακίων επί της ΓΚΠ, στην περίπτωση του Ελληνικού Στρατού το μόνο που μπορεί να γίνει είναι η πλήρης απαλλαγή του από την επιτήρηση και έλεγχο των χερσαίων συνόρων. Αυτό θα μπορούσε να γίνει με ένα νέο ενισχυμένο σχήμα Συνοριοφυλακής, όπως σε πολλές χώρες. Με αυτό τον τρόπο δεν θα αφιερώνεται προσωπικό σε καθήκοντα φυλάξεως της μεθορίου και η εκπαίδευση θα διεξάγεται με μεγαλύτερο αριθμό προσωπικού.
Αλλά το μέτρο εκείνο που μπορεί να συντελέσει καθοριστικώς προς την κατεύθυνση αυτή, είναι μόνο η αύξηση της θητείας των κληρωτών, πολύ περισσότερο από ένα επιπλέον 3μηνο που ζητάει το ΓΕΕΘΑ από το 2012. Προ ημερών προκηρύχθηκε η πρόσληψη 1.200 ΟΒΑ για τον Ελληνικό Στρατό, που είναι σαφές ότι πεπερασμένη ανάκλαση θα έχει στην βελτίωση της καταστάσεως από πλευράς βαθμού επανδρώσεως και εκπαιδεύσεως των μονάδων.
Προηγουμένως, ο ΥΕΘΑ Ν. Παναγιωτόπουλος είχε αναπτύξει το σκεπτικό ότι είναι προτιμότερη η “στοχευμένη” πρόσληψη των 1.200 ΟΒΑ, παρά η αύξηση της θητείας των κληρωτών, με το ψευδοεπιχείρημα ότι 3 μήνες παραπάνω θητείας, δεν κάνουν κάποια διαφορά στην εκπαίδευση του κληρωτού. Το τελευταίο είναι μια βολική δικαιολογία, η οποία στηρίζεται όμως στο πραγματικό δεδομένο ότι η εκπαίδευση που παρέχεται στους κληρωτούς, είναι ανεπαρκής. Κατά την ίδια αντίληψη, ακόμη και θητεία 18 μηνών για τους κληρωτούς, δεν εξυπηρετεί τίποτα, συνεπώς γίνεται αποδεκτή η θητεία των 9 μηνών μόνο, με “λιώσιμο” των κληρωτών στην σκοπιά.
Το ότι το πρόγραμμα εκπαιδεύσεως των κληρωτών είναι ανεπαρκές, αποτελεί ευθύνη αποκλειστικώς της στρατιωτικής ηγεσίας, η οποία προφανώς είναι και αυτή που μεταφέρει την αρνητική εικόνα της απαξιωμένης θητείας κληρωτών στους πολιτικούς προϊσταμένους. Όταν παλαιότερα με διετή θητεία η Βασική Εκπαίδευση διαρκούσε 3-4 μήνες, καλύπτοντας ασκήσεις μέχρι και επιπέδου διμοιρίας και σήμερα λόγω 9μηνης θητείας είναι 2 εβδομάδες, για τι εκπαίδευση, τουλάχιστον στην ατομική τακτική, μιλάμε;
Το ζήτημα λοιπόν της βελτιώσεως της εκπαιδεύσεως, δηλαδή του αξιόμαχου, απαιτεί συνδυασμό ληπτέων μέτρων και όχι αποσπασματικές προσεγγίσεις.
- Πλήρης απαλλαγή του στρατού από το έργο φυλάξεως των συνόρων.
- Ποιοτική βελτίωση της εκπαιδεύσεως, ξεκινώντας από το επίπεδο ατομικής τακτικής.
- Αύξηση της θητείας στους 18 μήνες με υποχρεωτική στράτευση στα 18 ή 19 έτη ηλικίας.
- Διατήρηση ενός κρίσιμου αριθμού ΕΠΟΠ και ΟΒΑ με σταθερό ρυθμό προσλήψεων.
- Επαναφορά του αριθμού των εισακτέων στις παραγωγικές σχολές στα προ της κρίσεως επίπεδα.
Κανένα εκ των ανωτέρω, δεν υπάρχει πολιτική βούληση για να γίνει, εκτός ίσως του Νο4. Σαφή εξαίρεση αποτελεί το Νο2, για το οποίο την ευθύνη φέρει αποκλειστικώς η στρατιωτική ηγεσία. Συνεπώς, δεν υφίσταται πολιτική βούληση για ουσιαστική βελτίωση του αξιόμαχου του Ελληνικού Στρατού, με αποτέλεσμα την καταφυγή σε αποσπασματικά ημίμετρα.
