Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στις 17 Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκε, παρουσία του Α/ΓΕΑ Αντιπτεράρχου (Ι) Δημοσθένη Γρηγοριάδη, η τελετή εορτασμού της επετείου συμπλήρωσης 100 χρόνων από την ίδρυση του Κρατικού Εργοστασίου Αεροσκαφών (ΚΕΑ), στην Αεροπορική Βάση Ελευσίνας. Το πρόγραμμα της εκδήλωσης περιελάμβανε δοξολογία, ανάγνωση Ημερήσιας Διαταγής από τον Διοικητή της ΚΕΑ, Σμήναρχο (ΜΑ) Τριαντάφυλλο Γούδα και ξενάγηση στη στατική έκθεση.
Στην τελετή παραβρέθηκαν o Διοικητής της Διοίκησης Αεροπορικής Υποστήριξης (ΔΑΥ) Υποπτέραρχος (Ι) Βασίλειος Μπρούμας, μέλη του Ανωτάτου Αεροπορικού Συμβουλίου (ΑΑΣ), αντιπροσωπείες αξιωματικών και υπαξιωματικών της Πολεμικής Αεροπορίας, διατελέσαντες Διοικητές του Εργοστασίου, καθώς και εν ενεργεία και εν αποστρατεία προσωπικό, το οποίο έχει υπηρετήσει σε αυτό.
Το ΚΕΑ εδρεύει στην αεροπορική βάση Ελευσίνας, υπαγόμενο στην Διοίκηση Αεροπορικής Υποστήριξης (ΔΑΥ). Αποστολή έχει την εκτέλεση επιθεωρήσεων, επισκευών και τροποποιήσεων επιπέδου εργοστασίου σε οπλικά συστήματα και μέσα της Πολεμικής Αεροπορίας, την εκπόνηση και εφαρμογή μελετών για την ανακατασκευή – κατασκευή εξαρτημάτων – συστημάτων για τις Μονάδες της ΠΑ και την παροχή τεχνικής υποστήριξης προς τις Μονάδες ή τρίτους.
Το ΚΕΑ ιδρύθηκε το 1925 με έδρα το Παλαιό Φάληρο, μετά από σχετική απόφαση του Ελευθερίου Βενιζέλου και με την συνεργασία της βρετανικής εταιρείας BLACKBURN. Βρισκόταν υπό κρατικό έλεγχο και είχε σαν σκοπό την κατασκευή και τη συντήρηση των επιχειρησιακών και των εκπαιδευτικών αεροσκαφών της εποχής.
Το διάστημα 1926-1929 στις εγκαταστάσεις του ΚΕΑ πραγματοποιήθηκε η κατασκευή του πρώτου υδροπλάνου – τορπιλοπλάνου τύπου Velos για λογαριασμό της Ναυτικής Αεροπορίας, 10 βομβαρδιστικών αεροσκαφών τύπου ATLAS και 10 Εκπαιδευτικών αεροσκαφών τύπου Avro Tutor.
Το 1938 η Ελληνική Κυβέρνηση ανέλαβε τον πλήρη έλεγχο του Εργοστασίου.
Το 1939 κατασκευάστηκε στο ΚΕΑ το πρώτο αεροσκάφος τύπου PZL Ρ-24, εξ’ ολοκλήρου από μέταλλο, το οποίο χρησιμοποιήθηκε στον πόλεμο του 1940. Επίσης, σχεδιάστηκε και ξεκίνησε η κατασκευή 90 αεροσκαφών τύπου HENSCHEL των οποίων όμως η παραγωγή διακόπηκε λόγω της εισόδου της χώρας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μεταπολεμικά το ΚΕΑ ανέλαβε την εργοστασιακή συντήρηση της πλειοψηφίας του αεροπορικού υλικού της ΠΑ.
Το 1952 εντάχθηκε στην 30ή Διοίκηση Αεροπορικής Υποστήριξης (ΔΑΥ) και το 1957 μετονομάστηκε σε 202 Κρατικό Εργοστάσιο Αεροπλάνων.
Μεταξύ των ετών 1948-1971 Ιδρύθηκαν τα Παραρτήματα: Συνεργεία Επισκευών Μηχανημάτων – Αυτοκινήτων (ΣΕΜΑ) στο στρατόπεδο (127 ΣΑΒ) Φαλήρου (1948), Τηλεπικοινωνιών-Ηλεκτρονικών στο Ελληνικό (1958) και Αεροκινητήρων στην Ελευσίνα (1971).
Το 1961 το ΣΕΜΑ υπάγεται στο 202 ΚΕΑ.
Το 1974, όλα μαζί, μετονομάστηκαν σε Εργοστάσια και εντάχθηκαν στην Κεντρική Διεύθυνση του 202 ΚΕΑ, που βρισκόταν στο Παλαιό Φάληρο. Η ίδρυση της ΕΑΒ το 1975 απορρόφησε μέρος του προσωπικού καθώς και του φόρτου εργασιών του ΚΕΑ.
Την περίοδο 1979-1981 έγινε μετεγκατάσταση στο Ελληνικό των δραστηριοτήτων που λειτουργούσαν στο Παλαιό Φάληρο και στην Ελευσίνα.
Το έτος 1982 το 202 ΚΕΑ αναδιοργανώθηκε στα πρότυπα τυπικής Μονάδας της ΠΑ, αφού καταργήθηκε το Διοικητικό Συμβούλιο και αντικαταστάθηκε ο Γενικός Διευθυντής από Διοικητή.
Το 1984 αναδιοργανώνεται το 202 ΚΕΑ με νέα οργανωτική δομή και λειτουργία των Εργοστασίων ως ισοτίμων με Σμηναρχίες υπό το 202 ΚΕΑ/Επιτελείο.
Το 1987 καταργείται το 202 ΚΕΑ/Επιτελείο, ανεξαρτητοποιούνται τα Εργοστάσια και υπάγονται στη ΔΑΥ με τις ακόλουθές ονομασίες:
- Κρατικό Εργοστάσιο Αεροσκαφών (ΚΕΑ)
- Εργοστάσιο Αεροκινητήρων (Εργοστάσιο Α/Κ) , όπου υπάγεται και το Χημείο ΠΑ.
- Εργοστάσιο Μεταφορικών Μέσων & Μηχανημάτων (Εργ. ΜΜ-ΕΕ)
- Εργοστάσιο Τ/Η Μέσων (ΕΤΗΜ)
Το 1991 ενοποιούνται τα Εργοστάσια Α/Κ και ΜΜ-ΕΕ υπό ενιαία Διοίκηση με νέα οργανωτική δομή και ονομασία: Εργοστάσιο Αεροκινητήρων και Ειδικών Επιχειρησιακών Οχημάτων (Εργ. Α/Κ & ΕΕΟ). Οι δραστηριότητες επίβλεψης (ΔΠΕ), οι παραγωγικές δραστηριότητες (Δ. ΜΕΛ) και τα συνεργεία του ΣΤ΄ Τομέα μετεγκαταστάθηκαν από την Ελευσίνα στο Ελληνικό.
Το 1999 το ΚΕΑ ανέλαβε την κατασκευή των μη επανδρωμένων αεροσκαφών ΠΗΓΑΣΟΣ καθώς και τις συνολικές απαιτήσεις των τροποποιήσεων και επισκευών τους.
Το 2002 αποδόθηκε το τελευταίο αεροσκάφος F-4E πριν τον περιορισμό στα 2.000 μέτρα του διαδρόμου προσγείωσης του αεροδρομίου Ελληνικού και την μετέπειτα οριστική αναστολή λειτουργίας του.
Παράλληλα συνεχίστηκαν τα προγράμματα επιθεώρησης και επισκευής των ελικοπτέρων AB-205 και Bell 212.
Το 2003 ανέλαβε τα προγράμματα επιθεωρήσεων και επισκευής των ελικοπτέρων Super Puma, την περιοδική επιθεώρηση 3.000 ωρών των αεροσκαφών Τ-41, την επιθεώρηση Β1 Check των αεροσκαφών C-27J, ενώ από τότε παρέχει τεχνική υποστήριξη σε όλα τα πτητικά μέσα της ΠΑ.
Το 2009 ανέλαβε την εργοστασιακή συντήρηση των αεροσκαφών PZL M-18.
Τον Μάιο του 2009, με την κατάργηση της 129 Πτέρυγας Υποστήριξης, το ΚΕΑ ανέλαβε την υποστήριξη της Αεροπορικής Βάσης Ελληνικού και των γύρω Μονάδων.
Το 2012 ξεκίνησαν οι διαδικασίες μετεγκατάστασης του Εργοστασίου στις εγκαταστάσεις της Αεροπορικής Βάσης Ελευσίνας.
Τον Οκτώβριο του 2013 παύει η λειτουργία του Εργοστασίου Α/Κ & ΕΕΟ και οι δραστηριότητές του ενσωματώνονται σε αυτές του ΚEA με έδρα πλέον την αεροπορική βάση Ελευσίνας.
Στις αρχές του 2016 ολοκληρώθηκαν οι διαδικασίες μετεγκατάστασης του Εργοστασίου στην αεροπορική βάση Ελευσίνας κατόπιν ολοκλήρωσης ευρείας κλίμακας έργων υποδομών αλλά και μεταφοράς εργαλειομηχανών, εξοπλισμού, υλικών και προσωπικού. Ειδικότερα, τον Νοέμβριο του 2016 εγκαινιάστηκε το νέο Υπόστεγο Α/Φ-Ε/Π του ΚΕΑ με στόχο την ένταξη νέων προγραμμάτων για συντήρηση εργοστασιακού επιπέδου.
Τον Ιούλιο του 2016 η ηγεσία της ΠΑ ενέκρινε την αναγκαιότητα-σκοπιμότητα για την ανάπτυξη δυνατότητας Εργοστασιακής Συντήρησης του αεροκινητήρα F100-PW-229 των αεροσκαφών F-16 Block 52+/52+ADV/VIPER στο ΚΕΑ, η οποία υλοποιείται σταδιακά.
Τον Οκτώβριο του 2021 ολοκληρώθηκε η εκτέλεση της πρώτης Εργοστασιακής Συντήρησης αεροσκάφους C-130Η (3ετής Περιοδική Επιθεώρηση).
Tον Μάιο του 2024 στο πλαίσιο υλοποίησης του προγράμματος Εργοστασιακής Συντήρησης του Α/Κ F100-PW-229 το Εργοστάσιο απέδωσε τον 1ο στρόβιλο χαμηλής πίεσης (Fan Drive Turbine Module).
Εκτός των ανωτέρω, το ΚΕΑ διατηρεί ενεργές γραμμές συντήρησης για την εκτέλεση επιθεωρήσεων και επισκευών του αεροσκαφών PZL-M18B, των ελικοπτέρων AS-332C1 Super Puma, AB-205 και Bell 212, αλλά και γενικής επισκευής του αεροκινητήρα J79-GE-17 για τα αεροσκάφη F-4E και Build-Up του αεροκινητήρα Τ56 για τα αεροσκάφη C-130.
