Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Εκτάκτως ο ΥΕΘΑ Π. Καμμένος πραγματοποίησε ενημέρωση των στρατιωτικών συντακτών στις 27 Δεκεμβρίου, προβαίνοντας επί της ουσίας σε απολογισμό του έργου του κατά την τριετία 2015-2017. Σε αυτό αναφερόταν και το έντυπο 72 σελίδων που κοινοποιήθηκε αν και, περιέργως, δεν δημοσιοποιήθηκαν φωτογραφίες ούτε οι απαντήσεις του υπουργού στις ερωτήσεις των συντακτών.
Κατ’ αρχάς πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι οι λεγόμενες «πολιτικές» που εφαρμόζουν τα υπουργεία, όπως και το ΥΠΕΘΑ, δεν αποτελούν προϊόν του εκάστοτε υπουργού. Εάν ίσχυε αυτό, πολύ απλά δεν θα γινόταν τίποτα… Όλα τα υπουργεία στελεχώνονται από τεχνοκράτες και υπηρεσίες, που είναι και τα υπεύθυνα όργανα για την παρακολούθηση των εξελίξεων, την διαμόρφωση στρατηγικού σχεδιασμού και την υλοποίηση προγραμμάτων, μετά την έγκριση. Σε ζητήματα δε ευρύτερης εθνικής πολιτικής, οι πολιτικές και οι σχεδιασμοί αποτελούν προϊόν σύνθεσης έργου με άλλα υπουργεία, όπως το ΥΠΕΞ. Δεν «περιμένει» τον εκάστοτε ΥΕΘΑ η διαδικασία υλοποιήσεως της Πολιτικής Εθνικής Άμυνας, επί παραδείγματι. Όπως και δεν ήταν αποτέλεσμα πρωτοβουλίας του ΥΕΘΑ, η ανάπτυξη της SNMG-2 στο Αιγαίο προς αποτροπή των παρανόμων κυκλωμάτων διακινητών μεταναστών, ούτε οι άλλες συμμετοχές της χώρας σε πρωτοβουλίες του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.
Στην πραγματικότητα, ο ρόλος του υπουργού «μετριέται» συνήθως στην υλοποίηση και στις προτεραιότητες που θέτει εξ ιδίας αντιλήψεως. Συνεπώς, το κύριο έργο κατά την περίοδο 2015-2017, όπως πάντα, αποτελεί καρπό των Γενικών Επιτελείων και των υπηρεσιών του ΥΠΕΘΑ.
Ας τα δούμε αυτά, μέσα από τους πέντε στόχους που περιγράφονται στον απολογισμό:
- Διαφύλαξη και προαγωγή της Ειρήνης και της Σταθερότητας.
- Επιχειρησιακή ετοιμότητα Ενόπλων Δυνάμεων.
- Μέριμνα για τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων.
- Οικονομία πόρων και ορθολογική διαχείρισή τους, Εκσυγχρονισμός και Διαφάνεια.
- Κοινωνική προσφορά και επικοινωνία.
Είναι άμεσα αντιληπτό ότι το σύνολο των ανωτέρω, αποτελεί την «καθημερινότητα» των Γενικών Επιτελείων και λοιπών υπηρεσιών. Επειδή όμως η οντότητα του ΥΠΕΘΑ είναι συνυφασμένη με την επιχειρησιακή ετοιμότητα των Ενόπλων Δυνάμεων, εκεί εστιάζεται δικαιολογημένα το μέτρο της αποτελεσματικότητος της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας. Πόσο συνέβαλε θετικά λοιπόν ο Π. Καμμένος σε αυτό τον τομέα;
Επειδή η Άμυνα συνδέεται άμεσα με την διάθεση οικονομικών πόρων, είναι δεδομένο ότι ο Π. Καμμένος, ως συγκυβερνήτης με τον ΣΥΡΙΖΑ, έχει το δικό του μερίδιο ευθύνης για την μεγάλη ζημιά που έγινε στην οικονομία της χώρας με την ανεκδιήγητη δήθεν διαπραγμάτευση και το καταστροφικό της αποτέλεσμα το 2015. Η ζημιά αυτή ανέτρεψε την σχετική «κανονικότητα» που είχαν προσπαθήσει να φέρουν οι προηγούμενοι, ως προς την αφιέρωση ικανών κονδυλίων για την υλοποίηση εξοπλιστικών προγραμμάτων, από τα οποία εξαρτάται ο εκσυγχρονισμός των Ενόπλων Δυνάμεων.
Ο Π. Καμμένος χρησιμοποίησε την επιρροή του έναντι του πρωθυπουργού για την δρομολόγηση συμβολικών προγραμμάτων, όπως αυτό της αναβαθμίσεως των ΑΦΝΣ Ρ-3Β αλλά λόγω τραγικής οικονομικής καταστάσεως, πάγωσε όλα τα εγκριθέντα υποπρογράμματα, πολλά εκ των οποίων αφορούσαν ζωτικής σημασίας συμβάσεις FOS, και τα οποία είχαν εγκριθεί από την Βουλή το 2014. Μόνο από το 2017 ξεπάγωσαν κάποια εξ αυτών και εκκίνησαν οι διαδικασίες για το πιο πιεστικό και σημαντικό πρόγραμμα, αυτό της αναβαθμίσεως των μαχητικών F-16.
Κατά τα άλλα, την περίοδο του Π. Καμμένου στο ΥΠΕΘΑ, οι δείκτες διαθεσιμότητος των κύριων οπλικών συστημάτων μειώθηκαν, επειδή με δική του ευθύνη δεν υπεγράφη αριθμός συμβάσεων FOS. Πέραν τούτου, με προσωπική του παρέμβαση πάγωσε το πρόγραμμα παραλαβών των ελικοπτέρων ΝΗ-90 του Στρατού Ξηράς, εξαιτίας των προσωπικών εμμονών του με θεωρίες σκανδαλολογίας για συγκεκριμένα προγράμματα, επί των οποίων όμως μέχρι σήμερα η Δικαιοσύνη δεν έχει αποφανθεί οριστικώς. Αρνούμενος να υπογράψει την σύμβαση FOS, ο Π. Καμμένος απαξίωσε τα υπάρχοντα ΝΗ-90 και σήμερα, η τύχη του προγράμματος είναι άγνωστη, δεδομένου ότι έχει αφεθεί ανοικτό το ζήτημα της ολοκληρώσεως των παραλαβών ή περικοπής του συνολικού αριθμού ελικοπτέρων.
Ευτυχώς για τις Ένοπλες Δυνάμεις και τον Στρατό Ξηράς, από το 2014 το ΓΕΣ είχε στοχοθετήσει συγκεκριμένες κινήσεις για προμήθεια μεταχειρισμένου υλικού από τις ΗΠΑ, που αντιστάθμισαν την αρνητική τροπή του προγράμματος ΝΗ-90. Τα 15 Chinook και 70 Kiowa Warrior είναι δύο προγράμματα χαμηλού κόστους που οραματίσθηκε ο πρώην Α/ΓΕΣ Αντιστράτηγος Χ. Μανωλάς, τα οποία ευτυχώς δεν συνάντησαν άρνηση από τον Π. Καμμένο.
Χωρίς περιθώρια για μεγάλες κινήσεις σε ζητήματα εξοπλισμών, ο ΥΕΘΑ κατέφυγε σε πιο «επικοινωνιακού» τύπου πρωτοβουλίες, σχετιζόμενες με την ετοιμότητα του Στρατεύματος. Η ανακήρυξη του 2017 ως «Έτους Εθνοφυλακής και Εφεδρείας», πιστώνεται ασφαλώς στο πρόσωπό του αλλά το αποτέλεσμα, πέραν των αρχικών θετικών εντυπώσεων, μένει να αποτυπωθεί στο μέλλον. Τότε θα φανεί κατά πόσο η πρωτοβουλία «έπιασε τόπο» ή τα πράγματα θα επιστρέψουν σιγά – σιγά στην προηγούμενη υποβαθμισμένη κατάσταση.
Στον απολογισμό έργου, αποδίδεται έμφαση στις Ειδικές Επιχειρήσεις ως πολλαπλασιαστή ισχύος. Δεν έπραξε όμως κάτι ιδιαίτερο ο Π. Καμμένος προς αυτή την κατεύθυνση. Στοιχειώδεις ανάγκες των Ειδικών Δυνάμεων καθίστανται όλο και πιο πιεστικές, επειδή παρατάθηκε η εκκρεμότητα προγραμμάτων, όπως ενδεικτικώς η προμήθεια αλεξιπτώτων για την ανανέωση του υπάρχοντος αποθέματος, η προμήθεια ενός σύγχρονου τυφεκίου ελευθέρων σκοπευτών κ.λπ.
Άλλες δράσεις και πολιτικές που αναφέρονται στον απολογισμό, στην πραγματικότητα ξεκίνησαν επί προηγουμένων κυβερνήσεων και απλώς, έπειτα από τον απαιτούμενο χρόνο επεξεργασίας, έφτασαν επί των ημερών του Π. Καμμένου στην υλοποίηση. Τέτοιες είναι η σύνταξη της Εθνικής Αμυντικής Βιομηχανικής Στρατηγικής (ΕΑΒΣ), η ανακατάταξη ΟΒΑ, η Υπηρεσία Αξιοποιήσεως Ακίνητης Περιουσίας των Ενόπλων Δυνάμεων (ΥΠΑΑΠΕΔ) ή η πρόνοια για Αξιοποίηση μη Επιχειρησιακώς Αναγκαίου Στρατιωτικού Εξοπλισμού προς εξασφάλιση πόρων. Όμως το ναυάγιο της πωλήσεως πυρομαχικών στην Σαουδική Αραβία χρεώνεται στον ΥΕΘΑ, όσο και αν προσπάθησε αυτός και η κυβέρνηση συνολικώς να θολώσουν τα νερά καταγγέλοντας…. «συμφέροντα». Επιπλέον, ο μη παραγωγικός ρόλος του Π. Καμμένου σε άλλα θέματα συναρμοδιότητος, όπως η ιδιωτικοποίηση της ΕΛΒΟ, δεν πέρασε απαρατήρητος.
Στον τομέα της Επιχειρησιακής Ετοιμότητος, θα πρέπει να χρεωθούν στον Π. Καμμένο και κάποια σχέδια τα οποία δεν υλοποίησε, όπως η υποχρεωτική στράτευση στο 18ο έτος ή η εθελοντική στράτευση των γυναικών. Όχι ότι οι προηγούμενες κυβερνήσεις είχαν κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση, για να είμαστε δίκαιοι. Αλλά ο Π. Καμμένος έκανε το λάθος περίπου να τα «εξαγγείλει». Όμως δεν εκτίμησε σωστά την ισχύ της επιρροής του επί του συγκυβερνώντος ΣΥΡΙΖΑ, στους κόλπους του οποίου εκδηλώθηκε κάθετη αντίθεση και ο Π. Καμμένος υποχρεώθηκε σε μια από τις γνωστές του αναδιπλώσεις.
Επιπλέον, ο Π. Καμμένος που στην πρώτη κιόλας συνάντηση γνωριμίας με τους στρατιωτικούς συντάκτες μίλησε για αξιοκρατία και μη ανάμειξη της πολιτικής ηγεσίας στις κρίσεις των στρατιωτικών, έδωσε από νωρίς «δείγμα γραφής». Λίγο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του ως ΥΕΘΑ, αποστράτευσε τον Α/ΓΕΣ Αντιστράτηγο Χ. Μανωλά με αφορμή την παραλαβή των ΝΗ-90 αλλά στην πραγματικότητα επειδή έθετε την σοβαρότερη υποψηφιότητα για Α/ΓΕΕΘΑ στις επόμενες κρίσεις και αυτό δεν «εξυπηρετούσε». Στις κρίσεις του 2017, αποστράτευσε 10 αντιστρατήγους για να επιλέξει νέο Α/ΓΕΣ, ο Α/ΓΕΑ ενημερώθηκε για την αποστράτευσή του ευρισκόμενος σε επίσημο ταξίδι στο εξωτερικό ενώ ο Α/ΓΕΝ αποστρατεύθηκε χωρίς να συμπληρώσει δεύτερο χρόνο στην θέση…
Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνιέται μια άλλη «κληρονομιά» που άφησε ο Π. Καμμένος στις Ένοπλες Δυνάμεις. Τους ανέθεσε πρωταγωνιστικό ρόλο σε ένα αντικείμενο που είναι εκτός της αποστολής τους. Η εμπλοκή στην δημιουργία δομών φιλοξενίας μεταναστών/ προσφύγων και η ανάληψη υπηρεσίας σε αυτά από στελέχη, παρά τον μικρό αριθμό τους, είχε αρνητική επίδραση στο εν γένει ηθικό του προσωπικού. Αναρωτήθηκε ο Π. Καμμένος πόσα στελέχη οδηγήθηκαν στην απόφαση αιτήσεως αποστρατείας εξ αιτίας αυτής της «δράσεως»; Δυστυχώς, αυτό το «προσωρινό» πάρεργο, συνεχίζεται.
Συνοψίζοντας, ο Π. Καμμένος προέβη σε απλή διαχείριση των θεμάτων αρμοδιότητος. Την προσωπική του σφραγίδα φέρουν περισσότερο αμφιλεγόμενες –για να χρησιμοποιήσουμε ένα μετριοπαθή χαρακτηρισμό– κινήσεις και επιλογές του, παρά ουσιαστικές αποφάσεις που αναβάθμισαν την επιχειρησιακή ετοιμότητα των Ενόπλων Δυνάμεων.
