Υβριδική αντίληψη στο ΓΕΕΘΑ για τον Υβριδικό Πόλεμο της Τουρκίας

Από Σάββας Δ. Βλάσσης

Ο Α/ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Κωνσταντίνος Φλώρος, στην τελετή παραλαβής των καθηκόντων του στις 21 Ιανουαρίου, ήταν προφητικός, όταν μίλησε για τις μη συμβατικές και υβριδικές απειλές. “Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός όμως, ότι σήμερα η αβεβαιότητα, η αστάθεια και η ρευστότητα αυξάνουν συνεχώς το μερίδιό τους στην ευρύτερη περιοχή ενδιαφέροντος της Πατρίδος μας κατατείνοντας στο να αποτελούν κυρίαρχα στοιχεία της, με αποτέλεσμα εκτός από τις παραδοσιακές και γνωστές απειλές ασφαλείας, να αναδεικνύονται και να αναφύονται κι άλλες συμβατικές, μη συμβατικές και υβριδικές, επιβαρύνοντας έτι περαιτέρω την ένταση και το έλλειμα ασφαλείας“.

Μερικές εβδομάδες μετά, στις 28 Φεβρουαρίου, ξέσπασε ανοικτός Υβριδικός Πόλεμος, όταν το κράτος συμμορία εξαπέλυσε ορδές λαθρομεταναστών στα χερσαία σύνορα στον Έβρο. Το ΓΕΕΘΑ και η χώρα γενικότερα, ανέμεναν την επίθεση και αντέδρασαν επιτυχώς. Κανείς δεν είχε ψευδαισθήσεις. Μετά την αποτυχία αυτήν, ο Ερντογάν θα συνέχιζε με άλλες μεθόδους. Ενέσκυψε όμως η πανδημία που προσωρινώς έδειξε ότι ανέστειλε τις επόμενες τουρκικές υβριδικές επιθέσεις. Αυτό μας εξασφάλισε χρόνο, ώστε να προετοιμαστούμε καλύτερα.

Αποτελεί ευτυχή συγκυρία η ανάθεση των Ενόπλων Δυνάμεων σε έναν αξιωματικό επιπέδου που προέρχεται από τις Ειδικές Δυνάμεις, επειδή ο συγκεκριμένος οργανισμός ενέχει εκ της φύσεώς του στοιχεία που τοποθετούν τα στελέχη εγγύτερα ανορθοδόξων τρόπων σκέψεως και δράσεως, με πιο “ανοικτή” στρατιωτική αντίληψη ενός πολέμου και γενικότερα καταστάσεων. Ως εκ τούτου, η πρόκληση για το ΓΕΕΘΑ πρωτίστως, κορυφώνεται και απαιτείται προσαρμογή σε “υβριδική αντίληψη”.

Τα δεδομένα είναι αδυσώπητα. Η πανδημία θα πλήξει καίρια την οικονομία της χώρας και ο αμυντικός προϋπολογισμός δεν αναμένεται να ενισχυθεί, παρά το ότι αυτό αποτελεί πιεστική αναγκαιότητα όσο ποτέ άλλοτε. Δεν είναι μόνο η πρόκληση της αντιμετωπίσεως της επεκτεινόμενης τουρκικής επιθετικότητος σε νέα “Υπο-θέατρα Επιχειρήσεων”, που επιβάλλουν μεγάλες επένδύσεις για να αποκτηθούν μείζονες αεροπορικές και ναυτικές πλατφόρμες που θα ενισχύσουν την αεροναυτική ισχύ των Ενόπλων Δυνάμεων. Δεν είναι μόνο τα μεγάλα κεφάλαια που απαιτούνται για να αποκατασταθεί ο δείκτης διαθεσιμότητος των οπλικών συστημάτων των τριών Κλάδων σε αποδεκτό επίπεδο. Είναι πλέον και ο εν εξελίξει Υβριδικός Πόλεμος, που απαιτεί την αφιέρωση επιπλέον πόρων, σε προσωπικό, χρηματοδότηση αλλά και επίπεδο νέων αντιλήψεων πρακτικών, τακτικών και διαδικασιών σε κλιμάκια πέραν των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας.

Δεν υπάρχει ίσως άλλος θεσμικός φορέας, εκτός από το ΓΕΕΘΑ, για να “περπατήσει” στο δύσκολο μονοπάτι που άνοιξε αυτή η πολλαπλή πρόκληση. Με δεδομένη την οικονομική δυσχέρεια, το ΓΕΕΘΑ πρέπει να αναζητήσει ένα χαρτοφυλάκιο στοχευμένων “έξυπνων” επιλογών για τον Υβριδικό Πόλεμο, που όμως θα απαντούν και σε προκλήσεις μιας συμβατικής πολεμικής αναμετρήσεως με την Τουρκία. 

Το ανοικτό πνεύμα που διακρίνει τις Ειδικές Δυνάμεις, επιβάλει την εξάπλωση μιας νέας νοοτροπίας στον τρόπο σκέψεως και την εφαρμογή νέων πρακτικών σε επίπεδα που δεν “βλέπαμε” πριν. Και αυτό μπορεί να το πετύχει ο Στρατηγός Φλώρος.

Τέσσερις προτάσεις

1. Η διαχρονική εμπειρία των Ειδικών Επιχειρήσεων, επισημαίνει ότι “το Α και το Ω” είναι οι Πληροφορίες. Πρέπει αφενός να βελτιωθεί σε όλα τα επίπεδα η συνεργασία με την ΕΥΠ, η οποία είναι αναγκαίο να παροτρυνθεί σε μια αλλαγή νοοτροπίας, για πιο επιθετικές επιχειρήσεις. Επιχειρήσεις που ακόμη και αν θεωρούνται “ταμπού” για μια κυβέρνηση, πρέπει να προωθούνται με τις δέουσες εισηγήσεις, να καλλιεργούνται και να υποστηρίζονται σε βάθος χρόνου, ακόμη και αν αρχικώς απορριφθούν. Η Διακλαδική Διεύθυνση Στρατιωτικών Πληροφοριών του ΓΕΕΘΑ, είναι αναγκαίο να ενισχυθεί και να δρομολογηθούν αναθεωρήσεις – αναδιοργανώσεις που έχουν κριθεί σκόπιμες. Πρέπει να αποδοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην “εκπαίδευση” του στρατιωτικού προσωπικού που εμπλέκεται σε αυτό το απαιτητικό και άκρως εξειδικευμένο αντικείμενο. Στο πλαίσιο των Πληροφοριών, πρέπει να ενισχυθούν και οι επιχειρήσεις ασφαλείας – παραπλανήσεως, φθάνοντας μέχρι και στα πιο χαμηλά πλαίσια των απλών έργων αποκρύψεως που ενδεχομένως έχουν παραμεληθεί, λόγω εσφαλμένης αντιλήψεως για τα όρια και τους περιορισμούς της σύγχρονης τεχνολογίας.
2. Η εμπειρία της επιθέσεως στον Έβρο, ανέδειξε τον σοβαρότατο ρόλο των επιχειρήσεων Ηλεκτρονικού Πολέμου. Το κεφάλαιο αυτό, πρέπει να προσεγγισθεί από το ΓΕΕΘΑ στο πλαίσιο μια ολιστικής “πολιτικής” που θα συμπεριλαμβάνει τις Διαβιβάσεις και τον Κυβερνοπόλεμο. Όπως οι Ειδικές Δυνάμεις έχουν ικανότητα αναπτύξεως από αέρος, θαλάσσης και ξηράς, έτσι και το ΓΕΕΘΑ πρέπει να αποκτήσει ικανότητα Πολυχωρικών Επιχειρήσεων μέσω εφαρμοσμένης “συντήξεως” των ανωτέρω πεδίων. Οι υποθέσεις των Διαβιβάσεων, του Ηλεκτρονικού Πολέμου και του Κυβερνοπολέμου, αποτελούν συχνά “ακαταλαβίστικα πράγματα” για ανωτάτους αξιωματικούς, λόγω απώλειας επαφής με θέματα τεχνολογίας και νέων αντιλήψεων που επιδρούν καθοριστικώς στις επιχειρήσεις. Πρόκειται σαφώς για ένα θέμα νοοτροπίας, που πρέπει να αλλάξει. Επιπλέον προσοχή σε αυτούς τους τομείς, δεν είναι ποτέ χαμένη για κανέναν στράτηγο. Αφιέρωση περισσότερων πόρων (χρηματικών και προσωπικού) σε αυτή την τριάδα Πολυχωρικών Επιχειρήσεων, αποτελεί κρίσιμο μονόδρομο. Στις Διαβιβάσεις, πρέπει να προσεχθεί η τεχνολογική απαξίωση σε όλα τα επίπεδα και να επαναπροσεγγισθεί το πρόγραμμα ΕΡΜΗΣ ΙΙ και χαμηλότερα αυτού προγράμματα. Στον Ηλεκτρονικό Πόλεμο πρέπει να επανεξετασθεί συνολικώς το ζήτημα κι ενδεχομένως να ληφθούν κάποιες “γενναίες” αποφάσεις. Το ΓΕΕΘΑ πρέπει να αναβαθμίσει – μετασχηματίσει τις ικανότητες της Διεύθυνσης Κυβερνοάμυνας (ΓΕΕΘΑ/Ε6) ώστε να αποκτήσει αυτή φυσιογνωμία πραγματικού “όπλου”. Διεύθυνση Ειδικών Δυνάμεων είχε ανέκαθεν το ΓΕΣ, δεν υπήρχε όμως ουσιαστική ικανότητα Ειδικών Επιχειρήσεων. Για την κάλυψη του κενού, συστήθηκε Διακλαδική Διοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων υπό το ΓΕΕΘΑ. Αντιστοίχως η ΓΕΕΘΑ/Ε6 από Διεύθυνση πρέπει να μετεξελιχθεί σε Διακλαδική Διοίκηση, με οργανικές “δυνάμεις”. Επίσης, πρέπει να ενθαρρυνθεί η αυξημένη διϋπηρεσιακή συνεργασία και οι από κοινού επιχειρήσεις, με άλλες ανάλογες δομές του κράτους.
3. Το ΓΕΕΘΑ μπορεί να παρέμβει και για μια διαφορετική οπτική στο ζήτημα της Εφεδρείας των Ενόπλων Δυνάμεων και της Εθνοφυλακής. Το συγκεκριμένο κεφάλαιο δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται απλώς ως μερικές χιλιάδες εφέδρων που καλούνται να επανδρώσουν Αποστολές Συμπληρώσεως των ενεργών μονάδων ή Επιστρατευόμενες Μονάδες. Στο πλαίσιο της Εθνοφυλακής, η παρουσία της οποίας εστιάζεται στις παραμεθόριες περιοχές, μπορούν να συγκροτηθούν άκρως εξειδικευμένες υπομονάδες – μονάδες και στην ενδοχώρα. Θα επανδρώνονται από εθελοντές εφέδρους υψηλού γνωστικού επιπέδου, ειδικεύσεως και ταλέντων σε θέματα επικοινωνιών, διαμορφωτών γνώμης, ηλεκτρονικών υπολογιστών, συμβούλων, hackers κ.λπ. που αντί για εκπαίδευση στα όπλα θα ασχολούνται με αποστολές υποστηρίξεως επιχειρήσεων Επικοινωνίας – Επιρροής – Κυβερνοπολέμου διά των Μέσων Κοινωνικής Δικτυώσεως και του Κυβερνοχώρου. Ιδίως στα μεγάλα αστικά κέντρα, υπάρχει ευάριθμος πληθυσμός ακόμη και μεγαλύτερης της ηλικίας στρατεύσεως, που σε εθελοντική βάση μπορεί να αφιερώνει χρόνο στο πλαίσιο μονάδων “high-tech” Εθνοφυλακής με απευθείας υπαγωγή σε μια αναβαθμισμένη ΓΕΕΘΑ/Ε6 (ΔΙΚΥΒ).
4. Προκειμένου να υποστηρίξει όλη την προαναφερθείσα δέσμη μέτρων, το ΓΕΕΘΑ πρέπει να προσεγγίσει με ριζοσπαστικό τρόπο την Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία, διερευνώντας λύσεις υψηλής τεχνολογίας – χαμηλού κόστους, που μπορούν να προσφερθούν. Οι Ειδικές Δυνάμεις στις ανεπτυγμένες χώρες, απολαμβάνουν ξεχωριστών προϋπολογισμών και μπορούν να προμηθευτούν κατά προτεραιότητα και εκτός κανονικής εφοδιαστικής αλυσίδος, όποια πιο εξελιγμένη λύση προσφέρει η αγορά. Λειτουργώντας με αυτό το πνεύμα “εξοπλισμών Ειδικών Επιχειρήσεων”, το ΓΕΕΘΑ πρέπει να χαράξει μια ελιτίστικη επιλογή “μικροεξοπλισμών” προς υποστήριξη των ειδικών σκοπών του. Συνήθως την μεγαλύτερη δραστηριότητα και ενδιαφέρον των Γενικών Επιτελείων σε επίπεδο εξοπλισμών, απορροφούν τα προγράμματα για μείζονα οπλικά συστήματα που θεωρείται ότι έχουν υψηλή επίδραση στο ισοζύγιο ισχύος με τον εχθρό. Κατανοητό αλλά τώρα που εκ των πραγμάτων η οικονομία δέχεται πλήγμα, το ΓΕΕΘΑ πρέπει να αλλάξει πρακτική. Είναι ενδιαφέρον να συγκροτηθεί μια Ειδική Επιτροπή επιτελών που θα καταρτίσει κατάλογο με ιεραρχημένες προτεραιότητες “έξυπνων λύσεων” υψηλής τεχνολογίας προς υποστήριξη των ανωτέρω -και όχι μόνο- κυρίων πυλώνων δράσεως του ΓΕΕΘΑ. Η ίδια επιτροπή, σε δεύτερη φάση, πρέπει να έλθει σε απευθείας επαφή με την ΓΔΑΕΕ, τον ΣΕΚΠΥ και τις εταιρείες του χώρου, διερευνώντας λεπτομερώς τι εγχώριες δυνατότητες υπάρχουν για την εξυπηρέτηση των στόχων που έχουν τεθεί στον καταρτισθέντα κατάλογο. Συνδυάζοντας εκθέσεις δυνατοτήτων από τα υφιστάμενα Κέντρα Έρευνας & Τεχνολογίας των Κλάδων, ο Α/ΓΕΕΘΑ μπορεί να ενημερωθεί και να εισηγηθεί στην πολιτική ηγεσία την υλοποίηση “έξυπνων λύσεων” σε διακλαδική βάση. Πολλά τέτοιου είδους προγράμματα απαιτούν μικρές χρηματοδοτήσεις, μικρό χρόνο αναπτύξεως και η προμήθεια του τελικού προϊόντος, δεν απαιτεί αφιέρωση εκατοντάδων εκατομμυρίων. Το ΓΕΕΘΑ πρέπει να εκπονήσει κατάλογο βατού κόστους προγραμμάτων “έξυπνων λύσεων” υψηλής τεχνολογίας εφαρμογών σε απαιτητικά πεδία όπως αυτά που περιγράφηκαν, πιέζοντας την πολιτική ηγεσία να προβλέψει διαδικασία “fast track” χρηματοδοτήσεως και υλοποιήσεως, εξασφαλίζοντας όχι μόνο το προσδοκώμενο επιχειρησιακό όφελος αλλά και μία επιτηδευμένη στρατηγική “επανεκκινήσεως” της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας. Εφόσον δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν προγράμματα μεγάλου κόστους, μία φρόνιμη πρακτική είναι να επιδιωχθεί η στοχευμένη αφιέρωση περιορισμένων πόρων για υψηλή απόδοση, κεφαλαιοποιημένη σε “χειρουργικής ακριβείας” εργαλεία.   

Εφόσον χρήματα δεν θα υπάρξουν πολλά, αφιέρωση λελογισμένων πόρων σε δράσεις από το επίπεδο του ΓΕΕΘΑ όπως οι ανωτέρω, μπορούν να αποδώσουν πολλαπλώς.

Οι “καμπάνες” στον Έβρο για Ηλεκτρονικό Πόλεμο – Επικοινωνίες