Υγειονομική Υποστήριξη Ειδικών Επιχειρήσεων… και όχι μόνο!

Γράφει ο Δημήτριος Σαρδιανός

Η περίθαλψη μιας απώλειας μάχης, είναι μια συνεχιζόμενη διαδικασία η οποία ξεκινάει από το Σημείο Τραυματισμού και συνεχίζεται μέχρι την άφιξή της σε ανωτέρου επιπέδου Υγειονομική Εγκατάσταση, όπου θα γίνει η οριστική αντιμετώπιση και αποκατάσταση της υγείας. Σκοπός του άρθρου, είναι η περιγραφή αυτής της αλυσίδας, καθώς και προτάσεις που αφορούν προβληματισμούς που προκύπτουν από τη μελέτη του συστήματος Υγειονομικής Υποστήριξης.

Σημείο Τραυματισμού/ Point of Injury – POI

Η εισαγωγή της Tactical Combat Casualty Care (ΤCCC) όσον αφορά το προνοσοκομειακό κομμάτι στο πεδίο της μάχης, μπορούμε να πούμε ότι έφερε μια κοσμογονία στην επιβίωση περιστατικών που αφορούν πιθανώς αποτρέψιμους θανάτους στο πεδίο. Όπου πιθανώς αποτρέψιμος θάνατος, θεωρείται περιστατικό με μαζική αιμορραγία σε άκρο ή σημείο ένωσης άκρου με τον κορμό/ Junctional, η απόφραξη αεροφόρου οδού και ο πνευμοθώρακας υπο τάση/ ΠΥΤ.

Η εναρμόνιση της εκπαίδευσης όλου του στρατιωτικού προσωπικού, μάχιμου και υποστηρικτικού, υγειονομικού και μη καθώς και η εξέλιξη των μέσων προσωπικής προστασίας του στρατιώτη, φαίνεται σύμφωνα με τα στατιστικά πως έχουν φέρει θεαματικά αποτελέσματα. Στο σημείο τραυματισμού (περιλαμβάνει τις φάσεις της Care Under Fire και Tactical Field Care), εξέχοντα ρόλο στην επιβίωση μιας απώλειας μάχης έχει ο Α΄ ανταποκριτής/ 1^st Responder. Αυτός μπορεί να είναι ο οποιοσδήποτε στρατιώτης και στην καλύτερη των περιπτώσεων κάποιος νοσοκόμος μάχης/ combat medic. Παρέχει Enhanced First Aid (σταθεροποίηση Μαζικών Αιμορραγιών/ Μ, εξασφάλιση Αεραγωγού/ Α, αναγνώριση και διαχείριση ΠΥΤ, εντός 10 λεπτών).

Διακομιδές/ Evacuation

Οι διακομιδές/ Evacuation, αποτελούν κι αυτές μέρος της αλυσίδας περίθαλψης/ treatment chain. Χωρίζονται σε  Υγειονομικές Διακομιδές/ Medical Evacuation – MedEvac (εξειδικευμένο μέσο, ειδικά εξοπλισμένο με υγειονομικό υλικό και μέσα, επανδρωμένο με υγειονομικό πάροχο) και σε Διακομιδές Απώλειας/ Casualty Evacuation – CasEvac (οποιοδήποτε τακτικό ή μη μέσο, χωρίς εξοπλισμό ή επάνδρωση με εξειδικευμένο προσωπικό).

Χωρίζονται σε 3 κατηγορίες:

• Προωθημένες/ Forward: Οι διακομιδές από το ΡΟΙ στην αρχική εγκατάσταση περίθαλψης.
• Τακτικές/ Tactical – TacEvac: Οι διακομιδές που υλοποιούνται εντός του Θεάτρου Επιχειρήσεων.
• Στρατηγικές/ Strategic – StratEvac: Όσες περιλαμβάνουν σκέλος μεταφοράς, εκτός Θεάτρου Επιχειρήσεων.

Μεγάλη σημασία σε αυτή τη φάση, παίζει η διαδικασία παράδοσης – παραλαβής της απώλειας/ Handover, για την ορθή και συνεχόμενη περίθαλψη σε όλα τα στάδια της αλυσίδας περίθαλψης. Ειδικά στις διακομιδές CasEvac ίσως απαιτηθεί να συνοδεύσει την απώλεια κάποιος από τους provider ή ο 1^st responder που παρείχε τις Α΄ βοήθειες.

Αφορά τις μετακινήσεις απωλειών από το Σημείο Συγκεντρώσεως Τραυματιών/ Casualty Collection Point – CCP, προς κάποια ΥΓ εγκατάσταση.

Στρατιωτική θητεία με “ανάπτυξη επαγγελματικών δεξιοτήτων”! Σοβαρά;

Εγκαταστάσεις Ρόλου 1/ Role 1

Σύμφωνα με τα ΝATOϊκά πρότυπα, ΥΓ εγκαταστάσεις Ρόλου 1, θεωρούνται εκείνες οι εγκαταστάσεις που είναι εξοπλισμένες και επανδρωμένες με τον κατάλληλο εξοπλισμό και το κατάλληλο ΥΓ προσωπικό για να παρέχει διαλογή/ triage, έλεγχο και ανάνηψη των καταστροφικών για την απώλεια καταστάσεων/ Damage Control Resuscitation, καθώς και προετοιμασία για μετακίνηση στο επόμενο επίπεδο περίθαλψης. Τέτοιες εγκαταστάσεις, μπορεί να περιλαμβάνουν τον Σταθμό Α΄ Βοηθειών ενός Τάγματος (Στόχος η επίτευξη παροχής της DCR, εντός 1 ώρας από τον τραυματισμό).

Εγκαταστάσεις Ρόλου 2/ Role 2

Ρόλου 2, χαρακτηρίζονται οι εγκαταστάσεις εκείνες που είναι κατάλληλα εξοπλισμένες και επανδρωμένες με Υγειονομικό υλικό, εξοπλισμό και προσωπικό, για να είναι ικανές να υποστηρίζουν την εκτέλεση χειρουργείων σταθεροποίησης της απώλειας/ Damage Control Surgery, καθώς και την προετοιμασία τους για μεταφορά στο επόμενο επίπεδο (Στόχος η παροχή DCS σε 1 και όχι αργότερα από 2 ώρες από τον τραυματισμό).

Χωρίζονται σε:

• R2B (Basic): Έχει βασικές ικανότητες εκτέλεσης χειρουργείων σταθεροποίησης και διαχείρισης καταστροφικών τραυματισμών και διάσωσης άκρου στο προαναφερθέν χρονικό περιθώριο.
• R2E (Enhanced): Ότι και στο Basic, με κάποιες επιπλέον δυνατότητες, περιλαμβανομένης της προετοιμασίας της απώλειας για Στρατηγική Διακομιδή/ StratEvac (Π.χ., σταθεροποίηση μιας απώλειας για μεταφορά από το Τζιμπουτί στην Αθήνα).
• R2F (Forward): Όπως και το 2Β, με τη διαφορά ότι είναι προωθημένο και μπορεί να επανδρώνεται από μια Forward SurgicalTeam/ Special Operations Surgical Team.

Πλέον, λόγω των εξελίξεων στον τομέα, στη συμμαχική βιβλιογραφία, αναφέρεται ότι κάποιες χώρες όπως οι ΗΠΑ ή η Νορβηγία, μπορεί να έχουν κάποιες δυνατότητες των εγκαταστάσεων R2 στις R1 που αναπτύσσουν.

Ρόλου 3/ Role3

Αφορά νοσοκομειακές εγκαταστάσεις εντός της περιοχής επιχειρήσεων με πλήρεις δυνατότητες ανάνηψης και θεραπείας παθήσεων, τραυματικών ή μη. Δεν είναι απαραίτητο να είναι κινητά, όμως σε ένα ταχέως εξελισσόμενο θέατρο, μπορεί να απαιτηθεί η μετακίνησή τους.

Ρόλου 4/ Role4

Υγειονομικές εγκαταστάσεις με πλήρεις δυνατότητες για αντιμετώπιση και αποκατάσταση οποιασδήποτε πάθησης, τραυματικής αιτίας ή μη. Στις δυνατότητες μπορεί να περιλαμβάνονται μονάδες εγκαυμάτων, ικανότητα διεξαγωγής πλαστικών χειρουργείων αποκατάστασης, φυσιοθεραπείας και ψυχολογικής υποστήριξης κ.λπ. Τέτοιες εγκαταστάσεις στον ελληνικό χώρο, μπορεί να θεωρηθούν τα Στρατιωτικά Νοσοκομεία και οι μεγάλες νοσοκομειακές εγκαταστάσεις του ΕΣΥ.

Πρώτα ευρύτερα διδάγματα από την αποστολή στην Λιβύη

Κέντρο Συντονισμού Διακομιδών/ Patient Evacuation Coordination Cell – PECC

Σε επίπεδο Σχηματισμού, υπάρχει το Κέντρο Συντονισμού-Διαχείρισης των Διακομιδών ή στη ΝATOϊκή ορολογία PECC. Η αποστολή του είναι η διαχείριση και ο συντονισμός των διακομιδών. Όλες οι κλήσεις διακομιδών συγκεντρώνονται εκεί και αφού γίνει αξιολόγηση, αυτές προτεραιοποιούνται και στη συνέχεια κατευθύνονται τα μέσα διακομιδών στα σημεία περισυλλογής. Να σημειώσουμε εδώ ότι γενικά επικρατεί η άποψη ότι ο Ομαδάρχης, Διμοιρίτης κ.λπ., μιλάει απευθείας με το μέσο διακομιδής. Η άποψη αυτή είναι λανθασμένη, καθώς τα μέσα διακομιδής απωλειών είναι περιορισμένα και σε ένα πεδίο οι κλήσεις πολλές. Οι όποιες επαφές τμήματος μέσου, αφορούν την τελική διαδικασία προσέγγισης του σημείου παραλαβής. Εξαιρούνται τα οργανικά μέσα του τμήματος.

Ενδεικτικά. οι σύμμαχοι είχαν αναπτύξει ένα εξαιρετικό σύστημα στο Αφγανιστάν, όπου εντός 15 λεπτών υπήρχε ενεργοποίηση του συστήματος διακομιδών.

Υλικά Κλάσης VIII

Αφήσαμε τελευταίο το θέμα των Logistics. Όπως συνηθίζει να λέγεται, “οι στρατιώτες κερδίζουν τις μάχες και τα logistics τους πολέμους“. Αυτό λοιπόν ισχύει και για το υγειονομικό. Είναι κρίσιμης σημασίας ο εφοδιασμός και η αυτάρκεια των μάχιμων τμημάτων σε υγειονομικό υλικό. Όχι μόνο η προμήθεια αλλά και η παραγωγή εγχώρια των απαιτούμενων υλικών.

Αναφέραμε την κοσμογονία που έφερε η εκπαίδευση στην TCCC, όμως απαιτούνται και τα απαραίτητα υλικά. Το ρεύμα εφοδιασμού, δεν είναι δεδομένο ότι θα λειτουργήσει άψογα σε καιρό επιχειρήσεων. Την ανάγκη αυτάρκειας σε υγειονομικό υλικό, κατέδειξαν οι επιχειρήσεις υψηλής έντασης που διεξάγονται στην Ουκρανία. Ο εφοδιασμός και οι διακομιδές δεν είναι κάτι δεδομένο. Οι δωρεές για συμπλήρωση των αποθεμάτων με ακατάλληλο υλικό, δεν είναι σπάνιες. Τα πιστοποιημένα και προτεινόμενα υλικά από το CoTCCC, εκτός του υψηλού κόστους, είναι πλέον σε έλλειψη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ανάπτυξη του τουρνικέ άκρου DNIPRO, που έχοντάς το δοκιμάσει, μπορώ να πω ότι είναι εξαιρετικής ποιότητας και αντοχής, παρόλο που δεν είναι CoTCCC recommended.

Αντί Επιλόγου

Αντί επιλόγου λοιπόν, έρχομαι στην ελληνική πραγματικότητα προτείνοντας κάποια απλά πράγματα που είναι πραγματικοί πολλαπλασιαστές ισχύος. Προτείνουμε λοιπόν τα εξής:

• Ενεργοποίηση του συστήματος υγειονομικής υποστήριξης και όλων των συστατικών του, περιλαμβανομένων και των δυνατοτήτων του ΕΣΥ, σε κάθε μεγάλης κλίμακας εθνική άσκηση.
• Εξάπλωση της εκπαίδευσης στην TCCC, όλου του στρατιωτικού προσωπικού (και στα πλαίσια της εξαναγγελθείσας ωφέλιμης θητείας).
• Προμήθεια επαρκών ποσοτήτων αναλώσιμων υλικών και ει δυνατόν ανάπτυξη και κατασκευής τους από ελληνικές επιχειρήσεις/ στρατιωτικά εργοστάσια (βλέπε παράδειγμα DNIPRO).
• Εναρμόνιση με τα ΝΑΤΟϊκά πρότυπα του συστήματος υγειονομικής υποστήριξης και προσαρμογής τους στα ελληνικά δεδομένα. Προσωπικό και γνώση υπάρχει, ενώ κάποιες κινήσεις όπως η πρόθεση δημιουργίας SOST και η ανανέωση πρωτοκόλλων, δείχνει ότι κινούμαστε αργά μεν αλλά προς τη σωστή κατεύθυνση.
• Διατήρηση και περιοδική Συντήρηση (Sustainability & Recertification) των ήδη αποκτηθέντων δυνατοτήτων. Ταυτόχρονη στενή παρακολούθηση των διεθνών εξελίξεων στον τομέα για εξαγωγή και ενσωμάτωση διδαγμάτων και εξελίξεων.
• Πιο ενεργή εμπλοκή του ΕΣΥ σε σχέδια και εκπαιδεύσεις. Είναι συχνό το φαινόμενο εμπλοκής των ΕΔ και αλληλεπίδρασης με το ΕΣΥ σε φυσικές καταστροφές. Δεν μας λέει κανείς ότι δεν θα γίνει το αντίθετο σε καιρό επιχειρήσεων.
• Εκμετάλλευση νέων τεχνολογιών στο έπακρο. Στον ελληνικό νησιωτικό χώρο, τεχνολογίες όπως η τηλεϊατρική και η χρήση μη επανδρωμένων, πραγματικά μπορούν να κάνουν τη διαφορά.

Προβλήματα πολλά, προτάσεις και λύσεις στα προβλήματα τόσες όσες μας επιτρέπει η φαντασία μας. Λαμβάνοντας υπόψη ότι “καλύτερα του θεραπεύειν, το προλαμβάνειν“, νομίζω ήλθε ο καιρός απλά να ανεβάσουμε ρυθμούς….”…so others may live“.