Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Η EE αποφάσισε την Επιχείρηση ASPIDES της Ναυτικής Δυνάμεως ΕΕ (EUNAVFOR) στις 8 Φεβρουαρίου και στις αρχές Μαρτίου, η φρεγάτα ΥΔΡΑ (F452) βρισκόταν στην Ερυθρά Θάλασσα και τον Κόλπο του Άντεν, αναλαμβάνοντας δράση. Η απειλή των Μη Επανδρωμένων Αεροχημάτων (UAV) και drone, απασχόλησε σοβαρά τους επιτελείς και κατά την προετοιμασία της φρεγάτας αποφασίσθηκε επείγουσα διαδικασία εφοδιασμού της με αντίστοιχο σύστημα αντιμετωπίσεως (C-UAS).
Το Πολεμικό Ναυτικό, στάθηκε τυχερό. Εντελώς συμπτωματικώς, η ΕΑΒ είχε ολοκληρώσει το πρόγραμμα ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ, ένα σύστημα C-UAS, την ανάπτυξη του οποίου είχε ξεκινήσει το 2019. Το αναπτυξιακό πρόγραμμα είχε αναληφθεί με ιδίους πόρους και χωρίς να υφίσταται εκπεφρασμένη επιχειρησιακή απαίτηση από τις Ένοπλες Δυνάμεις. Η απαίτηση προέκυψε εντελώς ξαφνικά…
Η εταιρεία δεν είχε δυνατότητα να προσφέρει άμεσα ένα έτοιμο σύστημα και, πολύ περισσότερο, να το εγκαταστήσει στην ΥΔΡΑ. Η πίεση ήταν τέτοια, που οδήγησε τους αρμοδίους στην επιλογή εγκαταστάσεως ενός άλλου συστήματος της ελληνικής Drone Solutions, το οποίο όμως διαπιστώθηκε στην πράξη ότι διακρινόταν από σοβαρούς περιορισμούς. Όταν ήλθε η σειρά αντικαταστάσεως της ΥΔΡΑΣ από την φρεγάτα ΨΑΡΑ (F-454) η ΕΑΒ πλέον είχε εγκαταστήσει τον ΚΕΝΤΑΥΡΟ σε αυτήν. Τις πρώτες πρωινές ώρες της 7ης Ιουλίου, το ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ πετύχαινε την πρώτη αναχαίτιση και ο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ είχε διευκρινίσει τότε ότι το σύστημα C-UAS που είχε εγκατασταθεί στην φρεγάτα, είχε αναπτυχθεί από την ΕΑΒ.
Το ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ είναι καρπός των ανθρώπων της Διεύθυνσης Ηλεκτρονικών της ΕΑΒ, ένα μικρό τμήμα με προσωπικό υψηλής εξειδικεύσεως, που ενώ έχει παρουσιάσει πολύ αξιόλογες λύσεις στο παρελθόν, δεν ελήφθησαν οι αποφάσεις εκείνες από την ηγεσία, που θα επέτρεπαν βιομηχανοποίηση προϊόντων και σειριακή παραγωγή. Διαβλέποντας τις τάσεις, η δουλειά στο ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ προχώρησε πολύ γρήγορα και ήδη το 2022 είχαν πραγματοποιηθεί οι πρώτες δοκιμές πεδίου, σε συνεργασία με τις Ένοπλες Δυνάμεις. Οι επιδόσεις που επέδειξε το σύστημα μέχρι σήμερα, μπορούν να χαρακτηριστούν απολύτως ικανοποιητικές, αν όχι εντυπωσιακές.
Το ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ είναι ένα σύστημα C-UAS εντελώς παθητικής λειτουργίας, που επιτρέπει τον εντοπισμό στόχων μέσω ραδιοανίχνευσης, σε 360 μοίρες αζιμούθιο και 90 μοίρες σε κατακόρυφο επίπεδο, επομένως χαρακτηρίζεται σύστημα OMNI. Είναι φανερό ότι προσφέρει κάλυψη Περιοχής (Area) κι όχι Σημείου (Point). Ο εντοπισμός στηρίζεται σε παθητικό σύστημα εντοπισμού ηλεκτρομαγνητικών εκπομπών (ESM) ενώ μετά τον εντοπισμό στόχου, μπορεί να εκτελεσθεί ηλεκτρονική επίθεση κατ’ αυτού, με την ενεργοποίηση ηλεκτρονικού παρεμβολέα (jammer). Το σύστημα μπορεί να εγκλωβίσει πολλαπλές απειλές και χάρη στους 8 ενισχυτές που φέρει, δύναται αντιστοίχως να εκτελέσει παρεμβολές όχι μόνο επικεντρωμένα αλλά και σε πολλαπλούς στόχους ταυτοχρόνως.
Σε πολύ γενικές γραμμές, μπορεί να αναφερθεί ότι το ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ σχεδιάστηκε ώστε να καλύπτει την μπάντα ηλεκτρομαγνητικού φάσματος στην οποία λειτουργεί ο τηλεχειρισμός των συστημάτων UAV (100MHz – 6 GHz). Ο παρεμβολέας διακόπτει την επικοινωνία για τον τηλεχειρισμό και το σήμα GPS, στα τέσσερα σχετικά κύρια δίκτυα δορυφορικής ναυτιλίας που χρησιμοποιούνται διεθνώς, δηλαδή το αμερικανικό GPS, το ευρωπαϊκό Gallileo, το ρωσικό GLONASS και το κινεζικό BeiDou.
Για την εγκατάσταση του ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ στην φρεγάτα ΨΑΡΑ, μία μικρή ομάδα της ΕΑΒ εργάστηκε με πολύ εντατικούς ρυθμούς επί έναν μήνα. Το παθητικό ESM έχει εγκατασταθεί στον κύριο ιστό του πλοίου κι όπως είπαμε εξασφαλίζει κάλυψη 360 μοιρών ενώ ο ηλεκτρονικός παρεμβολέας εγκαταστάθηκε πάνω από την γέφυρα του πλοίου και καλύπτει το πρόσθιο τόξο. Στα τέλη Φεβρουαρίου πλέον, πραγματοποιήθηκαν οι τελευταίες δοκιμές. Εν σχέσει με το σύστημα που είχε εγκατασταθεί στην ΥΔΡΑ, το οποίο όπως είχε αναφέρει ο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ είχε αντιμετωπίσει ζητήματα ηλεκτρονικής συμβατότητος (EMC/EMI) με τα συστήματα της φρεγάτας, το ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ επέδειξε ασύγκριτη ανωτερότητα από όλες τις απόψεις ενώ βεβαίως είναι πιο ολοκληρωμένο καθώς δεν προσφέρει μόνο ικανότητα παρεμβολής αλλά και αυτόνομη ικανότητα εντοπισμού απειλών, χωρίς να εξαρτάται δηλαδή από τα συστήματα του πλοίου. Από όποια πλευρά κι αν εξετασθεί το θέμα, χάρη στην στενή συνεργασία με το Πολεμικό Ναυτικό και την πίεση της ηγεσίας για ταχύ αποτέλεσμα, πρόκειται για μεγάλη επιτυχία.
Χωρίς πολλές λεπτομέρειες, το σύστημα που δεν έχει σχεδιασθεί εξαρχής για εγκατάσταση σε ναυτικές πλατφόρμες, έχει επιδείξει πολύ καλά στοιχεία επιδόσεων και αξιοπιστίας. Ως αντίληψη επιχειρήσεων, ένα πολεμικό πλοίο που φέρει το ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ και πλέει σε μία απόσταση ασφαλείας από τα παράλια, μπορεί να εντοπίσει UAV ή Μη Επανδρωμένα Επιφανείας (USV) σε βάθος δεκάδων χιλιομέτρων, επιτρέποντας την έγκαιρη ενεργοποίηση παρεμβολών για την εξουδετέρωσή τους. Δεδομένου ότι τα Μη Επανδρωμένα χρησιμοποιούν για την ναυτιλία συνδυασμό στοιχείων από το GPS και το αδρανειακό σύστημα ναυτιλίας (INS) τροφοδοτούνται με δεδομένα πτήσεως-πορείας από το GPS, σε συνάρτηση με την πυξίδα και τον χρόνο ταξιδιού. Εφόσον η πτήση ενός UAV βρίσκεται σε αρχικά στάδια και δεν έχουν συγκεντρωθεί πολλά στοιχεία πτήσεως, κατευθυνόμενη ηλεκτρονική παρεμβολή από το ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ, εξουδετερώνει ακόμη και την δυνατότητα αυτόματης λειτουργίας ασφαλούς επιστροφής (recovery) του UAV. Σε τέτοιες περιπτώσεις, διάφορα συστήματα διαθέτουν μηχανισμό αυτοκαταστροφής, ο οποίος τίθεται σε λειτουργία με σκοπό να μην πέσει το σύστημα στα χέρια του εχθρού. Εφόσον η απειλή προσεγγίζει με επαρκή στοιχεία ταξιδιού, η παρεμβολή από το ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ περιορίζεται στην απώλεια του σήματος GPS, με αποτέλεσμα το UAV/USV να τίθεται σε λειτουργία αυτόματης επιστροφής.
Στο διάσημο πλέον βίντεο από την εξουδετέρωση UAV στις 7 Ιουλίου, ο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ είχε διευκρινίσει από την πρώτη στιγμή ότι έδειχνε επιτυχία (“soft kill”) του C-UAS της φρεγάτας ΨΑΡΑ και όχι του πυροβόλου 5 ιντσών όπως υπέθεταν όλοι, επειδή είχε προηγηθεί αναχαίτιση άλλου UAV με αυτό (εκτενέστερη ανάλυση του βίντεο είχαμε παρουσιάσει και εδώ). Η καταστροφή δε του στόχου, γίνεται με ενεργοποίηση του μηχανισμού αυτοκαταστροφής, επειδή το ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ δεν επιτρέπει να τεθεί σε λειτουργία η αυτόματη επιστροφή του.
Οι επιτυχίες του ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ, απεδείχθησαν αυξημένης σημασίας, καθώς επέτρεψαν στην ελληνική φρεγάτα να εξουδετερώσει απειλές UAV χωρίς την χρήση πολύτιμων κατευθυνομένων βλημάτων επιφανείας – αέρος, από τον περιορισμένο φόρτο του πολεμικού. Η εξοικονόμηση πυρομαχικών, έχει ιδιαίτερη σημασία σε παρατεταμένες επιχειρήσεις και μακριά από ευκολίες ανεφοδιασμού. Αυτό όμως που έχει εξίσου μεγάλη σημασία, είναι ότι πρόκειται για μία λύση, ένα προϊόν που αναπτύχθηκε από ελληνική εταιρεία και στον κρίσιμο χρόνο, απεδείχθη ότι ήταν διαθέσιμο και μπορούσε να διατεθεί γρήγορα στις Ένοπλες Δυνάμεις. Η απευθείας συνεργασία Πολεμικού Ναυτικού με το προσωπικό της ΕΑΒ, απέδειξε πόσο μεγάλη σημασία έχει η υποστήριξη οπλικών συστημάτων από εγχώριες εταιρείες, λόγω της αυτονόητης αυξημένης προθυμίας ανταποκρίσεως και στις πιο πιεστικές απαιτήσεις που μπορούν να προκύψουν αιφνιδιαστικώς, πόσω μάλλον σε περίπτωση πολεμικής αναμετρήσεως της χώρας.
Όπως σημειώσαμε στην αρχή, το Πολεμικό Ναυτικό μπορεί να στάθηκε πραγματικά πολύ τυχερό στην περίπτωση του ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ, θα πρέπει όμως κάποια στιγμή οι αρμόδιοι και οι Ένοπλες Δυνάμεις, να παύσουν να αφήνουν την Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία και τις δυνατότητές της “στην τύχη”.
