Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στην υποβολή του Εθνικού Επενδυτικού Σχεδίου για την πρωτοβουλία Δράση Ασφαλείας για την Ευρώπη (SAFE) αναφέρθηκε ο ΥΕΘΑ Νίκος Δένδιας στις 15 Δεκεμβρίου, μιλώντας στην Ολομέλεια της Βουλής κατά την συζήτηση του Σχεδίου Νόμου “Κύρωση του Κρατικού Προϋπολογισμού οικονομικού έτους 2026”. Ο υπουργός επιδίωξε να καθησυχάσει, ότι δεν υπάρχει ζήτημα επανυποβολής σχεδίου, μετά την ενημέρωση της Ομάδας Εργασίας SAFE στις 5 Δεκεμβρίου. «Ουδέποτε ζητήθηκε επανυποβολή του σχεδίου. Το ίδιο σχέδιο είναι. Το cover letter αλλάξαμε όσον αφορά στο ποσό. Εμείς βάλαμε το μέγιστο ποσό, εάν υπάρξει αναδιανομή και αν υπάρξει SAFE ΙΙ», είπε συγκεκριμένα ο ΥΕΘΑ.
Η υποβολή καταλόγου 25 προγραμμάτων συνολικού ύψους 2,986 δισ. € όπως έγραψε ο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ, παρά το ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε εγκρίνει ύψος δανείων μόνο 787.669.283 €, δικαιολογήθηκε ως αποβλέπουσα στην παρουσίαση «πολλών εναλλακτικών» ή, όπως είπε σε άλλο σημείο ο ΥΕΘΑ, για να “προλάβουμε” εξελίξεις από επανακατανομή δανείων από τα αδιάθετα, σε ένα SAFE II.
Μπορεί όμως να παρατηρηθεί ότι στην επιστολή της 5ης Δεκεμβρίου, η Ομάδα Εργασίας SAFE επισημαίνει ότι στο σχέδιο έχουν περιληφθεί μεμονωμένα προγράμματα προμηθειών, στα οποία η ελληνική πλευρά δεν αναφέρει «πώς θα τηρηθούν οι διατάξεις του άρθρου 4(3) του Κανονισμού SAFE». Επομένως, το σχέδιο είναι ελλιπές.
Η παρατήρηση αφορά έναν σημαντικό αριθμό προγραμμάτων, στα οποία πρέπει να διερευνηθεί κατά πόσο είναι εφικτή η συνεργασία με άλλο κράτος – μέλος, προκειμένου να γίνει κοινή προμήθεια. Επειδή οι αρμόδιοι δεν προέβησαν στις σχετικές ενέργειες μέχρι τις 29 Νοεμβρίου που υποβλήθηκε από την Ελλάδα το σχέδιό της, η Ομάδας Εργασίας SAFE δικαιολογημένα ζητεί διευκρινίσεις αφού υπάρχει ασάφεια και η χώρα εμφανίζεται να επιδιώκει μεμονωμένες προμήθειες ενώ οι αρμόδιοι όντως, σκοπεύουν να διερευνήσουν την κοινή προμήθεια.
Υπάρχουν όμως και άλλα λάθη – αστοχίες στο Εθνικό Επενδυτικό Σχέδιο που υποβλήθηκε από το ΥΠΕΘΑ.
Οι αρμόδιοι της ΓΔΑΕΕ έχουν περιλάβει προγράμματα τα οποία είτε είναι στο τελικό στάδιο υπογραφής συμβάσεως (όπως αυτά που αφορούν προμήθεια κρυπτοσυσκευών μέσω NSPA και τα ανεπάνδρωτα Camcopter S-100) είτε προγράμματα στα οποία δεν υπάρχει καμμία πρόβλεψη για κοινή προμήθεια (όπως τα προγράμματα εξοπλισμού σύγχρονου μαχητή και αντιπλοϊκών βλημάτων).
Επιπλέον, έχουν συμπεριληφθεί ομαδοποιημένα, πέντε προγράμματα τα οποία αφορούν το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης (ΥΨΗΔ). Ακόμη και αν αυτά μπορεί να θεωρηθεί ότι καλύπτουν εν μέρει απαιτήσεις των Ενόπλων Δυνάμεων, παραμένει το ερωτηματικό κατά πόσο μπορεί να γίνει κοινή προμήθεια με άλλο κράτος – μέλος της ΕΕ, περί του οποίου δεν έχει γίνει καμμία ενέργεια από πλευράς αρμοδίων.
Τέλος, οι αρμόδιοι περιέλαβαν προγράμματα τα οποία αφορούν προμήθεια προϊόντων (βλήματα RAM, σκάφη ειδικών αποστολών VICTA) που έχουν σχεδιαστεί από χώρες οι οποίες έχουν εξαιρεθεί από την SAFE, όπως οι ΗΠΑ και η Μεγάλη Βρετανία! Στην περίπτωση αυτή, υπερβαίνουν το ανώτατο όριο το 35% του Κανονισμού SAFE.
Τα ανωτέρω, σημαίνουν ότι ένας αριθμός προγραμμάτων μπορεί να θεωρηθεί εξαρχής ότι δεν έπρεπε να περιληφθεί στο Εθνικό Επενδυτικό Σχέδιο και ότι η απόρριψή τους πρέπει να θεωρείται βεβαία. Το ύψος των προγραμμάτων αυτών, που κατά μία έννοια, δεν είχαν καμμία θέση στην SAFE εξαρχής, προσεγγίζει τα 600 εκατ. €. Δηλαδή, το 1/5 σχεδόν του μέγιστου ποσού σχεδόν 3 δισ. € που έθεσε η κυβέρνηση, πιθανότατα δεν μπορεί καν να ενταχθεί στην SAFE και εφόσον προκύψει SAFE II, οι αρμόδιοι θα πρέπει να επιδιώξουν να αντικατασταθούν με άλλα, εφόσον αυτό επιτραπεί τότε… Διαφορετικά, ο “χώρος” αυτός, θα έχει χαθεί οριστικώς.
Πρέπει να προσεχθεί επίσης, ότι είναι εσφαλμένη η προσπάθεια υποβαθμίσεως της χρηματοδοτήσεως SAFE, όπως την παρουσίασε τουλάχιστον ο ΥΕΘΑ: «Το SAFE δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα δάνειο», είπε. Όμως, εφόσον οι όροι των δανείων αυτών είναι προνομιακοί, με περίοδο αποπληρωμής σε βάθος δεκαετιών, αυτό θα έπρεπε να ενδιαφέρει ιδιαιτέρως την κυβέρνηση η οποία, όπως υποστήριξε ο ΥΕΘΑ, διακρίνεται από «σοβαρότητα στη δημοσιονομική διαχείριση».
Το μείζον σφάλμα όμως, που διαπράττει η κυβέρνηση, είναι ότι επιλέγει να αποπληρώσει με το ευνοϊκό πλαίσιο της SAFE προγράμματα μικρού σχετικώς ύψους, δηλαδή από 20-30 μέχρι 100-200 εκατ. €, κατά μείζονα λόγο. Το ορθολογικό θα ήταν να επιλέξει να χρηματοδοτήσει προγράμματα πολύ μεγάλου ύψους, για τα οποία οι δόσεις αποπληρωμής είναι μεγάλες εκ των πραγμάτων, ώστε μακροπρόθεσμα δημοσιονομικώς να επιτευχθεί το μέγιστο κέρδος από την αποπληρωμή των δανείων σε βάθος δεκαετιών, που προσφέρει η SAFE.
Τέτοια προγράμματα όμως, η κυβέρνηση έχει αποφασίσει να τα αναθέσει απευθείας και χωρίς διαγωνιστική διαδικασία σε εταιρείες εκτός χωρών της ΕΕ. Η μέθοδος αυτή, δεν προσφέρει συμπίεση τιμών, εφόσον δεν υπάρχει ανταγωνισμός, δεν εγγυάται τα μέγιστα ανταλλάγματα και βιομηχανική συμμετοχή, ούτε υποστηρίζεται από μακροχρόνια προνομιακά σε όρους αποπληρωμής δάνεια όπως αυτά μέσω SAFE. Μέσω SAFE, η κυβέρνηση επέλεξε να αποπληρώσει εξοπλιστικά προγράμματα μικρού κόστους, αντί με αυτά να καλύψει έστω μέρος ενός μεγάλου και πολύ υψηλού κόστους πρόγραμμα.
Πρόταση κοινού προγράμματος εκσυγχρονισμού ΛΕΩΝΙΔΑΣ από την Κύπρο
