Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στις 14 Ιανουαρίου ψηφίσθηκε στην Βουλή ο νόμος 4766 για τις συμβάσεις προμήθειας των μαχητικών Rafale και την επομένη δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει την ενίσχυση της Πολεμικής Αεροπορίας που θα προκύψει αλλά αξίζει να κάνουμε ορισμένες παρατηρήσεις που δεν αναδείχθηκαν και μια ανασκόπηση ορισμένων σημείων από τις τοποθετήσεις τόσο των κυβερνητικών στελεχών όσο και των παρατάξεων της αντιπολίτευσης, όχι μόνο για τα Rafale, αφού έγινε λόγος και για άλλα εξοπλιστικά προγράμματα.
Κατ’ αρχάς πρέπει να σημειώσουμε ότι από τις επισημάνσεις της αντιπολίτευσης, δεν αναδείχθηκε η κύρια αιτία για την οποία έγινε όλος αυτός ο “πανικός” και η κυβέρνηση “έτρεξε” την υπόθεση των Rafale μέσα σε διάστημα λίγων μηνών, με το πραγματικά αξιέπαινο αποτέλεσμα. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι οι εξοπλισμοί γίνονται με σχέδιο, προγραμματισμό και βάσει των επιχειρησιακών απαιτήσεων που καθορίζουν τα Γενικά Επιτελεία. Με τα Rafale όμως, απέδειξε ότι όλα αυτά είναι λόγια.
Όταν ανέλαβε η κυβέρνηση Μητσοτάκη, η Πολεμική Αεροπορία είχε ικανοποιήσει την επείγουσα απαίτηση της αναβαθμίσεως των μαχητικών F-16 και η προσοχή είχε στραφεί στο Πολεμικό Ναυτικό που αναζητούσε φρεγάτες αυξημένων Α/Α δυνατοτήτων. Χωρίς καμμία αλλαγή των επιχειρησιακών απαιτήσεων από το τελευταίο, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε μια μέρα την αγορά των Rafale και την πρόθεση αγοράς 4 φρεγατών πολλαπλού ρόλου, διακόπτωντας τις συζητήσεις με την Γαλλία για 2 φρεγάτες αυξημένων Α/Α δυνατοτήτων. Έτσι απλά, η όποια ιεράρχηση, ο όποιος σχεδιασμός και προγραμματισμός, όσο και οι επιχειρησιακές απαιτήσεις, πήγαν περίπατο.
Η κυβέρνηση υποστήριξε στην Βουλή ότι η αγορά των Rafale “δεν έγινε στην τύχη”… “Δεν ανατρέπεται κανένας Αμυντικός Σχεδιασμός με την πρόσκτηση των αεροσκαφών αυτών”, είπε ο ΥΕΘΑ και ότι όλα βαδίζουν όπως τα έχει σχεδιάσει η στρατιωτική ηγεσία. Απλώς το προηγούμενο διάστημα οι πτέραρχοι μιλούσαν για δεδομένο επόμενο βήμα τα F-35 σε κάποιο βάθος χρόνου και ξαφνικά προέκυψαν Rafale ενώ οι ναύαρχοι ήθελαν έως και 6 κύριες μονάδες κρούσεως αυξημένων Α/Α δυνατοτήτων αλλά τώρα θα πρέπει να βολευτούν με 4 φρεγάτες πολλαπλού ρόλου.
Ο ίδιος ο ΥΕΘΑ, αποκάλυψε ότι ο σχεδιασμός προβλέπει την απόκτηση 40 νέων μαχητικών αεροσκαφών μέχρι το 2025. Αυτό προβλέπεται τόσο από την ισχύουσα, όσο και την υπό έγκριση Νέα Δομή Δυνάμεων. Συνεπώς, η εσπευσμένη προμήθεια 18 μαχητικών, καλύπτει μερικώς μόνο την επιχειρησιακή απαίτηση. Μήπως επειδή απλώς μετά την “πόρτα” στις γαλλικές φρεγάτες, η κυβέρνηση έσπευσε μέσα σε κλίμα πανικού να αγοράσει “κάτι άλλο γαλλικό” για να μην διαρρήξει εντελώς τις σχέσεις με το Παρίσι; Και μήπως αυτό σημαίνει ότι ο όποιος προγραμματισμός από πλευράς οικονομικού σχεδιασμού, τινάχτηκε κυριολεκτικά στον αέρα;
Από την άλλη, η κυβέρνηση εμφανίζεται ικανοποιημένη για την όλη διαδικασία στην ταχεία προμήθεια των Rafale και την αναμφίβολη επίδραση που θα έχει η ένταξή τους στο αμυντικό δυναμικό. Μήπως όμως η εσπευσμένη και μη προγραμματισμένη διαδικασία υπό αυστηρό οικονομικό πλαίσιο, δεν επέτρεψε στους χειριστές του θέματος να πετύχουν το μέγιστο αποτέλεσμα; Η προμήθεια 18 αεροσκαφών αντί 20 που είναι η τυπική δύναμη μιας πολεμικής Μοίρας, δείχνει ότι η κυβέρνηση είχε πρόβλημα με τα οικονομικά και προέταξε την διαφύλαξή τους. Έτσι, παραγγέλθηκαν δύο αεροσκάφη λιγότερα ενώ από πλευράς όπλων, νέα προμήθεια γίνεται μόνο για περιορισμένο αριθμό πυραύλων αέρος-αέρος Meteor. Αυτό όμως σημαίνει ότι για τον εξοπλισμό τους, τα Rafale θα στηρίζονται κατά μείζονα λόγο στο υφιστάμενο απόθεμα πυραύλων αέρος-αέρος MICA EM/IR που σήμερα εξοπλίζουν τα Mirage 2000-5Mk2. Καθώς οι MICA είναι συνολικώς 300, μέχρι σήμερα για τα 24 Mirage αναλογούσαν 12,5 πύραυλοι ανά αεροσκάφος. Με τυπικό φορτίο 6 πυραύλων, κάθε Mirage μπορούσε θεωρητικώς να “γεμίσει” για περίπου 2 αποστολές. Θεωρητικώς πάντα, επειδή δεν είναι απαραίτητο ότι σε κάθε έξοδο το αεροσκάφος φέρει 6 πυραύλους ή ότι εξαντλεί τα όπλα του. Τώρα πλέον, οι 300 MICA πρέπει να διανεμηθούν σε 42 Mirage και Rafale, μειώνοντας την αναλογία σε 7 πυραύλους ανά αεροσκάφος. Η προσθήκη των Meteor, οριακώς βελτιώνει την κατάσταση για τα Rafale. Συνεπώς, για λόγους οικονομίας, η ταχεία προμήθεια των Rafale αλλά χωρίς έναν “εύλογο” αριθμό επιπλέον όπλων, πέραν του “στοιχειώδους” αριθμού Meteor, προσθέτει μία σπαζοκεφαλιά στους επιτελείς της Πολεμικής Αεροπορίας που θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί.
Άλλο σημείο που δεν εθίγη από κάποιον εκπρόσωπο κόμματος, είναι ότι δεν περιλήφθηκε στην σύμβαση δικαίωμα προαιρέσεως (option) για αγορά ενός αριθμού επιπλέον Rafale. Συνηθίζεται στις συμβάσεις να περιλαμβάνεται ένας συμπληρωματικός αριθμός αεροσκαφών που κρίνεται πολύ πιθανό να χρειαστούν, ώστε να μπορούν να παραγγελθούν μετά από ένα εύλογο χρονικό διάστημα από την υπογραφή της συμβάσεως (1-3 έτη) διασφαλίζοντας όμως την ίδια τιμή που έχει συμφωνηθεί. Δεν υπήρξε τέτοια πρόνοια στην σύμβαση των Rafale για τον άλφα ή βήτα λόγο, αλλά εφόσον οι ανάγκες είναι για 40 αεροσκάφη, είναι φυσιολογικό να θεωρείται πέρα από απαραίτητη και πολύ πιθανή, η αγορά επιπλέον Rafale. Ας ελπίσουμε ότι οι άνθρωποι της Πολεμικής Αεροπορίας θα καταφέρουν με κάποια “μαγικά”, μέσα από τις υφιστάμενες συμβάσεις να εξασφαλίσουν τουλάχιστον δύο ακόμη αεροσκάφη.
Οι “τσιγγουνιές” του οικονομικού πλαισίου που τέθηκε στους ανθρώπους της Πολεμικής Αεροπορίας, οδήγησαν στην όχι και τόσο κολακευτική επιλογή της χρησιμοποιήσεως μεταχειρισμένων συστημάτων για εγκατάσταση ακόμη και στα 6 νέας κατασκευής Rafale. Πρακτική που έχει εφαρμοσθεί και σε παλαιότερες προμήθειες F-16, με αποτέλεσμα προβλήματα στην απόδοση τα οποία απαίτησαν λύση με το ανάλογο επιπλέον κόστος φυσικά.
Μια άλλη παρατήρηση, έχει να κάνει με το πόσο “ταχύ” είναι στην πραγματικότητα το πρόγραμμα. Λογικώς, τα 12 μεταχειρισμένα αεροσκάφη θα μπορούσαν να είναι έτοιμα για παράδοση εντός του β΄ εξαμήνου 2021 ή ακόμη και με ένα περιθώριο στο α΄ εξάμηνο του 2022 και με το προσωπικό ήδη εκπαιδευμένο. Όπως είδαμε όμως, η δεύτερη παρτίδα 6 μεταχειρισμένων παραδίδεται το 2023. Πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι το “σπάσιμο” των παραδόσεων σε διάστημα τριετίας ήταν ελληνική απαίτηση για λόγους δημοσιονομικής πολιτικής, καθώς το δημόσιο έλλειμμα σε σχέση με τα εξοπλιστικά, υπολογίζεται βάσει των φυσικών παραλαβών υλικού και όχι βάσει της καταβολής πληρωμής. Ασχέτως δηλαδή του ότι το 2021 θα καταβληθεί το 1,5 δισ. € για την σύμβαση, στο δημόσιο έλλειμμα θα υπολογισθεί το κόστος 6 μόνο αεροσκαφών ανά έτος. Και εδώ λοιπόν, τα επιχειρησιακά κριτήρια υποτάχθηκαν στα οικονομικά και χωρίς υπαιτιότητα των Γάλλων.
Το σημείο που έθιξαν όλα τα κόμματα ως αρνητικό στην προμήθεια, είναι η απουσία οιασδήποτε συμμετοχής της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας μέσω παροχών. Οι παροχές (παλιά ΑΩ) είναι η πεμπτουσία της διαπραγματεύσεως σε μια εμπορική (και όχι διακρατική) σύμβαση όπως αυτή των Rafale και η κυβέρνηση δεν έδωσε οδηγίες ακόμη και για συμβολικές κινήσεις. Οι απαντήσεις του ΥΕΘΑ ως προς το σχετικό ζήτημα, δεν μπορεί να θεωρηθούν ότι κάλυψαν τους ερωτώντες. Τα περί “μοναδικού κατασκευαστή”…
Γερμανικές φρεγάτες kaputt!
Ένα άλλο ζήτημα που εμφανίσθηκε με μάλλον περίεργο τρόπο, όταν ετέθη από κόμμα θέμα “αφοσιώσεως” κυβερνήσεως στις επιταγές της Γερμανίας, ήταν το πρόγραμμα φρεγατών. Ο ΥΕΘΑ απάντησε: “Όσον αφορά στις φρεγάτες, θέλω να πω ότι το παιχνίδι όπως έχω πει άλλωστε από του βήματος είναι ανοικτό. Το παιχνίδι με την έννοια της τελικής απόφασης από την Κυβέρνηση για την πρόσκτηση τεσσάρων νέων φρεγατών. Κι αν ήταν τόσο εξαρτημένος ο Πρωθυπουργός ή η Κυβέρνηση από τα γερμανικά συμφέροντα, πολύ απλά θα είχαμε ήδη επιλέξει τη γερμανική πρόταση για αυτή τη φρεγάτα, η οποία είναι μεταξύ των προτάσεων που έχουν κατατεθεί, των πολλών και ενδιαφερόντων, για την κατασκευή αυτού του νέου πλοίου. Υπάρχουν πολλές και ενδιαφέρουσες προτάσεις, τις εξετάζουμε πολύ προσεκτικά”.
Έτσι, έγινε γνωστό επισήμως ότι έχει κατατεθεί γερμανική πρόταση για το πρόγραμμα. Αλλά ταυτοχρόνως, όπως προσφυώς σχολιάσθηκε ήδη από πολλούς, με αυτό τον τρόπο ο ΥΕΘΑ μόλις… έκαψε την γερμανική πρόταση. Δεν γνωρίζουμε τι θα απαντούσε ο υπουργός εάν ετίθετο “κατηγορία” προσδέσεως στο αμερικανικό άρμα, καθώς οι κυβερνητικές κινήσεις και χειρισμοί γενικότερα είναι ολοφάνεροι. Αυτό που δεν αναδείχθηκε μέσα από την διαδικασία, είναι ότι άπαξ και το πρόγραμμα φρεγατών συνδέθηκε από την κυβέρνηση με το αμερικανικό ενδιαφέρον για ελληνικά ναυπηγεία, τότε η αλλαγή της κατηγορίας φρεγάτας για το Πολεμικό Ναυτικό, με βάση το στοιχείο ότι δεν υπάρχει αμερικανικό σχέδιο φρεγάτας αυξημένων Α/Α δυνατοτήτων, δεν χρήζει περαιτέρω αναλύσεως ή σκέψεως.
ΕΛΒΟ: Προίκα; Ποια προίκα;
Ετέθη και θέμα ΕΛΒΟ κάποια στιγμή, με αναφορά κόμματος για μεθόδευση παρασκηνιακής προετοιμασίας “προίκας” για τον ενδιαφερόμενο επενδυτή, στην μορφή συμβάσεων μεγάλου ύψους για μεγάλο αριθμό οχημάτων. “Όσον αφορά στην ΕΛΒΟ, η οποία ως γνωστόν μετά από διαδικασία που έτρεξε από το Υπουργείο Οικονομικών, διαγωνιστική πουλήθηκε σε Ισραηλινή εταιρεία, δεν πουλήθηκε με καμία προίκα, πουλήθηκε, αλλά χωρίς προίκα, δηλαδή προηγούμενη απόφαση περί μελλοντικής ανάληψης, κατασκευής κάποιου οχήματος. Δεν υπάρχει κάτι τέτοιο”, ήταν η ανταπόκριση του ΥΕΘΑ.
Μια ακόμα ατυχής τοποθέτηση του υπουργού, για ένα άβολο θέμα. Ο πολιτικός προϊστάμενος των Ενόπλων Δυνάμεων, δεν γνωρίζει ότι στα 105 προγράμματα που καταρτίσθηκαν πέρυσι και προωθείται προς υπογραφή εντός του 2021 είναι και αυτό με τίτλο “Προμήθεια Οχήματος ΓΧ προς Κάλυψη Διακλαδικών Απαιτήσεων”, κόστους 550 εκατ. €;
Από την πρώτη στιγμή που σχηματίσθηκε η κυβέρνηση το 2019, οι διαρροές σε όλα τα μέσα για πρόγραμμα “εθνικού οχήματος”, αφορούσαν κάποια πρόταση άλλης ελληνικής εταιρείας; Ο υπουργός δεν έχει δει τα δημοσιεύματα για τις επιχειρηματικές πρωτοβουλίες παρουσιάσεων στο ΓΕΣ ξένων οχημάτων που προτείνονται εδώ και μήνες; Για ποιο πρόγραμμα έρχονται αυτές οι προτάσεις;
Και δεν έχει αντιληφθεί ότι οι προδιαγραφές που βγήκαν για όχημα από το περασμένο καλοκαίρι και δόθηκαν και στην Κύπρο για να παραγγείλει και αυτή το ίδιο, όλως τυχαίως ταιριάζουν με το όχημα τύπου τζιπ Hyrax (4×4), ως φθηνότερο της σειράς της Plasan, η οποία αγόρασε την ΕΛΒΟ; Σε ποιο πρόγραμμα απευθύνονται αυτές οι προδιαγραφές και για ποιον προετοιμάζεται το εν λόγω πρόγραμμα;
Τι απ’ όλα αυτά άραγε, θα συζητηθεί στην Βουλή;
Πλήρης υποστήριξη στην EPC – Ο φυσιολογικός αντικαταστάτης των φρεγατών S του ΠΝ
