Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Η Φώφη Γεννηματά έφυγε και όλος ο πολιτικός κόσμος θρήνησε ενώ σε μια σαφή απόδειξη της πολιτικής ευγενείας που πρέσβευε και η εκλιπούσα, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε ότι η μνήμη της θα τιμηθεί με την καθιέρωση ειδικού προγράμματος για την πρόληψη του καρκίνου, που θα φέρει το όνομά της.
Εκφράσθηκαν και άλλες ιδέες, επισήμως ή ανεπισήμως, για τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε το κράτος να τιμήσει την πολιτική αρχηγό. Υπάρχουν άραγε άλλοι τρόποι ώστε να επιτευχθεί αυτό;
Σαφώς!
Η υψηλότερη ίσως στιγμή στην πολιτική καρριέρα της Φώφης Γεννηματά, ήταν η θητεία της ως Αναπληρώτρια Υπουργός Εθνικής Αμύνης (ΑΝΥΕΘΑ) την περίοδο Ιούνιος 2013 – Ιανουάριος 2015, στην κυβέρνηση ΝΔ – ΠΑΣΟΚ – ΔΗΜΑΡ, υπό τον Αντώνη Σαμαρά. Το ότι δε, ανέλαβε θέση Αναπληρωτή Υπουργού, σημαίνει ότι η Φώφη Γεννηματά απευθυνόταν απευθείας στον πρωθυπουργό και το έργο της τελούσε υπό την πλήρη εποπτεία και ετύγχανε του προσωπικού του ενδιαφέροντος.
Ως ΑΝΥΕΘΑ, στις αρμοδιότητες της Φώφης Γεννηματά ήταν η Αμυντική Βιομηχανία. Ελάχιστα έχει αναγνωρισθεί μέχρι σήμερα ότι στην περίοδο εκείνη, το έργο που έγινε ήταν σοβαρό και εν πολλοίς οι σημερινές δομές, σχήματα και θεσμικά κείμενα, έτυχαν επεξεργασίας και δρομολογήθηκε η υλοποίησή τους, από την Φώφη Γεννηματά.
- Η Εθνική Αμυντική Βιομηχανική Στρατηγική (ΕΑΒΣ) που είχε προβλεφθεί από το 2011 να καταρτιστεί βάσει του νόμου Ν.3978 (άρθρο 3) εκκίνησε ως διαδικασία το 2014 επί Φώφης Γεννηματά.
- Ξεκίνησε η σύσταση του Ενιαίου Φορέα Αμυντικής Έρευνας & Τεχνολογίας (ΕΦΑΕΤ).
- Θεσμοθετήθηκε το Ενιαίο Μητρώο Επιχειρήσεων Αμυντικού Τομέα (ΕΜΕΑΤ).
- Έγινε επεξεργασία συστήματος πιστοποιήσεως των προϊόντων της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας (ΕΑΒΙ).
- Θεσμοθετήθηκε η προβολή της ΕΑΒΙ μέσω ενιαίου εθνικού περιπτέρου στις σημαντικότερες διεθνείς εκθέσεις.
- Ετοιμάσθηκε κοινό διαφημιστικό υλικό όλων των ελληνικών εταιρειών του κλάδου, προς προώθηση μέσω των Ακολούθων Άμυνας και Στρατιωτικών Ακολούθων των πρεσβειών στο εξωτερικό.
Όμως το σημαντικότερο, το οποίο είχε τονίσει και η ίδια η Φώφη Γεννηματά, ήταν ότι θα στηριζόταν εμπράκτως η Έρευνα & Ανάπτυξη αμυντικών προϊόντων από την ΕΑΒΙ μέσω χρηματοδοτήσεως ετησίως ίσης με 1% επί του προϋπολογισμού των εξοπλιστικών δαπανών. Αυτό προβλεπόταν διά νόμου. Έτσι, μέχρι το 2008 υπήρχε χρηματοδότηση των προγραμμάτων Ε&Α από το ΥΠΕΘΑ, με αποτέλεσμα την συμμετοχή της ΕΑΒΙ και ερευνητικών φορέων σε εθνικά και διεθνή προγράμματα επ’ ωφελεία των Ενόπλων Δυνάμεων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την δημιουργία εγχώριας τεχνολογικής υποδομής και τεχνογνωσίας. Τα όποια αποτελέσματα μέχρι τότε, πτωχά, μέτρια ή μη, ανακλούσαν στους χειρισμούς των αρμοδίων και τις διαφανείς, αξιοκρατικές ή όχι διαδικασίες που εφήρμοσαν. Από το 2008 είχε παύσει η χρηματοδότηση αυτή, με αποτέλεσμα η ΓΔΑΕΕ να περιορισθεί σε απλό ρόλο διαχειρίσεως προγραμμάτων χωρίς να δικαιολογεί την αναπτυξιακή διάσταση του ρόλου της.
Υπό το φως αυτών των ολοκληρωμένων πρωτοβουλιών, ο τότε ΥΕΘΑ Νίκος Δένδιας, περιέγραψε σε συνέντευξη που παραχώρησε στις 6 Δεκεμβρίου 2014, ως στόχο: “Να μπορέσουμε δηλαδή να μετατρέψουμε τις Ένοπλες Δυνάμεις σε φορέα αμυντικής έρευνας και τεχνολογίας και να αξιοποιήσουμε καινοτόμες δράσεις, όχι μόνο προς κάλυψη των αναγκών τους αλλά και προς εξαγωγή. Είναι καιρός να περάσουμε σε ένα διαφορετικό μοντέλο και να τις μετατρέψουμε από «καταναλωτή» αμυντικής τεχνολογίας άλλων κρατών -με όλα τα παρεπόμενα αρνητικά που μπορεί να έχει αυτό- σε παραγωγό προϊόντων με σημαντικού ύψους εγχώρια προστιθέμενη αξία“.
Όλα αυτά, ετύγχαναν της αποδοχής, επιδοκιμασίας και υποστηρίξεως του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά και ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει ότι η Φώφη Γεννηματά διαδραμάτισε θετικό και καθοριστικό ρόλο. Στο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ ALMANAC 2014-2015, γράφαμε: “Παρά τις καθυστερήσεις και τα προβλήματα, τα λίγα βασικά πράγματα που κινήθηκαν στην διάρκεια του 2014, κρίνονται θετικά, το γεγονός δε ότι υπεύθυνο πρόσωπο ήταν η ΑΝΥΕΘΑ, δίχως καμμία απολύτως σχέση ή εμπειρία με τον χώρο, φανερώνει ότι βασικό συστατικό του παρελθόντος που οδήγησε σε αυτή την απαξίωση την ΕΑΒΙ, ήταν η έλλειψη πολιτικής βουλήσεως“.
Αξίζει λοιπόν πράγματι, δημόσιος έπαινος για την κληρονομιά θα μπορούσαμε να πούμε, που άφησε η Φώφη Γεννηματά στο ΥΠΕΘΑ. Κληρονομιά, την οποία όμως δεν ασπάσθηκαν οι διάδοχοι. Η ΑΝΥΕΘΑ, είχε τονίσει λίγο πριν την λήξη της θητείας της, ότι από τούδε και στο εξής θα εφαρμοζόταν απολύτως η πρόνοια αφιερώσεως του 1% ετησίως επί των εξοπλιστικών δαπανών για προγράμματα Ε&Α στον τομέα των αμυντικών προϊόντων. Και αυτό, δηλαδή η χρηματοδότηση, ήταν το βασικότερο όλων.
Δυστυχώς, οι διάδοχοι δεν το εφάρμοσαν ποτέ. Ενώ και άλλα, όπως η ΕΑΒΣ, έμειναν απλά κενό γράμμα.
Μπορεί να φανταστεί κανείς, σε τι επίπεδο θα βρισκόταν σήμερα η ΕΑΒΙ, επτά έτη μετά; Λαμβανομένου υπ’ όψιν ότι την περίοδο 2015-2020 οι εξοπλιστικές δαπάνες κινήθηκαν στο επίπεδο των 500-550 εκατ. €, το 1% μεταφράζεται σε 5-5,5 εκατ. € ετησίως και 30-33 εκατ. € αθροιστικώς για προγράμματα Ε&Α. Θα μπορούσαμε δηλαδή σήμερα ως χώρα και έθνος, να καμαρώνουμε για τουλάχιστον 10-15 νέα εθνικά αμυντικά προϊόντα που θα είχε παρουσιάσει η ΕΑΒΙ.
Με σημερινά δεδομένα και καθώς στον αμυντικό προϋπολογισμό του 2021 έχουν προβλεφθεί εξοπλιστικές δαπάνες ύψους 1,5 δισ. €, το ΥΠΕΘΑ θα έπρεπε να αφιερώσει 15 εκατ. € για σκοπούς Ε&Α.
Πρόκειται για… μυθικά ποσά, για τα ελληνικά δεδομένα, που όμως απλώς δεν διατίθενται για αυτές τις καθαρά αναπτυξιακές διαδικασίες, την στιγμή που όλες οι κυβερνήσεις σκορπούν τεράστια ποσά για χαριστικούς σκοπούς από εδώ κι από εκεί κυριολεκτικώς. Με όλα αυτά, είναι απολύτως φυσιολογικό το ότι, ενώ ορισμένα από τα πιο λαμπρά μυαλά των Ενόπλων Δυνάμεων έχουν περάσει από την ΓΔΑΕΕ, αυτή παραμένει ένα απλό διαχειριστικό όργανο υποθέσεων που θα υποδείξει η κυβέρνηση να τρέξουν, περιστασιακά και χωρίς κάποια εμφανή “στρατηγική”. Υποθέσεων σχεδόν πάντα αγορών ξένων προϊόντων με δαπάνες δισεκατομμυρίων, με μηδενικές συχνά βιομηχανικές επιστροφές ενώ η μη παραγωγή “αναπτυξιακής πολιτικής” από την Γενική Διεύθυνση Αμυντικών Εξοπλισμών & Επενδύσεων, αποστερεί πλήρως την έννοια των “Επενδύσεων” που έχουν οι εξοπλισμοί.
Μια φθηνή δικαιολογία, είναι εντυπωσιακώς αφοπλιστική: “δεν υπάρχει ο κατάλληλος μηχανισμός, οι διαδικασίες” από την ΓΔΑΕΕ για προγράμματα Έρευνας & Ανάπτυξης. Λαμπρά…
Αν θέλουν κάποιοι να τιμήσουν την Φώφη Γεννηματά, έχουν πεδίο. Ας αρχίσουν να κάνουν αυτά τα οποία φρόντισε η ίδια να προωθήσει ως κυβερνητική προτεραιότητα, μιας κυβερνήσεως συνασπισμού μάλιστα, η οποία ανέλαβε την δύσκολη αποστολή σε καιρούς χαλεπούς, να ανορθώσει την χώρα από τον βούρκο των Μνημονίων και να βρει τον δρόμο της Ανάπτυξης. Έχει συμβολική σημασία δε και ασφαλώς περιποιεί τιμή για τους συνεργάτες της τότε ΑΝΥΕΘΑ, ότι αυτά έγιναν από μία κυρία και σε μια δυναμική θέση ευθύνης, η οποία όμως δεν έχει ως πρώτιστο στόχο της την Ανάπτυξη της χώρας.
Ξεκινήστε κύριοι του ΥΠΕΘΑ αφιερώνοντας το 1% εκ των εξοπλιστικών δαπανών ετησίως υπέρ προγραμμάτων Έρευνας & Ανάπτυξης. Κι ας δώσετε στον μηχανισμό – διαδικασία, το όνομα της Φώφης Γεννηματά.
