Πεζικό: Τα 6 προβλήματα που επιδιώκει να λύσει το Πεντάγωνο και μια ακόμη αφορμή προβληματισμού για τον ΕΣ

Η πρόβλεψη για την προμήθεια υλικών για το Πεζικό, χρηματοδοτείται στον προϋπολογισμό του Στρατού των ΗΠΑ στο πλαίσιο του προγράμματος «Close Combat Lethality Force» με κονδύλι ύψους 2,4 δισ. $. Αυτό δεν εμποδίζει όμως τους ιθύνοντες στο Πεντάγωνο να διερευνήσουν προβλήματα και να δώσουν λύσεις σε μια σειρά από πιο «απλά και ταπεινά» προβλήματα που διαπιστώνονται σε μονάδες, προκειμένου να βελτιωθεί η μαχητική ικανότητα του προσωπικού.

Πρόκειται για την απόδειξη ότι για να βελτιωθεί ένας οργανισμός όπως ο Στρατός Ξηράς και ιδιαίτερα η «σπονδυλική στήλη» που είναι το Πεζικό, δεν απαιτούνται μονάχα χρήματα. Αυτό αποτελεί στην Ελλάδα την πάγια δικαιολογία πίσω από την οποία οφείλονται όλα τα «κακώς κείμενα» σε θέματα μέσων, υλικού, εκπαίδευσης που όμως επηρεάζουν το ηθικό και κατ’ επέκταση το επίπεδο μαχητικής ικανότητας.

Στις ΗΠΑ τα πράγματα αποδεικνύονται διαφορετικά και γι’ αυτό έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον να δούμε μερικά από τα σημεία, στα οποία η ηγεσία αφιερώνει χρόνο και κόπο προκειμένου να βελτιώσει το συνολικό επίπεδο, πέρα από τα εξοπλιστικά που -είναι φυσικά κρίσιμα αλλά- δεν αρκούν από μόνα τους για να επιφέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα στις μονάδες, ώστε να έχουν βελτιωμένη λειτουργικότητα, εκπαίδευση και ηθικό.

Κοιτώντας κατάματα την αλήθεια

Το πιο «δύσκολο» κομμάτι αφορά την ορθή αξιοποίηση του διαθέσιμου προσωπικού, το οποίο πάντα δεν επαρκεί αριθμητικά ώστε να καλυφθούν οι συνολικές ανάγκες. Αυτό αποτελεί σημαντικό παράγοντα που εντείνει το πρόβλημα στην καθημερινή λειτουργία μονάδων όσο και στην εκπαίδευση και τελικά την πραγματική μαχητική ικανότητα.

Οι Αμερικανοί αντιμετωπίζουν παρόμοιο πρόβλημα (σε μικρότερη φυσικά έκταση από τον ΕΣ) και γι’ αυτό θεωρούν ότι μέρος της λύσης για την βέλτιστη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού, βρίσκεται στην διακοπή «διαρροής» ενός σημαντικού τμήματος του σε βοηθητικές υπηρεσίες και καθήκοντα.

Το δύσκολο στην υπόθεση είναι ότι μπορεί οι μονάδες να προορίζονται για διεξαγωγή πολεμικών επιχειρήσεων αλλά σε ειρηνική περίοδο είναι φυσικό να υπάρχουν μια σειρά από εργασίες που σχετίζονται με τη λειτουργία υπηρεσιών, γραφείων, καθαριοτήτων κ.λπ. τα οποία όμως αποστερούν πολύτιμο προσωπικό από την εκπαίδευση, ενώ ταυτόχρονα «βολεύουν» σε αρκετές περιπτώσεις αυτούς που επιδιώκουν να απέχουν από τα «δύσκολα».

Παράλληλα, διαπιστώνεται ότι και οι μεταθέσεις αποτελούν επίσης παράγοντα σοβαρού προβληματισμού ως προς το πότε πρέπει να γίνονται και ποιους αφορούν.

Σας θυμίζουν κάτι όλα αυτά; Ίσως τελικά η ελληνική πραγματικότητα να έχει πιο πολλά κοινά απ’ ό,τι θα πίστευε κανείς συγκριτικά με τους υπερατλαντικούς «φίλους και συμμάχους», οι οποίοι βεβαίως χαρακτηρίζονται από εντελώς διαφορετικό αριθμητικό μέγεθος, δομή και τρόπο λειτουργίας στο στράτευμά τους. Ας δούμε όμως ένα ενδιαφέρον όσο και πρωτότυπο παράδειγμα που αναφέρεται ως «χαρακτηριστικό πρόβλημα» για το Στρατό των ΗΠΑ. Σε σχετική εισήγηση αναφέρεται λοιπόν ότι, “τα καθήκοντα φύλαξης πύλης, οι μεταθέσεις από μονάδα σε μονάδα κάθε 2 χρόνια ακόμη και οι πολυάριθμες ενημερώσεις με Power Point, είναι παράγοντες που διασπούν τη συνοχή μονάδων που εκπαιδεύονται για μάχη”.

Απαίτηση για αλλαγή παρωχημένης νοοτροπίας 

Καθοριστικό επίσης είναι και το πρόβλημα νοοτροπίας του ίδιου του Στρατού των ΗΠΑ στον τρόπο αντιμετώπισης και τη νοοτροπία που έχει για ένα πολύ μεγάλο μέρος του προσωπικού που υπηρετεί σε μονάδες Πεζικού. Αναφέρεται δε ότι αυτή είναι μια κατάσταση που αποτελεί «κατάλοιπο» από την εποχή της υποχρεωτικής θητείας (δηλαδή την περίοδο του Πολέμου στο Βιετνάμ), όταν οι στρατεύσιμοι αντιμετωπίζονταν ως δωρεάν εργατικό δυναμικό και ιδίως οι Πεζικάριοι είχαν τη «ρετσινιά» του ανειδίκευτου προσωπικού.

Αντιθέτως στην σημερινή εποχή καταδεικνύεται η “επείγουσα” ανάγκη αλλαγής νοοτροπίας. Με δεδομένο το ανεβασμένο μορφωτικό επίπεδο (σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό σε σχέση με το παρελθόν) και κατόπιν της απονομής ειδικότητας, το προσωπικό που υπηρετεί σε μονάδες Πεζικού του Στρατού και των Πεζοναυτών των ΗΠΑ, τονίζεται ότι θα πρέπει να αντιμετωπίζεται «όπως οι πιλότοι». Δηλαδή ως «εκπαιδευμένοι επαγγελματίες με υψηλό επίπεδο εξειδίκευσης».

Είναι λογικό άλλωστε ότι η νοοτροπία και οι αντιλήψεις ενός συστήματος καθορίζουν και το συνολικό επίπεδο αποτελεσματικότητας. Και αυτό κρίνεται ως ένα σημείο που χρίζει βελτίωσης στους Πεζοναύτες και στον Στρατό των ΗΠΑ. Πόσο μάλλον στον Ελληνικό Στρατό, όπου το Πεζικό ανέκαθεν θεωρείτο ως ένα τμήμα που απορροφά την πλειονότητα του στρατεύσιμου προσωπικού αλλά και στελέχη με χαμηλές απαιτήσεις ως προς το επίπεδο ικανότητας και το συνολικό επίπεδο ηθικού.

Στοιχεία που τελικά καθορίζουν την πειθαρχία και το συνολικό επίπεδο μαχητικής ικανότητας των μονάδων αυτών.

Τα “6” προβλήματα που ζητάνε επειγόντως λύση

Σύμφωνα με την αρμόδια επιτροπή εκπαίδευσης και δόγματος του Αμερικανικού Στρατού, τα έξι προβλήματα που κάθε μάχιμη μονάδα θα πρέπει να διορθώσει και απαιτούν προσπάθεια αλλαγής νοοτροπίας είναι τα εξής:

• Περιορισμός σεμιναρίων (ή αλλιώς ο θάνατος μέσω του PowerPoint): Με τα χρόνια η διείσδυση γραφειοκρατιών επέβαλαν μεγάλο αριθμό ενημερώσεων και σεμιναρίων για θέματα γενικού ενδιαφέροντος από συλλογικό μέχρι ατομικό επίπεδο (π.χ. οδηγική ασφάλεια μέχρι και προσωπική υγιεινή) που τελικά στερούν πολύ χρόνο από πραγματική επιχειρησιακή εκπαίδευση. Για το σκοπό αυτό Στρατός, Ναυτικό, Αεροπορία και Πεζοναύτες των ΗΠΑ συμφώνησαν από κοινού στη μείωση των υποχρεωτικών αυτών δραστηριοτήτων για το προσωπικό, προς όφελος της μάχιμης εκπαίδευσης
• Περιορισμός πάρεργου (η αλλιώς «Stop peeling potatoes»: Αυτό που λέμε σε ελεύθερη μετάφραση «υπηρεσία μαγειρείων» ή πιο λαϊκά «καθαρισμός πατάτας» είναι ο εύγλωττος τίτλος που δίνουν οι Αμερικάνοι για τα βοηθητικά καθήκοντα σε επίπεδο μονάδας που περιλαμβάνουν υποχρεωτικές δραστηριότητες – αγγαρείες όπως υπηρεσίες σκοπού – περιπόλων και πάσης φύσεως αγγαρείες. Αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Εάν απομακρύνεις το τεχνικό προσωπικό από τα κύρια καθήκοντά του, τότε σταδιακά διάφορα πράγματα αρχίζουν να χαλάνε. Αν απομακρύνεις το προσωπικό μονάδων Πεζικού από την εκπαίδευση, τότε η ζημιά δεν είναι ορατή παρά μόνο όταν θα ξεκινήσει η μάχη». H επιδίωξη του Πενταγώνου είναι ο εξορθολογισμός των εργασιών αυτών με ανάθεση μέρος του έργου σε πολίτες ώστε το στρατιωτικό προσωπικό να συγκεντρωθούν απερίσπαστοι σε εκπαίδευση μάχης.
• Εκπαίδευση επαγγελματία: Όπως είχε αναφέρει και ο τέως διοικητής του Σώματος Πεζοναυτών των ΗΠΑ και μετέπειτα υπουργός Άμυνας Στρατηγός Mattis, η εκπαίδευση Πεζικού δεν έχει αλλάξει σημαντικά από την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, κάτι που για τον ίδιο είναι απαράδεκτο. Οι μονάδες Ειδικών Επιχειρήσεων όμως αναγνωρίζεται ότι είναι πρωτοπόρες σε αυτόν τον τομέα και γι’ αυτό «θα πρέπει να αντληθούν παραδείγματα και τακτικές σε συνδυασμό με εκγύμναση και φυσική κατάσταση για το προσωπικό μονάδων Πεζικού». Φυσικά είναι δεδομένο ότι δεν κάνουν όλοι για τις Ειδικές Δυνάμεις αλλά το Πεζικό του Στρατού και των Πεζοναυτών μπορούν να αντιγράψουν φάσεις από την εντατική και εξειδικευμένη εκπαίδευση προσαρμοσμένα για να είναι συμβατά με την πλειονότητα του προσωπικού τους.

• Εικονική εκπαίδευση (Add virtual training): Αναφέρεται ιδιαίτερα η ανάγκη εισαγωγής εκπαίδευσης με τη χρήση εξομοιωτών που επιβάλλεται να αντικαταστήσει σημαντικό μέρος του χρόνου που δαπανιέται για αγγαρείες και σεμινάρια ακαδημαϊκού χαρακτήρα. Με δεδομένο ότι οι ασκήσεις επί του πεδίου έχουν σημαντικό κόστος, περιορίζονται σε συγκεκριμένα γεωγραφικά όρια και απαιτούν μεγάλο χρόνο προετοιμασίας, το προσωπικό του Πεζικού θα πρέπει να εκπαιδεύεται με χρήση εικονικής πραγματικότητας (VR) όπως ακριβώς οι χειριστές μαχητικών και αρμάτων μάχης, προτού εκτελέσουν πραγματικές αποστολές. Ως ιδανικό ορίζεται το όριο των 25 συμμετοχών σε εικονικά σενάρια μάχης υψηλού ρεαλισμού σε περιβάλλον VR προτού ένας Πεζικάριος αποσταλεί σε πραγματικό θέατρο επιχειρήσεων και αναλάβει καθήκοντα σε εμπόλεμη ζώνη.
• Αναφορά πραγματικής ετοιμότητας (Report real readiness): Σήμερα οι μονάδες αναφέρεται ότι δαπανούν μεγάλο μέρος του χρόνου τους για να καταγράψουν το προσωπικό το υλικό και τα εφόδιά τους. Στις αναφορές αυτές δεν αποτυπώνεται όμως το πραγματικό επίπεδο μαχητικής ικανότητας. Αυτό ισχύει ιδίως για μονάδες επιπέδου Τάγματος – Λόχου – Διμοιρίας, όπου το σύστημα είναι «απογοητευτικό» και δεν αποδίδει την πραγματικότητα. Ζητούμενο είναι η ανάπτυξη ενός συστήματος που θα μετράει πόσο πραγματικό χρόνο έχει συμπληρώσει το προσωπικό σε ρεαλιστικές ασκήσεις και πόσοι από αυτούς έχουν ολοκληρώσει την εξειδίκευσή τους σε συστήματα, οχήματα και οπλισμό.
• Συνοχή προσωπικού (Keep troops together): Από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο διαπιστώνεται ότι το προσωπικό αντιμετωπίζεται ως εναλλάξιμο σε διαφορετικές θέσεις – ειδικότητες και μονάδες σε διαφορετικές τοποθεσίες ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Για τους αξιωματικούς καριέρας και υπαξιωματικούς, θεωρείται μέχρι σήμερα αρνητικό στοιχείο η παραμονή επί μακρόν σε μια συγκεκριμένη θέση στο πλαίσιο ενός συστήματος μεταθέσεων που ονομάζεται “up or out.” Αυτό μπορεί να ήταν αποτελεσματικό σε παλαιότερες εποχές που η συντριπτική πλειοψηφία του προσωπικού ήταν εθελοντές νεαρής ηλικίας και ανύπαντροι που ανανεώνοντο σε ετήσια βάση αλλά δημιουργεί τεράστια προβλήματα στην σημερινή εποχή όπου η δομή του στρατεύματος βασίζεται σε στελέχη παραγωγικών σχολών και εθελοντές μακράς θητείας που έχουν οικογένειες. Επιπλέον διαταράσσεται το «δέσιμο» ομάδων προσωπικού που τους καθιστά αποτελεσματικούς στο πεδίο της μάχης λόγω της συσσωρευμένης εμπειρίας από τη μεταξύ τους συνεργασία.

Εν κατακλείδι, η συνοχή μονάδων δημιουργεί υψηλότερο επίπεδο μαχητικής ισχύος και εμπειρία που συσσωρεύεται και είναι αναγκαία για την επιτυχία. Αρκετά από τα παραπάνω θα είχε αξία να ληφθούν υπόψιν και στη χώρα μας από τις νεότερες γενιές αξιωματικών που καλούνται να εκσυγχρονίσουν τον ΕΣ μέσα από ένα πολλές φορές «ασφυκτικό» πλαίσιο.

Ζητούμενο και στη δική μας περίπτωση είναι ο εξορθολογισμός και η διορατικότητα, ώστε να αντιμετωπιστούν συσσωρευμένα προβλήματα που όλοι γνωρίζουμε ότι επηρεάζουν αρνητικά την επιχειρησιακή ικανότητα των μονάδων με δεδομένα τα προβλήματα επάνδρωσης και χρηματοδότησης απέναντι σε απειλές που διογκώνονται.

Ας ξεκινήσουμε τουλάχιστον από τα βασικά και στοιχειώδη.