Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Τέτοια ημέρα πριν από 49 χρόνια, ολοκληρωνόταν η μάχη στην τοποθεσία του στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ δυτικώς Λευκωσίας, με την σύμπτυξη των υπερασπιστών του. Στην μάχη έπεσαν περισσότεροι από 80 άνδρες της ΕΛΔΥΚ, εκ των οποίων πολλοί χαρακτηρίστηκαν “Αγνοούμενοι”.
Όπως ανέδειξα στο βιβλίο μου “ΕΛΔΥΚ Η τελευταία μάχη”, που εκδόθηκε σχεδόν μισό αιώνα μετά τα γεγονότα, ο χαρακτηρισμός “Αγνοούμενος” δόθηκε στην πλειοψηφία, όχι επειδή δεν ανευρέθηκαν τα σώματα των πεσόντων αλλά επειδή ήταν αδύνατο να αναγνωριστούν από τους συναδέλφους τους. Δεν ήταν μόνο η αλλοίωση ορισμένων πτωμάτων λόγω τραυμάτων ή των υψηλών θερμοκρασιών αλλά και το γεγονός ότι εκείνη την εποχή, ο Ελληνικός Στρατός δεν χορηγούσε στους στρατευσίμους μεταλλικές ταυτότητες! Εάν εφέροντο αυτές επί των σωμάτων των πεσόντων, η αναγνώριση θα ήταν αυτόματη. Αφήσαμε να περάσουν δεκαετίες, για να γίνει η διαδικασία μέσω ελέγχου DNA…
Σημειώνω στο βιβλίο: «Η μη χορήγηση μεταλλικού τύπου ταυτοτήτων στο προσωπικό, σημαίνει ότι ο Ελληνικός Στρατός που στους νεώτερους χρόνους πολέμησε επί δύο μακρές περιόδους (1912-1922 και 1940-1953) στο πλευρό συμμαχικών στρατών, δεν αποκόμισε τίποτα από το συγκεκριμένο καθιερωμένο μέτρο για την αναγνώριση πεσόντων, μέτρο συνυφασμένο με τον αυτονόητο στοιχειώδη σεβασμό της ηγεσίας προς το υπό τα όπλα προσωπικό. Σημαίνει επίσης ότι διαχρονικώς δεν άγγιξε διόλου την στρατιωτική ηγεσία ούτε η φρίκη της αδυναμίας αναγνωρίσεως χιλιάδων πεσόντων κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο (1940-41) στις απόκρυμνες, πολισχιδείς και χιονοσκεπείς κορφές της Πίνδου, λόγω απουσίας στοιχείων ταυτότητος επάνω τους, οι οποίοι για τον λόγο αυτόν χαρακτηρίσθηκαν επισήμως “αγνοούμενοι” […] Συνολικώς, ο ανείπωτος πόνος που προκάλεσε η αδυναμία αναγνωρίσεως των σωμάτων, στις οικογένειες των ευπειθώς πεσόντων, από μία μάχη που δόθηκε σε τόσο περιορισμένη έκταση και σε περιοχή όχι δυσπρόσιτη από πλευράς εδάφους ή άλλων παραγόντων της φύσεως, δεν δικαιολογείται με κανέναν τρόπο και αποτελεί όνειδος για την ελληνική στρατιωτική ηγεσία. Αυτή η σοβαρότατη παράλειψη, όχι μόνο διόγκωσε τον κατάλογο των αγνοουμένων ανδρών αλλά και σε συνδυασμό με την μετέπειτα αντιμετώπιση των κυβερνήσεων, συνέτεινε στην κατάρρευση της αντιλήψεως γονέων, συγγενών και κοινής γνώμης, περί της φιλοστόργου ελληνικής Πολιτείας γενικότερα».
Στο βιβλίο, αναδεικνύω επίσης τον πολύ σημαντικό ρόλο της ελλείψεως επικοινωνιών μεταξύ μικρών κλιμακίων. Εξαιτίας των απαρχαιωμένων συσκευών της εποχής του Β΄ ΠΠ που είχαν τεθεί εκτός λειτουργίας, οι ομαδάρχες και διμοιρίτες, δεν ήταν σε θέση να ενημερώσουν άμεσα για την διαταγή συμπτύξεως, με αποτέλεσμα ολόκληρα τμήματα να αποκοπούν ενώ άλλα γλίτωσαν μόνο από καθαρή τύχη!
Τα ανωτέρω, φωτίζουν τις τραγικές συνέπειες που μπορεί να έχουν για το στράτευμα οι σημαντικές ελλείψεις σε “μικροϋλικά”. Υλικά στα οποία δεν αποδίδεται η δέουσα σημασία και με δικαιολογία το κόστος, αφήνονται σε έλλειψη.
Στις αρχές του μηνός, ο ΥΕΘΑ Νίκος Δένδιας, εξήγγειλε το πρόγραμμα “Θητεία – Ευκαιρία” για την απόδοση πιστοποιημένων δεξιοτήτων στους στρατευσίμους, ώστε να βοηθούνται στην επαγγελματική τους αποκατάσταση και με σκοπό, «να καταστεί η θητεία περισότερο ελκυστική και να συμβάλλουμε στην κοινωνική συνοχή και την οικονομική ανάπτυξη». Όταν ανακοινώθηκε η προώθηση της προμήθειας 50.000 tablet προς χορήγηση στους στρατευσίμους ώστε να εξυπηρετηθεί το πρόγραμμα, ήταν αναμενόμενο να κορυφωθούν τα επικριτικά σχόλια.
Αν ο σκοπός είναι «να καταστεί η θητεία περισότερο ελκυστική», οι αρμόδιοι πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι βασικό στοιχείο που έχει καταστήσει “μη ελκυστική” την θητεία τα τελευταία χρόνια, είναι επειδή λόγω της μειώσεώς της, υποβαθμίστηκε σοβαρά το παρεχόμενο επίπεδο εκπαιδεύσεως. Η “επένδυση” σε εκπαίδευση του στρατευσίμου, θεωρείται “χαμένος κόπος”, επειδή αυτός δεν πρόκειται να παραμείνει στην μονάδα και να αποδώσει. Το ενδιαφέρον έχει στραφεί στην εκπαίδευση των επαγγελματιών και οι στρατεύσιμοι αποκλείονται από πολλά αντικείμενα και τους ανατίθενται δευτερεύοντα καθήκοντα που απογοητεύουν επειδή δεν αφορούν καμμία σοβαρή προσπάθεια στρατιωτικής εκπαιδεύσεως και δίνουν στην θητεία χαρακτήρα πάρεργου. Συνολικώς, σε μία θητεία που ο στρατεύσιμος ελάχιστα ασχολείται με πραγματική εκπαίδευση, το πρόγραμμα “Θητεία – Ευκαιρία” θα απορροφήσει ακόμη περισσότερο χρόνο για σκοπούς εκτός αποστολής των μονάδων.
Εάν το πρόγραμμα “Θητεία – Ευκαιρία” εκπονείτο από το Υπουργείο Εργασίας ή το Υπουργείο Ανάπτυξης, προφανώς θα υπήρχαν μικρότερες αντιδράσεις. Και πάλι θα υπήρχε το ζήτημα της απασχολήσεως με άλλα πράγματα εκτός της εκπαιδεύσεως αλλά τουλάχιστον η δαπάνη δεν θα επιβάρυνε τον αμυντικό προϋπολογισμό. Απολύτως φυσιολογικό είναι να δημιουργούνται αυτομάτως ερωτήματα για την αφιέρωση των δεκάδων εκατομμυρίων του προγράμματος, στην προμήθεια πολύ πιο αναγκαίων και απολύτως χρηστικών υλικών.
Δύο στόχοι για το ΥΠΕΘΑ: αύξηση λειτουργικών προϋπολογισμών και θητείας
Μπορεί πλέον οι Έλληνες στρατιώτες να εφοδιάζονται με μεταλλικές ταυτότητες, μήπως όμως αντιμετωπίζονται και πάλι τραγικές ελλείψεις σε “μικροϋλικά”; Ο ΥΕΘΑ Νίκος Δένδιας, λόγω και της θητείας του ως Δόκιμος Έφεδρος Αξιωματικός, εάν ζητήσει ενημέρωση σχετικώς, δεν θα δυσκολευτεί να αντιληφθεί ότι στοιχειώδη “εργαλεία” που χρησιμοποιούν οι οπλίτες και οι μικροί ηγήτορες για την εκτέλεση της αποστολής τους, δεν υφίστανται σε επαρκή αριθμό ή απουσιάζουν και εντελώς.
Όπως το 1974 οι επικοινωνίες μεταξύ μικρών κλιμακίων ήταν τραγικές, έτσι και σήμερα θεωρούνται τουλάχιστον ανεπαρκείς και τεχνολογικώς ξεπερασμένες. Ουδεμία αναφορά σε απαραίτητο σχετικό πρόγραμμα, τα τελευταία έτη. Πολύ περισσότερο που νέα “εργαλεία” έχουν εμφανιστεί στο προσκήνιο και βλέπουμε πλέον καθημερινά στον πόλεμο της Ουκρανίας, όπως τα μικρά drone που εξοπλίζουν σε μεγάλους αριθμούς περιπόλους, ομάδες μάχης, διμοιρίες και λόχους. Είμαστε ικανοποιημένοι από τον εφοδιασμό των μονάδων και τον βαθμό παρακολουθήσεως – ενσωματώσεως των τεχνολογικών εξελίξεων;
Αλλά ακόμη και στο ζήτημα των απωλειών μάχης που ανέδειξε η μάχη της ΕΛΔΥΚ το 1974, μήπως δεν υπάρχουν πολλά που μπορούν να γίνουν; Σήμερα πλέον, βασικό υλικό κάθε στρατιώτη για την φροντίδα τραυματιών, θεωρείται ο ιμάντας ίσχαιμης περίδεσης (tourniquet) και τουλάχιστον δύο πρέπει να φέρει κάθε άνδρας. Ο Ελληνικός Στρατός δεν χορηγεί καν τουρνικέ στο προσωπικό του ενώ οι ατομικές υγειονομικές συλλογές είναι υλικό προς αναζήτηση. Μικρές προμήθειες μόνο γίνονται για το επαγγελματικό προσωπικό, κυρίως σε μονάδες Ειδικών Δυνάμεων. Αυτά είναι ανήκουστα για έναν στρατό ΝΑΤΟ.
Εάν θα ήθελε να προσφέρει η ηγεσία οριζοντίως στους στρατευσίμους ένα χρήσιμο εφόδιο και για την μετέπειτα ζωή τους ως πολίτες, θα ήταν η καθιέρωση υποχρεωτικού σχολείο βασικών γνώσεων Α΄ Βοηθειών Μάχης ή, σε πιο ανεβασμένο επίπεδο, η παρακολούθηση σεμιναρίων αντιδράσεως – χειρισμού εκτάκτων καταστάσεων.
Υπάρχει μία διαφορά αντιλήψεως, την οποία ανέδειξε η εξαγγελία περί ενισχύσεως των επαγγελματικών εφοδίων κατά την διάρκεια της στρατιωτικής θητείας. Οι “οπαδοί”, θεωρούν ότι το μέτρο αντιμετωπίζει τους στρατευσίμους όχι μόνο υπό την προοπτική ενός ατόμου έτοιμου για πόλεμο (κι επομένως ικανού για την υπεράσπιση του συνόλου) αλλά βλέποντας πέρα από αυτό, ως μελλοντικούς παραγωγικούς πολίτες στην ειρηνική ζωή τους. Όμως η αποστολή των Ενόπλων Δυνάμεων είναι συγκεκριμένη και ως προς την αντιμετώπιση των στρατευσίμων, δεν παρατηρείται μέριμνα ούτε καν για την μελλοντική αξιοποίησή τους ως εφέδρων, με τακτικές προσκλήσεις μετεκπαιδεύσεως.
Επομένως, σήμερα ο Ελληνικός Στρατός αποτυγχάνει διπλά: πρώτα στην διάρκεια της στρατιωτικής θητείας, που δεν μπορεί να εκπαιδεύσει σωστά ούτε καν τυφεκιοφόρους και μία όταν ο (ανεκπαίδευτος) στρατεύσιμος απολύεται και αποδίδεται στην εφεδρεία. Εάν ο στρατεύσιμος του tablet έκανε “light” θητεία αλλά κατόπιν ως έφεδρος, παρακολουθούσε ένα συνεπές και τακτικό πρόγραμμα μετεκπαιδεύσεως, θα έλεγε κανείς ότι αντιμετωπίζονται σε έναν βαθμό οι ατέλειες της στρατιωτικής θητείας. Δεν γίνεται όμως ούτε αυτό, αφού δεν δίνονται χρήματα για την εφεδρεία.
Του χρόνου, στην επέτειο των 50 ετών από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, όταν ο ΥΕΘΑ επισκεφθεί την Κύπρο και την ΕΛΔΥΚ, αν μιλήσει με στρατεύσιμους και τους ρωτήσει για τα tablet που τους χορηγούνται, ας ρωτήσει και για την κατάσταση από πλευράς υλικού επικοινωνιών μικρών κλιμακίων και αν τους χορηγείται ατομικό τουρνικέ.
Στρατιωτική θητεία με “ανάπτυξη επαγγελματικών δεξιοτήτων”! Σοβαρά;
