Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Η περίπτωση της προοπτικής πωλήσεως μαχητικών Typhoon στην Τουρκία, έχει συζητηθεί στην Ελλάδα πολύ περισσότερο απ’ ό,τι ίσως αντιπροσωπεύει επιχειρησιακώς ο αντίκτυπος στο συνολικό ισοζύγιο ισχύος μεταξύ των δύο χωρών. Η κίνηση, μπορεί απλώς να αποκαταστήσει το ποιοτικό προβάδισμα που απολαμβάνει η Πολεμική Αεροπορία χάρη στην ταχεία προμήθεια των Rafale F3R αλλά δεν θα φέρει τα πλεονεκτήματα του F-35.
Η δημόσια συζήτηση στην Ελλάδα για την πώληση Typhoon, περισσότερο απασχόλησε επειδή το ενδιαφέρον της Μεγάλης Βρετανίας και η συγκατάθεση των λοιπών Ευρωπαίων εταίρων, “ερμηνεύεται” ως επιβεβαίωση της σημασίας της Τουρκίας στην αγορά των αμυντικών εξοπλισμών. Είναι θέμα γεωπολιτικών ισορροπιών ασφαλώς, που έρχεται σε μία χρονική συγκυρία κατά την οποία στην Ευρώπη επικρατεί πυρετώδες κλίμα επανεξοπλισμού και γίνεται ευμενώς δεκτή η προοπτική προγραμμάτων συνεργασίας με την Τουρκία. Οι Ευρωπαίοι, δεν ενδιαφέρονται απλώς να πωλήσουν στην Άγκυρα αλλά να συνεργαστούν και με διάφορα σχήματα στην αμυντική βιομηχανία, αφού οι τουρκικές εταιρείες δείχνουν να είναι ευπρόσδεκτες στις πρωτοβουλίες του μηχανισμού SAFE.
Με αυτό τον “άγριο” τρόπο, η Αθήνα ξύπνησε από τον βαθύ της ύπνο και βλέπει ότι η ύπαρξη αμυντικής βιομηχανίας, αποτελεί πυλώνα όχι μόνο αμυντικής ισχύος της χώρας αλλά και γεωπολιτικής διεισδύσεως κι επιρροής. Η κυβέρνηση της ΝΔ που βρίσκεται στην εξουσία, προσπαθεί τελευταίως να δείξει ότι έχει συγκεκριμένη πολιτική για τον χώρο αλλά το πρόσφατο παρελθόν και οι τελευταίες επιλογές της, δεν την βοηθούν.
Τί έκανε η κυβέρνηση για τις κρατικές ΕΑΒ, ΕΑΣ, ΕΛΒΟ από το 2019; Πέντε έτη μετά, είναι σαφές ότι το όποιο ενδιαφέρον για τις κρατικές εταιρείες είχε ως κίνητρο την αναζήτηση αντιπροσώπων – εταιρειών που “κλείνουν το μάτι” ώστε να εξασφαλίσουν χαριστικούς όρους για συνεργασίες. Στημένες, συνοπτικές και “φωτογραφικές” διαγωνιστικές διαδικασίες ιδιωτικοποιήσεως, στις οποίες τα “κριτήρια Μαξίμου” προτίμησαν επενδυτές που (συμπτωματικώς;) ήταν μικρότεροι σε σχέση με άλλους ενδιαφερόμενους οίκους, στους οποίους έκλεισε ορμητικά η πόρτα. Το αποτέλεσμα είναι μηδενικό όφελος για τις κρατικές εταιρείες και τα δημόσια ταμεία (ΕΛΒΟ) ή απλώς συζητήσιμο, κι αυτό “μετά βίας”, λόγω κάποιων συγκυριών.
Αφού όμως γύρισε την πλάτη σε μεγάλες εταιρείες που σήμερα θα αποτελέσουν “ατμομηχανές” της εξοπλιστικής προσπάθειας στην Ευρώπη, πως αναμένει τώρα η κυβέρνηση οι κρατικές ΕΑΒ και ΕΑΣ να έχουν σοβαρό ρόλο στα μεγάλα προγράμματα που διαφαίνονται; Για την ΕΑΣ, ο αρμόδιος υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών μιλάει για τις προοπτικές της, όχι λόγω των προϊόντων που παράγει αλλά λόγω των συμβάσεων που αναμένει να λάβει ο εταίρος με τον οποίο συνεστήθη κοινοπραξία και ο οποίος έτσι, θα δώσει κάποιο έργο στην ΕΑΣ… Για την ΕΑΒ, ο αρμόδιος ΥΕΘΑ, δεν έχει πει κουβέντα, δείγμα διεθνούς “ανυπαρξίας” αφού από το 2023 έχει περάσει το ενδιαφέρον της κυβέρνησης να “βρει” (προτιμητέο) στρατηγικό επενδυτή.
Το δεύτερο που πρέπει να επισημανθεί, είναι ότι όπως έχουμε τονίσει πολλές φορές, οι εξοπλισμοί που σχεδιάσθηκαν για την περίοδο 2025-2036, περιστρέφονται κατά βάση γύρω από έναν αριθμό μειζόνων προγραμμάτων που αφορούν απευθείας αναθέσεις για “ψώνια από το ράφι”. Απουσιάζει η χώρα από οποιοδήποτε πολυεθνικό πρόγραμμα παραγωγής κάποιας αεροπορικής ή χερσαίας πλατφόρμας, προγράμματα ευνοϊκά για συμμετοχή κρατικών εταιρειών. Τα δισεκατομμύρια του ΜΠΑΕ 2025-2036, θα κατευθυνθούν σε 3-4 ξένους οίκους για να αγοραστούν τα προϊόντα τους, με “άλλοθι” κάποιο ποσοστό συμμετοχής της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας.
Το περίφημο ποσοστό 25% “μεσοσταθμικώς”, που έχει διακηρύξει η κυβέρνηση ότι θα επιδιωχθεί να εξασφαλισθεί, αποτελεί ήδη αντικείμενο αποδομήσεως στις συζητήσεις μεταξύ κυβερνητικών παραγόντων, στελεχών εταιρειών και αντιπροσώπων! Με απλά λόγια, “οι κυβερνητικοί έβαλαν τους στρατιωτικούς στην ΓΔΑΕΕ να ζητούν το 25% αλλά από πίσω κλείνουν το μάτι στους αντιπροσώπους ότι αυτό δεν είναι δα και… θέσφατο”. Συντονισμένοι, δυστυχώς, φαίνονται και παράγοντες από την ίδια την αμυντική βιομηχανία, οι οποίοι βλέποντας το παρασκήνιο, προσαρμόζονται προσκολλούμενοι στους αντιπροσώπους εκείνους που έχουν “σίγουρο” συμβόλαιο, αναμένοντας από αυτούς οποιοδήποτε έργο που απλώς θα ενισχύσει για κάποιο διάστημα τον κύκλο εργασιών τους. Σε κάποια προγράμματα, “προτιμητέοι” εργολάβοι με επιρροή θα αναλάβουν υποκατασκευαστικό έργο, ώστε να τροφοδοτηθεί το αφήγημα “αναγέννησης” της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας.
“Καμάρι” εμπρός σε πύργο Leopard 2 – Αλλά ο ΕΣ προχωρά σε κανιβαλισμό Leopard
Με αυτό τον τρόπο όμως, οι ελληνικές εταιρείες δεν προσθέτουν νέα προϊόντα στο χαρτοφυλάκιό τους αλλά παραμένουν απλοί υποκατασκευαστές για προγράμματα εσωτερικής αγοράς – εσωστρεφή. Ανάπτυξη νέων προϊόντων, πρόκειται να ενθαρρυνθεί διά του ΕΛΚΑΚ, που όπως έχουμε επισημάνει όμως, θα διαθέσει συγκριτικώς “ψίχουλα” σε χρήμα. Αυτοί οι αναμενόμενοι καρποί όμως, αφενός εντάσσονται σε μία συγκεκριμένη ποικιλία τεχνολογικών προϊόντων, αφετέρου το ίδιο το ΕΛΚΑΚ δεν μπορεί να αναθέσει μεγάλες συμβάσεις για προμήθειες από τις Ένοπλες Δυνάμεις.
Έτσι, η Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία, παρά τα δισεκατομμύρια που θα διατεθούν για άλλη μια φορά, αντί να αναπτύξει κάποια ολοκληρωμένα προϊόντα, προσδοκία είναι ότι θα έχει αρχίσει να παράγει “ψιλοπράγματα”. Από τα οποία όμως, έχει ήδη πλημμυρίσει η διεθνής αγορά.
Κι έτσι, γυρνάμε πάλι στα μεγάλα εξωστρεφή πολυεθνικά προγράμματα μειζόνων οπλικών συστημάτων, από τα οποία απουσιάζει η Ελλάδα, χάνοντας δυνητικές επενδύσεις βάθους και το ενισχυμένο κύρος συνεργάτου, που απολαμβάνει η Τουρκία. Το οποίο υποτίθεται ότι επιδιώκει να κερδίσει για την χώρα, η κυβέρνηση…
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, αυξάνεται το ενδιαφέρον για την απόφαση συμμετοχής στον μηχανισμό SAFE. Κυριολεκτικώς την τελευταία στιγμή, στις 29 Ιουλίου που ήταν η καταληκτική ημερομηνία εκδηλώσεως ενδιαφέροντος, το έπραξε η Ελλάδα. Το τουλάχιστον 1,2 δισ. € που θα διεκδικήσει η χώρα, δεν είναι κάποιο τεράστιο “κεφάλαιο”, οπότε πιθανώς θα μοιραστεί σε μικρό αριθμό προγραμμάτων.
