Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Η τοποθέτηση του Τούρκου πρέσβη Ali Tuygan στις 11 Μαρτίου, με την οποία συσχετίζει άμεσα την απόφαση προμήθειας του S-400 με τα ρωσικά αντίμετρα για την κατάρριψη του ρωσικού Su-24 στις 24 Νοεμβρίου 2015 από την Τουρκία, δεν αποκαλύπτει κάτι το ιδιαίτερο. Ο πρέσβης υποστηρίζει πως η “λογική” ερμηνεία για τους λόγους που οδήγησαν τον Ερντογάν στην συμφωνία, ήταν η πρόθεσή του να βελτιώσει τις σχέσεις με την Ρωσία και να αρθούν τα οικονομικά “αντίποινα” του Πούτιν. Αυτό που από κάποιους εδώ στην Ελλάδα παρουσιάζεται περίπου ως αποκάλυψη, έχει αναφερθεί από πλειάδα αναλυτών τα τελευταία χρόνια.
Είναι εντυπωσιακό αλλά η “βεβιασμένη” συμφωνία στην οποία προέβη ο πρόεδρος Ερντογάν για καθαρά πολιτικούς λόγους, παρουσιάζεται στην Ελλάδα ακόμη και από αποστράτους αναλυτές, όχι ως μία προμήθεια ενός οπλικού συστήματος αλλά και ως συμφωνία από την οποία η Τουρκία θα αναπτύξει δική της τεχνολογία… Δεν παρακολουθούμε στενά τα γεγονότα και οδηγούμαστε σε αυθαίρετες κρίσεις και συμπεράσματα.
Ακριβώς επειδή επρόκειτο για πολιτική απόφαση και δεν προηγήθηκε κάποια διαγωνιστική διαδικασία, η Ρωσία δεν θα μπορούσε να πιεστεί, ούτε βεβαίως είχε λόγο να προσφέρει τεχνολογία ή συμπαραγωγή στην Τουρκία. Ο Ερντογάν πρότεινε την προμήθεια. Αυτό άλλωστε ισχυρίζεται και ο πρέσβης Tuygan, που σχολιάζει ότι είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι η Μόσχα προσέφερε κάτι το οποίο δεν έδινε η αμερικανική πλευρά με το Patriot.
Από πολύ νωρίς άλλωστε, ο Τούρκος δημοσιογράφος Burak Ege Bekdil είχε επικαλεσθεί ανώνυμο υψηλόβαθμο Τούρκο αξιωματούχο σχετιζόμενο με τις διαπραγματεύσεις για το S-400, ο οποίος στις 26 Οκτωβρίου 2017 διευκρίνισε ότι η επικείμενη συμφωνία “θα αφορά απευθείας προμήθεια και όχι συμπαραγωγή“. Κατά τον ίδιο αξιωματούχο, “μια μελλοντική συμφωνία συμπαραγωγής για το σύστημα S-500 ήταν απίθανη επειδή η Τουρκία έχει επιλέξει επίσης ξένο εταίρο για την εγχώρια αντιαεροπορική και αντιπυραυλική αρχιτεκτονική“.
Όπως έχουμε τονίσει επανειλημμένως, η Τουρκία έχει συνάψει συμφωνία με την γαλλοϊταλική κοινοπραξία Eurosam με αντικείμενο την ανάπτυξη αντιαεροπορικού πυραύλου εδάφους – αέρος μεγάλου βεληνεκούς. Είναι παράλογο μέσα σε διάστημα μερικών μηνών μόνο, να υπογράφονται ανάλογες συμφωνίες με δύο διαφορετικά μέρη, για να μην σχολιάσουμε την τεχνολογική διαφορά μεταξύ ανατολικών και δυτικών συστημάτων, εξαιτίας της οποίας δεν μπορεί να προκύψει κάτι κοινό. Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι η συμφωνία που είχε επιτευχθεί από την Τουρκία το 2013 με την Κίνα αλλά τελικώς ακυρώθηκε το 2015, για την προμήθεια του συστήματος HQ-9, συμφωνία η οποία πράγματι περιελάμβανε πρόνοιες παραχωρήσεως τεχνολογίας και τεχνογνωσίας, ήταν κατά πολύ μεγαλύτερου ύψους, συγκεκριμένως 3,4 δισ. $, εν σχέσει με την προμήθεια του S-400 που “διαφημίζεται” ότι είναι ύψους άνω των 2 δισ. $.
Το τουρκικό παζάρι με S-400, SAMP/T, Patriot και οι πραγματικοί κίνδυνοι
Όπως έχουμε υποστηρίξει και αναλύσει στο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ ALMANAC 2017-2018, τα μέχρι σήμερα στοιχεία και διαρροές, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η προμήθεια αφορά μόλις ένα σύστημα S-400 και ως προαίρεση μόνο περιλαμβάνεται η προμήθεια ενός δευτέρου, υπό τον όρο όμως ότι η Μόσχα θα δεχθεί να παραχωρήσει τεχνολογία και βιομηχανικά ανταλλάγματα. Ήταν ο μόνος τρόπος για να δείξουν οι Τούρκοι ότι ασκούν κάποια πίεση… Η αναφορά του Ερντογάν στις 6 Μαρτίου, στην προοπτική προμήθειας του υπό ανάπτυξη S-500 (κάτι στο οποίο είχε αναφερθεί δημοσίως και στις 13 Οκτωβρίου 2017) επιβεβαιώνει μάλλον ότι έχουν τεθεί διάφορες προτάσεις μελλοντικής συνεργασίας με την Ρωσία στην αμυντική βιομηχανία. Πάντως τα περί αξίας συμβάσεως άνω των 2 δισ. $ ή 2,5 δισ. $, αναλόγως της πηγής, για το S-400, αναφέρονται παραπλανητικώς και αφορούν μάλλον το δυνητικό τελικό ύψος, με την άσκηση του δικαιώματος προαιρέσεως.
Στην συνέντευξη που παραχώρησε στις 8 Μαρτίου ο υπουργός Αμύνης Ακάρ στο Anadolu, επανέλαβε ότι η έναρξη αναπτύξεως του S-400 έχει ορισθεί για τον προσεχή Οκτώβριο, όπως είχε αναφέρει και σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στο ίδιο πρακτορείο, στις 25 Οκτωβρίου 2018. Ενώ όμως σε εκείνη την συνέντευξη ο Ακάρ είχε δηλώσει ότι ένα σύστημα θα εγκατασταθεί στην Νοτιοανατολική Τουρκία, στην προ ημερών συνέντευξη είπε ότι “η Αεροπορία μελετά σε ποιες περιοχές είναι καλύτερο να τα αναπτύξει“. Το πιθανότερο είναι ότι αναφέρεται στις εναλλακτικές περιοχές που θα καθορισθεί ότι θα τάσσεται το σύστημα σύμφωνα με σχέδια επιχειρήσεων. Εξάλλου, το S-400 είναι σύστημα υψηλού βαθμού ευκινησίας, επειδή όλα τα συστατικά του συγκροτήματα φέρονται επί οχημάτων.
Η προμήθεια του S-400 είναι πολύ πιθανό να περιλαμβάνει ένα κρυφό “μέρος”, το οποίο αφορά την προμήθεια και ενός αριθμού αντιαεροπορικών συστημάτων μικρότερου βεληνεκούς, όπως το Pantsir S-1, για την εγγύς κάλυψη του Συντάγματος S-400. Ανάλογη πρακτική άλλωστε ακολούθησε και η Ελλάδα, η οποία για τον σκοπό αυτόν στην περίπτωση του S-300PMU1, τα συνοδεύει από αντιαεροπορικά Tor-M1. Εξ αυτής της προνοίας, παρουσιάζεται αυξημένο εν μέρει, το ύψος της συμφωνίας.
Επειδή πάντως πρόκειται για μία “μικρή” προμήθεια, ένα μόνο σύστημα S-400, το παζάρι της Τουρκίας με τις ΗΠΑ διευκολύνεται, καθώς προσφέρει περιθώρια ελιγμών για συμβιβαστική λύση σε καθαρά τεχνικό επίπεδο. Η Άγκυρα μπορεί να πιεστεί να “απομονώσει” το S-400 στην νοτιοανατολική της επικράτεια και να προσφέρει κάθε διασφάλιση που μπορεί να ζητήσουν οι ΗΠΑ. Το μείζον για την κυβέρνηση Τραμπ, έχει φανεί από νωρίς ότι είναι να υποχρεωθεί ο Ερντογάν να προμηθευτεί και το αμερικανικό Patriot, χωρίς βεβαίως μεταφορά τεχνολογίας αλλά ίσως με κάποια βιομηχανικά ανταλλάγματα, ανάλογης μορφής με αυτά που δόθηκαν στην Ελλάδα όταν προμηθεύτηκε και αυτή Patriot.
Η κατάλληλη “χημεία” για την προσέγγιση Ερντογάν και Τραμπ, φαίνεται ότι θα δημιουργηθεί μετά τις εκλογές στην Τουρκία, αναμέτρηση η οποία δεν αφήνει στον Τούρκο πρόεδρο περιθώρια ώστε να φανεί συμβιβαστικός. Τότε, θα είναι πιο εύκολη η ανακοίνωση της προμήθειας συστημάτων Patriot ενώ συνολικώς οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις αναμένεται να αναθερμανθούν, επειδή η κυβέρνηση Τραμπ θα αρχίσει να υλοποιεί τον, εν πολλοίς αναμενόμενο, στρατηγικό διπλωματικό ελιγμό της για “διάσωση” της Τουρκίας από την αγκαλιά της Μόσχας. Το πλαίσιο δελεασμού θα τεθεί με μέτρα υποστηρίξεως της τουρκικής οικονομίας, η οποία αναδεικνύεται σε Αχίλλειο πτέρνα του Ερντογάν.
Μέσα σε ένα τέτοιο πολιτικό πλαίσιο, δεν υφίσταται ανησυχία για οποιαδήποτε διατάραξη του τουρκικού προγράμματος μαχητικών F-35.
Η πραγματικότητα για το S-400: Μόνο ένα σύστημα έχει παραγγείλει η Τουρκία
