Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Η ελληνική κυβέρνηση αντέδρασε στην προοπτική πωλήσεως πυραύλων αέρος – αέρος εκτεταμένου βεληνεκούς Meteor στην Τουρκία, κατά πρώτον με κίνηση του ΥΕΘΑ και κατά δεύτερον με τον πρωθυπουργό που συζήτησε το θέμα με τον Γάλλο πρόεδρο. Η προσφυγή στην Γαλλία, έδειχνε η προφανής κίνηση. Όμως την ευθύνη της πωλήσεως στην Τουρκία εκ μέρους της ευρωπαϊκής κοινοπραξίας, έχει η Μεγάλη Βρετανία. Εάν ιδίως, όπως έχει αναφερθεί, η συζήτηση αφορά σε πρώτη φάση την πώληση μεταχειρισμένων Typhoon της RAF, θεωρητικώς δεν μπορεί να αποκλειστεί η μεταβίβαση και πυραύλων Meteor από το υφιστάμενο βρετανικό απόθεμα.
Πολλοί θέτουν το ερώτημα, εάν η Αθήνα είχε θέσει ή όχι συγκεκριμένο όρο στο Παρίσι, για δέσμευση μη πωλήσεως όπλων στην Τουρκία. Το ερώτημα είναι εύλογο αλλά η κυβέρνηση Μητσοτάκη αποφάσισε κυριολεκτικώς εν μία νυκτί και με πλήρη άγνοια του Α/ΓΕΑ, την προμήθεια των Rafale. Έτσι, δόθηκε η “γραμμή” της όσο το δυνατόν ταχύτερης ολοκληρώσεως των συνεννοήσεων από την πλευρά του επιχειρησιακού φορέα με την Dassault. Μία διαδικασία, από την οποία απουσίαζε η οποιαδήποτε οδηγία – κατεύθυνση διαπραγματεύσεως για εξασφάλιση ανταλλαγμάτων – παροχών του κατασκευαστή, συναφώς με την υποστήριξη των αεροπλάνων. Η όλη προμήθεια, από κυβερνητικής απόψεως, ήταν κυριολεκτικώς “δουλειά του ποδαριού”, με το επιχείρημα επιδιώξεως της ταχύτερης δυνατής ενισχύσεως της αεροπορικής ισχύος και εντός του βίου της συγκεκριμένης κυβερνήσεως. Στόχοι, οι οποίοι επιτεύχθηκαν.
Με Τροποποίηση σύμβασης και η Ελλάδα στο πρόγραμμα IRIS-T Block II
Όμως με “δουλειές του ποδαριού”, η ιστορία με τους Meteor, αποδεικνύει ότι δεν εξασφαλίζεις τα μέγιστα, ο πωλητής εκμεταλλεύεται την αδυναμία που επιδεικνύει η βιασύνη σου και σε δεσμεύει σε δικές του επιλογές. Όπως ακριβώς έγινε και με το πρόγραμμα των φρεγατών FDI HN, όπου οι Γάλλοι απέκλεισαν κάθε συζήτηση, όταν το Πολεμικό Ναυτικό έθεσε ερώτημα περί προμήθειας βλημάτων CAMM. Η MBDA δήλωσε ότι συζητά μόνο για όπλα που βρίσκονται σε γαλλική υπηρεσία.
Πολύ μεγαλύτερο μοχλό πιέσεως θα είχε η Ελλάδα, εάν ενδιαφερόταν να αποκτήσει καθεστώς συνεργάτη με ευρωπαίους εταίρους, αντί να είναι ο καλύτερος και ευκολότερος πελάτης λόγω κυβερνητικών “πολιτικών” αποφάσεων για απευθείας αναθέσεις. Αλλά για να προκύψει κάτι τέτοιο, πρέπει να υπάρχει συγκεκριμένη στρατηγική – πολιτική, κι όχι αποσπασματικές ενέργειες στα εξοπλιστικά προγράμματα και την βιομηχανία, δηλαδή “δουλειές του ποδαριού”.
Η κυβέρνηση δεν έχει δείξει ότι ενδιαφέρεται να εξασφαλίσει ρόλο βιομηχανικού εταίρου της χώρας σε νέα αμυντικά προγράμματα. Έχει δαπανήσει αρκετά δισεκατομμύρια για μείζονα προγράμματα (Rafale, FDI HN, F-35, UH-60M) με ελάχιστο ή μηδενικό βιομηχανικό έργο, που δεν αφορά τομείς αιχμής. Σχεδιάζει δε νέα, επίσης με συμβολική βιομηχανική συμμετοχή αλλά με αναδόχους εκτός χωρών της ΕΕ. Και εδώ, σε επίπεδο ρητορικής, η Ελλάδα παρουσιάζεται ασυνάρτητη, όπως έχουμε παρατηρήσει και παλαιότερα.
Απόκλιση των εξοπλισμών της “Ατζέντας 2030” από προτάσεις και στόχους της ΕΕ
Ενώ προωθεί ευνοϊκότερες οικονομικές πολιτικές σε επίπεδο ΕΕ για την μεταχείριση των αμυντικών δαπανών, ενώ ο πρωθυπουργός προωθεί από κοινού με τον Πολωνό ομόλογό του, συλλογικό πρόγραμμα αντιαεροπορικής – αντιβαλλιστικής προστασίας σε επίπεδο ΕΕ, έχει καλλιεργηθεί με διαρροές ότι οι ελληνικές εξαγελλίες περί “θόλων” περιστρέφονται γύρω από προτάσεις ισραηλινών εταιρειών.
Η κοινή αντίληψη – πρόταση με την Πολωνία, παρουσιάζει άλλες ενδιαφέρουσες ιδιομορφίες. Η Ελλάδα συμμετέχει στην Πρωτοβουλία Ευρωπαϊκής Ασπίδας Ουρανού (European Sky Shield Initiative) της Γερμανίας αλλά όχι η Πολωνία. Η μεν Πολωνία προχωράει με συγκεκριμένες αποφάσεις στην αντιαεροπορική – αντιβαλλιστική ικανότητά της, η δε Ελλάδα δεν έχει χρησιμοποιήσει ακόμη την συμμετοχή της στην ESSI. Επιπλέον, οι δύο χώρες έχουν εντάξει ή σκοπεύουν να εντάξουν σε υπηρεσία, διαφορετικά πυραυλικά αντιαεροπορικά συστήματα. Η Ελλάδα προσανατολίζεται σε ισραηλινά ενώ η Πολωνία έχει επιλέξει για μέσου βεληνεκούς το CAMM-ER και το μόνο κοινό όπλο στα οπλοστάσια των δύο χωρών είναι ένας μη ευρωπαϊκός πύραυλος, ο Patriot. Φυσικά ενώ η Ελλάδα δεν ενδιαφέρεται να γίνει παραγωγός σε κάποιον αντιαεροπορικό πύραυλο και αγοράζει κυριολεκτικώς ό,τι νάναι για κάθε Κλάδο, η Πολωνία υπέγραψε στρατηγική συνεργασία με την MBDA UK για τον CAMM-ER σε καθεστώς συνεργάτη – παραγωγού, για να εξοπλίσει όχι μόνο χερσαίες αντιαεροπορικές συστοιχίες αλλά και τις μελλοντικές φρεγάτες της.
Προσδοκούν οι δύο χώρες να εξασφαλιστεί χρηματοδότηση από την ΕΕ για ένα τέτοιο σχέδιο, που δεν θα στηρίζεται στην προμήθεια ευρωπαϊκών πυραυλικών συστημάτων; Ή χρησιμοποιούν την πρόταση ως πρόσχημα, θεωρώντας ότι θα βοηθήσει στην έγκριση ευνοϊκότερης δημοσιονομικής πολιτικής για τις αμυντικές δαπάνες, οπότε θα μπορούν να αγοράζουν απλώς ευχερέστερα ό,τι θέλει ο καθένας και εκτός ΕΕ;
Σε τελική ανάλυση, αν μπορεί κάτι να διδάξει η ιστορία των Meteor, είναι ότι για πολλούς λόγους συμφέρει να μην είσαι απλώς πελάτης όπλων αλλά συνεργάτης παραγωγός. Είδαμε όμως ότι ακόμη και στην υπόθεση της εθνικής συμμετοχής στο πρόγραμμα IRIS-T Block II αντιμετωπίστηκαν δυσκολίες στην τελική λήψη αποφάσεων. Όλα αυτά δείχνουν ότι ενώ ο ΥΕΘΑ είναι αρμόδιος για ζητήματα εξοπλισμών και αμυντικής βιομηχανίας, και κατ’ επέκταση χαράσσει συνδυασμένη στρατηγική. όλα αυτά είναι θεωρητικά και είναι εμφανής η έλλειψη κεντρικού οργάνου του οποίου αυτό και μόνο θα είναι ο πυρήνας αρμοδιότητος.
Με Τροποποίηση σύμβασης και η Ελλάδα στο πρόγραμμα IRIS-T Block II
