Συγγραφέας: Χρήστος Νοταρίδης
Εκδόσεις: Εκδόσεις Ινφογνώμων @ 2021, Φιλελλήνων 14, Αθήνα 10557, τηλ: 2103316036
Σελίδες: 391
Όπως εύστοχα σημειώνει στον πρόλογο η καθηγήτρια Κωνσταντίνα Μπότσιου, η ιστορική έρευνα γύρω από τις Διαβιβάσεις παρέμεινε στο περιθώριο έως την δεκαετία του 1960. Τότε αναδείχθηκαν ιστοριογραφικά μέσα από εμπεριστατωμένη έρευνα δύο μεγάλης σημασίας γεγονότα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το θέμα έγκαιρης γνώσης από τις αμερικανικές στρατιωτικές υπηρεσίες πληροφοριών των ιαπωνικών σχεδίων για επίθεση στο Περλ Χάρμπορ και το σπάσιμο από τις αγγλικές υπηρεσίες του γερμανικού συστήματος κωδικοποίησης ULTRA. Στην ελληνική περίπτωση, η αντίστοιχη ανάδειξη του κρίσιμου ρόλου των Διαβιβάσεων έπρεπε να περιμένει έως το 2021, οπότε ο Ταξίαρχος ε.α. Χρήστος Νοταρίδης μας προσφέρει απλόχερα τα πορίσματα της εξαετούς έρευνάς του σε πλήθος πηγών. Το γεγονός αυτό, όχι μόνο προσδίδει εγκυρότητα και ενδιαφέρον στο έργο του που πραγματεύεται την δράση των ελληνικών Διαβιβάσεων κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά πολύ περισσότερο τιμά τόσο τον ίδιο προσωπικά, όσο και το Όπλο των Διαβιβάσεων, που επιτέλους μπορεί να γίνει ευρύτερα γνωστό στον σύγχρονο Έλληνα μελετητή.
Η πολυεπίπεδη έρευνα σε ξένη και εγχώρια βιβλιογραφία, αλλά κυρίως σε πρωτογενείς αρχειακές ή μη πηγές, είχε ως αποτέλεσμα την απόδοση ενός συγγράμματος που ισορροπεί ιδανικά μεταξύ της λιτής γραφής και της πληρότητας κειμένου. Ο αναγνώστης προσλαμβάνει όγκο πληροφοριών και νέων δεδομένων για ένα ευρύ φάσμα πεδίων σχετιζομένων με το αντικείμενο, δίχως όμως να αισθάνεται κόπωση αλλά απεναντίας παραμένει αφοσιωμένος ως την ολοκλήρωση της μελέτης. Το βιβλίο αφορά το ζήτημα της εξελικτικής πορείας των Διαβιβάσεων έως τις παραμονές του πολέμου. Αρχικά παρουσιάζονται οι οργανωτικές, εκπαιδευτικές και εκδοτικές πρωτοβουλίες που ελήφθησαν στον Ελληνικό Στρατό αμέσως μετά την Μικρασιατική Εκστρατεία, οπότε ο αναγνώστης θα γνωρίσει την εξαιρετική εκπαιδευτική καινοτομία του Γάλλου Λοχαγού Μπερζερόν με την Αίθουσα Διαβιβάσεων που εισήγαγε στις Σχολές των Όπλων του Στρατού Ξηράς.
Το ενδιαφέρον με την παρουσίαση των μονάδων, των προβλεπομένων αποστολών, των επισκευαστικών δυνατοτήτων, διαδέχεται η εξέταση των σχετικών δυνατοτήτων που είχαν αναπτύξει όλα τα Όπλα του Στρατού Ξηράς αλλά και Αεροπορίας, Ναυτικού, Χωροφυλακής, ακόμη και της ΕΟΝ! Ο χείμαρρος πληροφοριών και στοιχείων συνεχίζεται με την παρουσίαση των προμηθειών κάθε είδους υλικού. Εξετάζονται λεπτομερώς οι προμήθειες ασυρμάτων, αυτοκινήτων φορέων αυτών, τηλεφώνων εκστρατείας, τηλεφωνικών πινάκων, καλωδίων, ενισχυτών, τηλετύπων, οπτικών τηλεγράφων, περιστεριών κ.ά. Εξηγούνται όμως και άλλες παράμετροι των επικοινωνιών σε αντικείμενα όπως οι Ψυχολογικές Επιχειρήσεις, η πάντα μυστηριώδης Κρυπτογραφία, οι υποκλοπές μέσω της Ραδιογωνιομετρίας, μα και η ιδιάζουσα περίπτωση των Διαβιβάσεων στα οχυρά της Γραμμής Μεταξά. Το έργο πρωτοτυπεί, γιατί αμέσως μετά ο συγγραφέας συνδέει όλα τα προηγούμενα στοιχεία, με το γενικότερο πλαίσιο, όπως αυτό οριζόταν σε σχέση με τις κρατικές υποδομές και την ανάπτυξη των τεχνολογικών καινοτομιών στον τομέα των Τηλεπικοινωνίων την περίοδο του Μεσοπολέμου. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι η παρουσίαση εκθέσεων που υποβλήθηκαν υπηρεσιακώς στο ΓΕΣ κατά τις παραμονές του πολέμου, σε σχέση με τις ελλείψεις και τις ιδιαιτερότητες που έπρεπε να αντιμετωπιστούν από την στρατιωτική ηγεσία προκειμένου οι Διαβιβάσεις να φέρουν εις πέρας το απαιτητικό έργο τους, ώστε να γίνει κατανοητό το μέγεθος των προβλημάτων που υπήρχαν τόσο στο έμψυχο δυναμικό όσο και στο υλικό.
Ο συγγραφέας ερεύνησε επίσης και την κατάσταση που επικρατούσε στον τομέα των Διαβιβάσεων όλων των εμπλεκομένων μερών στον πόλεμο της Ελλάδας 1940-1941, οπότε δίδονται ενδιαφέροντα στοιχεία για τις ιταλικές, γερμανικές και βρετανικές μονάδες Διαβιβάσεων, ως προς τα μέσα που χρησιμοποιούσαν και τα προβλήματα που αντιμετώπισαν στην Ελλάδα. Μέσω της έρευνας, έγινε δυνατός ο εντοπισμός «ποιοτικών» στοιχείων για τις ικανότητες του προσωπικού που κάθε πλευρά είχε αναπτύξει και κατά πόσο η μία πλευρά είχε σπάσει τους κώδικες της άλλης. Στα πλαίσια αυτά, ιδιαίτερο κεφάλαιο αφιερώνεται για την Μάχη της Κρήτης μέσα από την ανάδειξη των δυνατοτήτων που είχαν οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές.
Ο αναγνώστης θα αντιληφθεί το έργο των Διαβιβαστών, μέσω της διαδοχικής ανάπτυξης του δικτύου τηλεπικοινωνιών που σαν ιστός αράχνης χτιζόταν διαρκώς, εξαιτίας της σταδιακής προέλασης του Ελληνικού Στρατού, ενώ με πρωτότυπο τρόπο παρουσιάζονται οι δραστηριότητες των Διαβιβάσεων κατά τις διαδοχικές φάσεις στις οποίες χωρίζονται οι επιχειρήσεις του 1940-1941. Πολύτιμη είναι η διάσωση και παράθεση καταγεγραμμένων εμπειριών αξιωματικών και οπλιτών, από τις οποίες ζωντανεύει στις σελίδες του βιβλίου ο αγώνας που καταβλήθηκε από το προσωπικό της πρώτης γραμμής.
Με συνοπτικό τρόπο καλύπτεται και η περίοδος της Κατοχής με τις αντιστασιακές οργανώσεις, αλλά και η πάλη των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων στην Βόρεια Αφρική και την Ιταλία, όπως και του Ιερού Λόχου στο Αιγαίο. Ακολουθεί η απελευθέρωση τον Οκτώβριο του 1944, οπότε και πάλι ενεπλάκησαν οι διαβιβαστές σε κάθε είδους επιχειρήσεις. Η δράση τους αυτή αναδεικνύεται για πρώτη φορά, ενώ ιδιαίτερα εντυπωσιακά είναι τα ευρήματα του συγγραφέα που ρίχνουν νέο φως στην Μάχη της Ηλεκτρικής και τον αστικό μύθο που έκτοτε διαδόθηκε.
Το συγκεκριμένο βιβλίο έρχεται να συμπληρώσει ιδανικά την νεότερη βιβλιογραφία που έχει παρουσιαστεί τα τελευταία χρόνια για την ελληνική εμπλοκή στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, απολαμβάνοντας όμως και της διάκρισης που του προσδίδει η μακροχρόνια έρευνα σε πολλαπλές πηγές και μάλιστα πρωτογενείς αρχειακές πηγές. Το ιδιαίτερο αυτό χαρακτηριστικό, είναι αυτό το κάτι παραπάνω που πρέπει να αναμένεται από τους ιστορικούς μελετητές, ώστε η επιστήμη της Ιστορίας στην χώρα Ελλάδα να ανθίζει.
Εν κατακλείδι, η συμβολή του έργου του Ταξιάρχου Νοταρίδη είναι τεράστια στην διερεύνηση άγνωστων πτυχών μιας τόσο ένδοξης ιστορικής περιόδου για την πατρίδα μας, ενώ ταυτόχρονα το αποτέλεσμα της συστηματικής έρευνάς του συμβάλλει τα μέγιστα στην ανάπτυξη και την γενικότερη τάση του «Αιέν Προοδεύειν», που τόσο μεγάλη ανάγκη έχει ο τομέας της Στρατιωτικής Ιστορίας στην Ελλάδα.
Σάββας Δ. Βλάσσης
