Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Ο Ουκρανός υπουργός Αμύνης Oleksiy Reznikov ανακοίνωσε σήμερα την ένταξη σε υπηρεσία αυτοκινούμενων πυροβόλων PzH 2000 των 155 mm. Η Γερμανία είχε ανακοινώσει την παραχώρηση 7 πυροβόλων του τύπου, τα οποία σε συνδυασμό με άλλα 5 που παραχώρησε η Ολλανδία, συνιστούν τυπική δύναμη Μοίρας των 12 σωλήνων.
Πρόκειται για τον έκτο τύπο πυροβόλου δυτικής προελεύσεως που εντάσσεται στο ουκρανικό οπλοστάσιο. Έχει προηγηθεί η παραχώρηση ρυμουλκουμένων πυροβόλων Μ777 και FH70 και τριών τύπων αυτοκινούμενων πυροβόλων, το αμερικανικό Μ109, το πολωνικό Krab και το γαλλικό CAESAR. Την ποιοτική διαφορά φέρνουν τα πυροβόλα με σωλήνα 52 διαμετρημάτων, δηλαδή τα PzH 2000, CAESAR και Krab, που επιτρέπουν μέγιστο βεληνεκές 40 χλμ. με υποβοηθούμενα πυρομαχικά εκτεταμένου βεληνεκούς. Η αντίστοιχη επίδοση για τους υπόλοιπους τύπους δυτικών πυροβόλων, είναι 30 χλμ., καθώς φέρουν σωλήνα 39 διαμετρημάτων.
Το αυξημένο βεληνεκές των δυτικών πυροβόλων, συνιστά ιδιαίτερο τακτικό πλεονέκτημα για τους Ουκρανούς, καθώς πρακτικώς επιτρέπει σε αποστολές αντιπυροβολικού την προσβολή των ρωσικών θέσεων πυροβόλων ή πολλαπλών εκτοξευτών πυραύλων (ΠΕΠ), παραμένοντας εκτός βεληνεκούς των τελευταίων. Πράγματι, το αυτοκινούμενο πυροβόλο 2S19 Msta των 152,4 mm επιτυγχάνει μέγιστο βεληνεκές 28,9 χλμ. με οβίδες εκτεταμένου βεληνεκούς ενώ η επίδοση με τυπικά πυρομαχικά περιορίζεται σε 25 χλμ. Στα 24 χλμ. ορίζεται το βεληνεκές και του τυπικού ρυμουλκούμενου οβιδοβόλου D-20 των 152,4 mm ενώ οι ΠΕΠ BM-21 των 122 mm έχουν τυπικό βεληνεκές 20 χλμ. και μόνο κάποιοι νέοι τύποι πυρομαχικών υπερβαίνουν τα 30 χλμ. Ως εκ τούτου, το οργανικό πυροβολικό των ρωσικών Συγκροτημάτων και Σχηματισμών επιπέδου ταξιαρχίας, είναι συγκρίσιμο σε επίδοση βεληνεκούς των δυτικών πυροβόλων με σωλήνα 39 διαμετρημάτων.
Επίτευξη μεγαλύτερου βεληνεκούς επιτυγχάνεται από το ρωσικό βαρύ πυροβολικό, όπως το αυτοκινούμενο 2S7 Pion των 203 mm με τυπικό βεληνεκές 37,5 χλμ. και με ειδικά πυρομαχικά 47,5 χλμ., είναι όμως χαμηλού επιπέδου αυτοματισμών και ταχυβολίας. Αντιστοίχως, ο ΠΕΠ BM-30 Smerch των 300 mm έχει ακόμη μεγαλύτερη επίδοση, που φθάνει τα 90 χλμ. Ωστόσο, αυτά τα συστήματα εξοπλίζουν μονάδες μεραρχιακού και άνω πυροβολικού, επομένως είναι διαθέσιμα σε μικρότερους αριθμούς.
Το πυροβολικό των Ουκρανών, αν και έχει αποφασισθεί να τυποποιηθεί στο δυτικό διαμέτρημα των 155 mm, υστερεί ακόμη σε αριθμούς. Ιδίως τα πολύτιμα πυροβόλα με σωλήνα 52 διαμετρημάτων, είναι ελάχιστα. Πέραν των 12 PzH 2000, η Γαλλία μόλις ανακοίνωσε την πρόθεση αποστολής 6 CAESAR, πλέον των 12 ήδη παραδοθέντων, ενώ η Πολωνία έχει παραδόσει 18 Krab και θα πωλήσει άλλα 54. Μέχρι σήμερα πάντως, λιγότερα από 100 σύγχρονα αυτοκινούμενα πυροβόλα υψηλών επιδόσεων έχουν παραληφθεί από την Ουκρανία, εάν συνυπολογιστούν κάποια Zuzana 2 των 155 mm από την Σλοβακία και DANA Μ77 των 152 mm από την Τσεχία, που ασφαλώς αντιπροσωπεύουν περιορισμένο δυναμικό για το μέγεθος της αναμετρήσεως. Επιπλέον, είναι αμφίβολο κατά πόσο αντικαθιστούν επαρκώς τις μέχρι τώρα απώλειες των Ουκρανών σε συστήματα πυροβολικού.
Σαφώς, το ποιοτικό πλεονέκτημα είναι αυτό που ενδιαφέρει, ώστε να κάνει την διαφορά στις αναμετρήσεις πυροβολικού, με τους Ρώσους. Παρά την καλή απόδοση των Ουκρανών πυροβολητών, σε γενικές γραμμές οι Ρώσοι υπερέχουν στον αγώνα αντιπυροβολικού, χάρη κυρίως στην χρησιμοποίηση περισσοτέρων συστημάτων ραντάρ αντιπυροβολικού. Τέτοια συστήματα έχουν παραχωρηθεί και συνεχίζουν να στέλνουν κι άλλα οι ΗΠΑ, ώστε να ανατραπεί ο συσχετισμός και σε αυτόν τον πολλαπλασιαστή ισχύος.
Στο μεταξύ, όπως είναι αναμενόμενο, τα δυτικά συστήματα πυροβολικού έχουν καταστεί στόχος προτεραιότητος για τους Ρώσους. Είναι φυσιολογικό να έχουν σημειωθεί ήδη κάποιες απώλειες αλλά οι ρωσικές ανακοινώσεις δείχνουν μάλλον υπερβολικές. Ιδίως τα ρυμουλκούμενα πυροβόλα, οι Ουκρανοί τα χρησιμοποιούν σε ουλαμούς, που μετακινούνται συχνά αλλάζοντας θέσεις βολής, ώστε να είναι το δυνατόν μεγαλύτερη η διασπορά κι ως εκ τούτου η τρωτότητά τους. Υπ’ αυτές τις συνθήκες, με εξαιρετικό ενδιαφέρον αναμένουν και οι δύο πλευρές την έλευση στο μέτωπο των ΠΕΠ HIMARS των 227 mm από τις ΗΠΑ και των MLRS που έχουν υποσχεθεί άλλες χώρες του ΝΑΤΟ. Τα HIMARS, αν και μόλις 8 σε πρώτη φάση, όπως δείχνουν όλα, χρησιμοποιούν κατευθυνόμενες ρουκέτες GMLRS βεληνεκούς 84 χλμ. που αναμένεται να κάνουν θραύση. Αφενός έχουν παρόμοια επίδοση βεληνεκούς με το BM-30 Smerch, αφετέρου επιτυγχάνουν πολύ ακριβέστερο πυρ χάρη στο κατευθυνόμενο πυρομαχικό και διακρίνονται από μεγαλύτερη ταχύτητα εκτελέσεως του κύκλου αποστολής πυρός. Είναι αμφίβολο εάν οι ΗΠΑ θα διαθέσουν ρουκέτες GMLRS-ER, βεληνεκούς 150 χλμ.
Πού είναι η Ρωσική Αεροπορία;
Η κατάσταση πρέπει να έχει σημάνει συναγερμό στην ρωσική πλευρά, καθώς εάν το πυροβολικό των Ουκρανών ενισχυθεί και αρχίσει να αποδίδει, τότε το όπλο αποφασιστικής επιδράσεως για τους Ρώσους, θα κινδυνεύει να ηττηθεί. Η αυτονόητη επιλογή καταστροφής του εχθρικού πυροβολικού, πέραν των διαθέσιμων συστημάτων πυροβολικού, είναι η χρησιμοποίηση αεροπορικών μέσων. Εάν όμως οι Ουκρανοί δεν διαθέτουν σοβαρή αεροπορική ισχύ ώστε να αντιδράσουν με αυτό τον τρόπο, αυτό δεν ισχύει για την ρωσική πλευρά. Η Ρωσική Αεροπορία (VKS) όμως, σχεδόν “απουσιάζει”.
Η ρωσική πλευρά και οι επηρεασμένοι από τις θεωρίες της σχολιαστές και αναλυτές στην Δύση, προσπαθούν να δικαιολογήσουν την μικρή απόδοση της VKS, με την θέση ότι δογματικώς, ο ρόλος της επικεντρώνεται στην εναέρια αναμέτρηση και δευτερευόντως μόνο στην υποστήριξη των χερσαίων δυνάμεων, οι οποίες συνιστούν και το κύριο μέσο επιβολής της στρατιωτικής ισχύος έναντι του αντιπάλου. Οι αναλυτές και σχολιαστές που τους αναπαράγουν άκριτα στην Δύση, υποστηρίζουν ότι η VKS “βρίσκεται εκεί που πρέπει να είναι“, δηλαδή ότι αφού εκκαθάρισαν τον ουρανό από την παρουσία της Ουκρανικής Αεροπορίας, τα ρωσικά αεροπλάνα περιορίζονται πλέον στην εγγύς υποστήριξη των χερσαίων δυνάμεων και την απομόνωση του πεδίου της μάχης, σε συνδυασμό με χρονικώς επίκαιρα αεροπορικά πλήγματα σε στόχους υψηλής επιχειρησιακής και στρατηγικής αξίας.
Η συγκεκριμένη άποψη, απέχει από τις πραγματικότητες του πεδίου επιχειρήσεων στην Ουκρανία, όπου ναι μεν η VKS αναφέρεται ότι έχει αυξήσει τον καθημερινό αριθμό αεροπορικών εξόδων ωστόσο, δεν διαπιστώνονται τα ανάλογα αποτελέσματα. Εδώ και πολύ καιρό, τα ρωσικά αεροπλάνα και επιθετικά ελικόπτερα, δεν τολμούν να περάσουν την γραμμή επαφής των χερσαίων δυνάμεων. Σπανίως περνούν στα μετόπισθεν των ουκρανικών γραμμών για να προσβάλουν στόχους. Τέτοια πλήγματα αφήνονται για βλήματα μακρού πλήγματος, βλήματα πλεύσεως ή τακτικούς βαλλιστικούς πυραύλους. Η ισχυρή επίδραση των φορητών στοιχείων αντιαεροπορικών πυραύλων στην πρώτη γραμμή και των πυραυλικών αντιαεροπορικών συστημάτων μέσου και μεγάλου βεληνεκούς που έχουν απομείνει στους Ουκρανούς, έχει περιορίσει τον ζήλο των Ρώσων ιπταμένων, οι οποίοι έχουν πρώτιστη μέριμνα τον περιορισμό της εκθέσεώς τους σε πιθανό εχθρικό πυρ. Για τον λόγο αυτόν πετούν κατά βάση σε λίαν χαμηλό ύψος, περιορίζοντας την αυτονομία τους και τον βαθμό Επιγνώσεως Καταστάσεως, σε αποστολές τύπου “hit and run” περίπου, αντί να επιβληθούν με την παρουσία τους και να απαγορεύσουν την ευχέρεια κινήσεων στις χερσαίες δυνάμεις του αντιπάλου. Οι καταρρίψεις ρωσικών αεροπλάνων είναι σποραδικές, όχι τόσο επειδή οι Ουκρανοί δεν έχουν αντιαεροπορικά όπλα αλλά επειδή απλώς δεν εκτελούνται έξοδοι αυξημένου βαθμού κινδύνου και η παραμονή των μέσων περιορίζεται για μερικά λεπτά στην γραμμή επαφής.
Αυτή η πραγματικότητα φαίνεται στην περίπτωση του πυροβολικού, καθώς φυσιολογικώς έπρεπε να έχει παύσει να υφίσταται από την πλευρά των Ουκρανών, εάν δεχθούμε ότι καθημερινώς πραγματοποιούνται περί τις 300 αεροπορικοί έξοδοι. Η VKS, όπως έχουμε επισημάνει από τις πρώτες κιόλας ημέρες των επιχειρήσεων, δεν δείχνει ικανότητα διεξαγωγής πολύπλοκων και απαιτητικών αεροπορικών εκστρατειών, κατ’ αναλογία των δυτικών. Ούτε καν επιχειρήσεις οπλισμένων τακτικών συστημάτων UAV σε αποστολές επίμονης επιτηρήσεως και άμεσης ανταποκρίσεως για την καταστροφή εντοπισθέντων στόχων, δεν φαίνεται να υπάρχει ικανότητα εκτελέσεως. Εάν διεξαγόταν τέτοιος ιδιαίτερος αγώνας, ασφαλώς θα υπήρχε και η κατάλληλη προβολή για λόγους προπαγάνδας και μόνο.
Η εικόνα γενικώς της VKS, παραπέμπει σε έναν μάλλον πλαδαρό οργανισμό που αντί να εκπαιδεύεται εντατικώς και να εξελίσσεται, βρισκόταν στον “αυτόματο πιλότο” για να ικανοποιεί μόνο ως προς την εξωτερική εικόνα. Η απουσία ρωσικής απειλής στους ουρανούς, επισημαίνεται και από την εμφάνιση στις αρχές Ιουνίου ενός MiG-29 της Ουκρανικής Αεροπορίας βαμμένου με έντονη βαφή στα εθνικά χρώματα γαλάζιου και κίτρινου. Καθώς δεν επρόκειτο για αεροπλάνο επιδείξεων από το παρελθόν, τα διεθνή μέσα στην Δύση ερμήνευσαν την εμφάνιση σε πρόθεση τονώσεως του εθνικού γοήτρου από πλευράς Ουκρανών. Η εμφάνιση μαχητικών αεροπλάνων βαμμένων με τα εθνικά χρώματα, σε αντίθεση με οποιαδήποτε τακτική αντίληψη παραλλαγής, υποτίθεται ότι υπογραμμίζει την τόλμη των Ουκρανών ιπταμένων να πετούν αψηφώντας κατ’ αυτό τον τρόπο τον πολύ ισχυρότερο αντίπαλο.
Η αλήθεια πρέπει να αναζητηθεί σε πολύ πιο… άδοξα αίτια. Καθώς η VKS απουσιάζει και οι εμφανίσεις ρωσικών αεροπλάνων πίσω από τις ουκρανικές γραμμές σπανίζουν πλέον, οι Ουκρανοί δεν απέφυγαν ορισμένα περιστατικά καταρρίψεως φιλίων αεροπλάνων (blue on blue). Τέτοια περιστατικά υπήρχαν και τις πρώτες ημέρες του πολέμου. Σήμερα, χωρίς δίκτυο επιτηρήσεως ραντάρ και υποδομές Διοικήσεως & Ελέγχου (C2) αντιαεροπορικού πυρός στις μονάδες των πρόσω, τα περιστατικά αυτά είναι αναπόφευκτα. Προφανώς, για να εξασφαλίσουν βελτιωμένη οπτική αναγνώριση των φιλίων αεροπλάνων, οι Ουκρανοί υιοθέτησαν την πρακτική βαφής με έντονα εθνικά χρώματα, μέτρο, απολύτως αναγκαίο και δικαιολογημένο, ώστε να διαφυλαχθούν καλύτερα τα πολύτιμα λιγοστά αεροπορικά μέσα τους.
Πρόκειται για ακόμη μία εξέλιξη σε αυτόν τον πόλεμο, που αναδεικνύει ακόμη περισσότερο την ευχέρεια δράσεως της Ουκρανικής Αεροπορίας, καθώς μεγαλύτερη απειλή αντιπροσωπεύουν τα φίλια αντιαεροπορικά, παρά η εχθρική αεροπορία… Εν αναμονή της εξελίξεως του “αγώνα πυροβολικού” μεταξύ των δύο αντιπάλων, αυτό που μένει μέχρι σήμερα τουλάχιστον, είναι ότι η VKS έχει αφήσει τις χερσαίες δυνάμεις να ματώνουν και να υποφέρουν, χωρίς να προσφέρει όλα όσα θα έπρεπε για να διευκολύνει το έργο τους, να επιταχύνει τα αποτελέσματα και να μειώσει τον φόρο αίματος. Από αυτή την άποψη, οι Ρώσοι είναι πράγματι τυχεροί, που οι Ουκρανοί δεν διαθέτουν αξιόλογη αεροπορική ισχύ.
