Από Σάββας Δ. Βλάσσης
“Υφίσταται ένα μεσομακροπρόθεσμο σχέδιο να προμηθευτούμε το μαχητικό αεροσκάφος F-35“, είπε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε συνέντευξη που παραχώρησε στην Lally Weymouth και δημοσιεύθηκε στις 24 Νοεμβρίου στην αμερικανική The Washington Post.
Έχει πάντα ιδιαίτερη αξία η επισήμανση από τα πλέον επίσημα χείλη, ενός μείζονος εξοπλιστικού προγράμματος για το οποίο επισήμως δεν έχει εκκινήσει διαδικασία. Έτσι, δύο χρόνια μετά την πρώτη συνάντηση του πρωθυπουργού με τον πρόεδρο Τραμπ στην Ουάσινγκτον τον Ιανουάριο του 2020, με τον οποίο συζήτησε το θέμα, επιβεβαιώνεται ότι οι συνθήκες είναι πιο ώριμες ώστε να προχωρήσουν ταχύτερα οι σχετικές διαδικασίες προετοιμασίας σχεδίου συμβάσεως.
Η αναμενόμενη εξέλιξη, επιβεβαιώνει ότι η Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ) στα τέλη της δεκαετίας θα διαθέτει 4 τύπους μαχητικών αεροσκαφών, από 3 σήμερα. Πρόκειται για γνώριμη κατάσταση στην ΠΑ, η οποία διακρινόταν ανέκαθεν από πολυτυπία, με αποκορύφωμα την δεκαετία του 1980, όταν υπηρετούσαν 7 τύποι μαχητικών αεροσκαφών! Τα μειονεκτήματα της πολυτυπίας, είναι εύκολα αντιληπτά, ιδίως για τις ένοπλες δυνάμεις μιας χώρας οι οποίες δεν χρηματοδοτούνται με συνέπεια. Όμως πέρα από τα αυτονόητα ζητήματα για μεγαλύτερες επενδύσεις και περισσότερες πιέσεις των συστημάτων τεχνικής υποστηρίξεως του υλικού και της εκπαιδεύσεως του προσωπικού, η πολυτυπία είναι εμπόδιο και στην ομαλή ανάπτυξη κι εξέλιξη του αεροπορικού όπλου.
Η εμπειρία στην Ελλάδα έχει δείξει ότι η ανυπαρξία σταθερής και επαρκούς χρηματοδοτήσεως, υποχρεώνει την ΠΑ σε πρόωρες αποσύρσεις τύπων αεροσκαφών, που καταδικάσθηκαν σε τεχνολογική απαξίωση, επειδή δεν διατέθηκαν χρήματα για την έγκαιρη υποβολή τους σε πρόγραμμα αναβαθμίσεως. Τοιουτοτρόπως, η αρχική επένδυση απλώς πετάγεται στα σκουπίδια και μία νέα μεγάλη επένδυση γίνεται για την προμήθεια ενός νέου τύπου. Είναι απλό: όταν έχεις πολλούς τύπους μαχητικών σε υπηρεσία, είναι αναμενόμενο ότι κάποια στιγμή θα προκύψει θέμα επάρκειας χρημάτων για την αναβάθμιση όλων των τύπων αλλά και του συνόλου των αεροσκαφών. Το είδαμε όταν μαζί με την αγορά των 60 F-16 Block 52+ στις αρχές της δεκαετίας του 2000 αποφασίσθηκε ο εκσυγχρονισμός μόνο 15 εκ των υφισταμένων Mirage 2000 στην έκδοση -5 και σήμερα, που έχει δρομολογηθεί πρόγραμμα αναβαθμίσεως των F-16, δεν πρόκειται να περιληφθεί το σύνολο του στόλου ενώ και τα παρατημένα, κυριολεκτικώς, Mirage 2000EGM/BGM, πετάγονται οριστικώς στον κάλαθο των αχρήστων. Αυτό όμως δεν σημαίνει καθολική απόσυρση του τύπου, αφού 24 ανώτερα Mirage 2000-5Mk2 διατηρούνται σε υπηρεσία…
Για έναν ξένο παρατηρητή, ανεξαρτήτως του ονόματος γενικότερα της ΠΑ, αυτή η εικόνα, κάθε άλλο συμβαδίζει με έναν “νοικοκυρεμένο” οργανισμό. Το εντελώς αντίθετο. Και να που τώρα ο πρωθυπουργός, ενώ μόλις αποφάσισε την προμήθεια μίας Μοίρας Rafale, ετοιμάζεται να αναθέσει σύμβαση για F-35. Πόσα; Μα, μόλις μία Μοίρα πάλι. Τα χρήματα που ούτως ή άλλως δεν είναι ποτέ αρκετά, εάν δεν διαιρούντο για δύο τύπους, όπως έγινε και στην δεκαετία του 1980 με την “Αγορά του Αιώνα”, θα μπορούσαμε βασίμως να υποστηρίξουμε ότι θα επαρκούσαν για προμήθεια συνολικώς τριών Μοιρών ενός μόνο τύπου…
Για να ταράξουμε λίγο τον αναγνώστη με αρκετά ικανοποιητική γνώση του αντικειμένου, θα περιγράψουμε την κατάσταση που αναμένεται να εξελιχθεί σε μερικά χρόνια με τα Rafale. Σε ελληνική υπηρεσία θα τεθεί η έκδοση F3R αλλά σύντομα, στην γραμμή παραγωγής θα τεθεί η ακόμη πιο εξελιγμένη έκδοση F4. H αναβάθμιση των F3R στην βελτιωμένη έκδοση, προφανώς θα πρέπει να θεωρείται κάτι δεδομένο σε κάποιο βάθος χρόνου για την ΠΑ. Επειδή όμως τα 12 αεροσκάφη είναι μεταχειρισμένα, έχουν ορισμένες διαφορές σε σχέση με τα 12 Rafale F3R νέας κατασκευής που θα παραλάβει η ΠΑ. Εάν αποφασισθεί αναβάθμισή τους σε F4, τότε τα μεταχειρισμένα δεν μπορούν να δεχθούν το πλήρες πακέτο αναβαθμίσεως και θα αρκεστούν στο επίπεδο F4-1 ενώ τα αεροσκάφη νέας κατασκευής θα μπορούν να αναβαθμιστούν στην “πλήρη” έκδοση F4-2. Θα είναι μια κατάσταση σε μικρογραφία, της πολυτυπίας που είχε η ΠΑ με τις 4 διαφορετικές εκδόσεις F-16 που προμηθεύτηκε.
Προσφάτως έγινε γνωστό ότι η Δανία, πρόκειται να αποσύρει πρόωρα ένα αριθμό F-16, προφανώς για να εξασφαλίσει μέρος της χρηματοδοτήσεως για την προμήθεια των F-35. Πρόκειται για μαχητικά αεροσκάφη που παραγγέλθηκαν στην δεκαετία του 1970 αλλά αν ρίξει κανείς μια ματιά στις βελτιώσεις που ενσωματώθηκαν σε αυτό το διάστημα της επιχειρησιακής εκμεταλλεύσεώς τους από τους Δανούς, δεν μπορεί παρά να εντυπωσιαστεί. Ασφαλώς οι αεροπορικές δυνάμεις Ελλάδας και Δανίας δεν συγκρίνονται αλλά και οι δύο αντιμετωπίζουν παγίως σχετική δυσχέρεια χρηματοδοτήσεως για την ανάπτυξή τους. Παρά τις μεγάλες διαφορές σε αριθμητική δύναμη, οι δύο αεροπορίες απολαμβάνουν αναλογικώς περίπου της ίδιας χρηματοδοτήσεως. Η διαφορά είναι ότι η ΠΑ “συνηθίζει” να αγοράζει νέα αεροσκάφη και διακρίνεται από πολυτυπία ενώ η Δανέζικη Αεροπορία με έναν μόνο τύπο, επενδύει σε βάθος χρόνου αναβαθμίζοντάς τον, ώστε να παραμένει στην αιχμή των τεχνολογικών εξελίξεων σε πολύ μεγάλο βαθμό ενώ έχει και περιθώριο για προμήθειες αναπληρώσεως απωλειών. Το κατάφερε αυτό αναβαθμίζοντας διαρκώς τα “αρχαία” F-16 της, με αποτέλεσμα η μετεξέλιξή τους να έχει τέτοια έκταση ώστε όταν άρχισαν να αναζητούν αντικαταστάτη, να μην θεωρούν ότι οι υποψηφιότητες των Typhoon και F-18E/F Super Hornet προσέφεραν κάποια αισθητή τεχνολογική και ποιοτική μετάβαση. Γι’ αυτό τον λόγο, επέλεξαν ως αντικαταστάτη το F-35…
Ας δούμε εν συντομία, τις ικανότητες των F-16Α/Β Block 10/15, που στην δεκαετία του 1990 υποβλήθηκαν στο μεγάλο πρόγραμμα αναβαθμίσεως MLU, για να ακολουθήσουν έκτοτε διαδοχικές επιμέρους αναβαθμίσεις.
- Πρόγραμμα Δομικής Αναβαθμίσεως (PACER) που προσέθεσε 5.000 ώρες πτήσεως τουλάχιστον.
- Δομική αναβάθμιση αεραγωγού ώστε να δέχεται φορείς αναρτήσεως ατρακτιδίων FLIR.
- Nέο HUD ευρύτερου πεδίου θέας της GEC Marconi Avionics που εξυπηρετεί καλύτερα σε αποστολές κρούσεως.
- Προηγμένος Υπολογιστής Αποστολής της Texas Instruments.
- Αναβάθμιση ραντάρ AN/APG-66(V2) και αύξηση εμβελείας εντοπισμού και ιχνηλατήσεως κατά 25%.
- Προηγμένο Σύστημα Αναγνωρίσεως Φίλου ή Εχθρού AIFF APX-113 για εκμετάλλευση επιδόσεων βλημάτων BVR πέραν των επιδόσεων του ραντάρ AN/APG-66(V2) και ανώτερη Επίγνωση Καταστάσεως.
- Ζεύξη δεδομένων Link16 (αντικατέστησε το IDM που εγκαταστάθηκε στην αρχική αναβάθμιση).
- Σύνολο Οθονών Πολλαπλών Λειτουργιών (MFD) της Honeywell στο πιλοτήριο, μεταξύ των οποίων δύο έγχρωμες 4×4 ιντσών.
- Επιλογή νυκτερινού φωτισμού συμβατού με Διόπτρες Νυκτερινής Οράσεως.
- Σκοπευτικό επί κάσκας (HMCS) για τον ιπτάμενο.
- Ηλεκτρονικό Σύστημα Αυτοπροστασίας με σύστημα διαχειρίσεως της εγχώριας Terma Elektronik.
- Ψηφιακό Σύστημα Απεικονίσεως Εδάφους που σε συνδυασμό με τον Μικροσκοπικό Αεροπορικό Δέκτη GPS, παρέχει ναυτιλία ακριβείας.
- Κατευθυνόμενες βόμβες GBU-49/GBU-54, GBU 12/24, GBU-31 v1/v3 JDAM, GBU-38/39.
- Βλήματα αέρος – αέρος ΑΙΜ-9Χ, ΑΙΜ2000, ΑΙΜ-120Β.
- Προηγμένο ατρακτίδιο στοχεύσεως Litening G4.
- Ατρακτίδιο Τμηματικής Αναγνώρισης (MRP) της εγχώριας Terma Elektronik.
Tα αεροπλάνα φέρουν ορισμένες επιμέρους βελτιώσεις, όπως στα σημεία αναρτήσεως φορτίων Νο3 και Νο7 μπορούν να προσαρμοστούν Σταθμοί Ενσωματωμένων Διανομέων Πυλώνα (PIDS) της εγχώριας Terma, με ενσωματωμένο στον πυλώνα διανομέα αναλωσίμων (chaff). Τυπική διαμόρφωση είναι σε έναν εκ των δύο σταθμών να φέρεται PIDS και στον άλλο το εγχώριο Προηγμένο Μικροσκοπικό Σύστημα Παρεμβολών AN/ALQ-10, σύστημα συγκρίσιμο με το ατρακτίδιο παρεμβολών AN/ALQ-131.
Τέλος, από το 2020, τα αεροσκάφη βάφονται με την ειδική μονόχρωμη βαφή απορροφήσεως σημάτων ραντάρ Have Glass V. Πρόκειται για την 5η γενιά της συγκεκριμένης βαφής με Υλικά Απορροφητικά (Σημάτων) Ραντάρ (RAM).
Όλα αυτά, αντικατοπτρίζουν την “νοικοκυρεμένη” προσέγγιση των Δανών στην συνεχή επένδυση στα αεροπορικό υλικό τους ώστε να συμπληρώσει 45 έτη υπηρεσίας καλύπτοντας τις επιχειρησιακές απαιτήσεις με τεχνολογικό επίπεδο εφάμιλλο σχεδόν των μαχητικών 4ης γενιάς! Είναι απίθανο ότι θα μπορούσε να εφαρμοστεί μια τέτοιας εκτάσεως και σε τέτοιο βάθος χρόνου επένδυση, εάν υπήρχε και δεύτερος τύπος μαχητικού σε υπηρεσία. Με αυτό τον τρόπο και μετά από τις σχετικές μεταβολές στην Δομή Δυνάμεων, η Δανέζικη Αεροπορία θα αντικαταστήσει τα F-16 με ανάλογο αριθμό F-35 ενώ στην περίπτωση που διέθετε και δεύτερο τύπο μαχητικού, εάν είχε εφαρμόσει ανάλογη πολιτική εκσυγχρονισμού, θα υποχρεωνόταν να προμηθευτεί μικρότερο αριθμό μαχητικών 5ης γενεάς, λόγω οικονομικών περιορισμών.
Κάποτε, θα πρέπει και η ΠΑ να “νοικοκυρευτεί”, επιχειρώντας με δύο το μέγιστο, τύπους μαχητικών. Διαφορετικά, για να μην συρρικνωθεί σε δύναμη μαχητικών, θα πρέπει να εκτιναχθούν οι διατιθέμενες πιστώσεις.
Διεργασίες για προμήθεια F-35 και η ΕΑΒ στην Lockheed Martin
