Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Η Επιχείρηση Barış Pınarı (ΠΗΓΗ ΕΙΡΗΝΗΣ) που ξεκίνησε η Τουρκία στις 9 Οκτωβρίου στην Βόρεια Συρία, έτυχε της ανοχής των ΗΠΑ, όπως αυτή εκφράσθηκε δημοσίως από τον ιδιότροπο πρόεδρο Τραμπ. Η εξέταση των δεδομένων όπως αυτά αποτυπώνονται σε χάρτες, μπορεί να βοηθήσει να διακρίνει κανείς την αντίληψη υπό την οποία επήλθε αυτή η αμερικανοτουρκική συνεννόηση όπως και τα επιμέρους σημεία συμφωνίας των δύο συμμάχων.
Στον Χάρτη 1 απεικονίζονται οι θέσεις στις οποίες υφίσταται παρουσία αμερικανικών δυνάμεων στην Βόρεια Συρία, στην ελεγχόμενη από τις δυνάμεις των Κούρδων περιοχή. Παρατηρούμε ότι η αμερικανική παρουσία είναι εντονότερη στα δύο άκρα ενώ στο μέσον της περιοχής είναι υποτυπώδης.
Στον Χάρτη 2 φαίνεται η ζώνη ασφαλείας που επιθυμούσε να δημιουργήσει η Τουρκία καθ’ όλο το μήκος της ελεγχομένης από τους Κούρδους μεθοριακής περιοχής της Συρίας.
Στον Χάρτη 3 διακρίνεται μια από τις αμερικανικές αντιπροτάσεις προς την Τουρκία, που περιόριζε το βάθος της ζώνης ασφαλείας που ζητούσε η Τουρκία, στα 15 χλμ. ενώ το μήκος της κάλυπτε περί το 1/3 του συνολικού μήκους της μεθοριακής γραμμής της Τουρκίας με την ελεγχομένη από τους Κούρδους περιοχή της Συρίας. Παρατηρούμε ότι η προτεινόμενη από τους Αμερικανούς ζώνη, είναι στο μέσον περίπου του τουρκοκουρδικού μετώπου.
Στον Χάρτη 4 σημειώνεται η περιοχή στην οποία είχαν συμφωνήσει στο μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκία, για την διεξαγωγή κοινών περιπολιών, οι οποίες εγκαινιάσθηκαν στις 8 Σεπτεμβρίου. Η περιοχή κοινών περιπολιών είχε δυτικό όριο την Tal Abiad και ανατολικό την Ras Al Ayn, συμπίπτοντας με τον κεντρικό τομέα της μεθορίου, που φαίνεται ότι αντιπρότειναν εξαρχής οι ΗΠΑ.
Ο Χάρτης 5 δείχνει τις τουρκικές διεισδύσεις από ενάρξεως της Επιχειρήσεως Barış Pınarı, μέχρι τις 12 Οκτωβρίου. Διαπιστώνεται απόλυτη ταύτιση των ορίων, με την περιοχή κοινών περιπολιών που είχαν συμφωνήσει ΗΠΑ – Τουρκία, συνολικού μήκους 120 χλμ. περίπου. Είναι σαφές ότι η κεντρική αιχμή των δυνάμεων που έχει φθάσει στον αυτοκινητόδρομο Μ4, έχει διεισδύσει στο όριο των 32 χλμ. που επιθυμούσε η Τουρκία.
Οι Χάρτες 6 και 7 απεικονίζουν την εθνολογική σύνθεση των πληθυσμών στην Συρία. Διακρίνονται οι περιοχές που κυριαρχούσαν οι Κούρδοι, από δυτικά στο Afrin (που έχει καταληφθεί από τουρκικές δυνάμεις), βορειοανατολικώς της Aleppo, σε Manbij και Kobani (όπου η αμερικανική παρουσία είναι έντονη) και ανατολικότερα, χονδρικός από Ras Al Ayn μέχρι τα σύνορα με το Ιράκ. Καθίσταται αντιληπτό ότι στην περιοχή ανατολικώς Kobani μέχρι Ras Al Ayn που επιτέθηκε η Τουρκία, ο πληθυσμός είναι Άραβες Σύροι.
Ο Χάρτης 8 δείχνει την πυκνότητα των εθνοτήτων ανά περιοχή και διαπιστώνεται ότι η ζώνη των Αράβων είναι πυκνότερη στο δυτικό μέρος της και αραιότερη ανατολικώς. Αντιθέτως οι πληθυσμοί των Κούρδων που γειτονεύουν, είναι πυκνοί.
Οι Χάρτες 9 και 10 δείχνουν την θρησκευτική σύνθεση των πληθυσμών στην ελεγχομένη από τους Κούρδους περιοχή της Συρίας. Είναι σαφές ότι κυριαρχούν οι Σουνίτες μουσουλμάνοι. Σε αυτούς περιλαμβάνονται και οι Κούρδοι, μέρος των οποίων, πέρα από Σουνίτες είναι Σιίτες και Γεζίντι.
Τα ανωτέρω δείχνουν με σαφήνεια ότι η ζώνη στην οποία επιχειρεί η Τουρκία, μπορεί να βρίσκεται υπό τον έλεγχο των Κούρδων, από εθνολογικής όμως πλευράς κατοικείται από Άραβες Σύρους Σουνίτες μουσουλμάνους στο θρήσκευμα. Στην συγκεκριμένη “κεντρική” ζώνη, η αμερικανική παρουσία είναι συμβολική, καθώς εντοπίζεται πρωτίστως στις περιοχές των Κούρδων εκατέρωθεν.
Προφανώς Ερντογάν και Τραμπ κατέληξαν σε μια συμβιβαστική λύση -άγνωστο ποιος ήταν ο εισηγητής- για μερική μόνο κατάληψη μιας ζώνης ασφαλείας στην ελεγχομένη από τους Κούρδους περιοχή. Στην περιοχή που επιλέχθηκε κυριαρχεί πληθυσμός Αράβων Σουνιτών μουσουλμάνων, συνεπώς η παρουσία Κούρδων μαχητών του YPG/SDF είναι μικρή και “επιτράπηκε” στην Τουρκία να θεωρηθούν “τρομοκράτες” για να στοχοποιηθούν. Το προφανές είναι ότι οι δυνάμεις του YPG/SDF αργά ή γρήγορα θα αναδιπλωθούν και θα συγκεντρωθούν στις αμιγείς πληθυσμιακώς περιοχές των Κούρδων. Στην ίδια περιοχή που επιτράπηκε στην Τουρκία να εισβάλει, η μικρή παρουσία αμερικανικών δυνάμεων, εξαλείφει σχεδόν την περίπτωση να κινδυνεύσουν Αμερικανοί στρατιώτες.
Εμπρός στην ισχύ των τουρκικών δυνάμεων και των συμμάχων τους, υπολογίζεται ότι οι δυνάμεις του YPG/SDF θα εγκαταλείψουν σύντομα τον αγώνα και η ζώνη ασφαλείας θα υλοποιηθεί χωρίς ιδιαίτερη αιματοχυσία. Επειδή δεν πρόκειται για περιοχές όπου κατοικούν κατά πλειοψηφία Κούρδοι, όσο και λόγω του εδάφους που είναι επίπεδο και ακάλυπτο, η περίπτωση παρατεταμένου ανταρτικού αγώνος είναι εντελώς απίθανη. Η ως σφήνα είσοδος των τουρκικών δυνάμεων στην νέα ζώνη κατοχής, διασπά την ενότητα του ελέγχου των υπό των Κούρδων ελεγχομένων περιοχών.
Τέλος, η κατηγορία της “εθνοκάθαρσης” δεν ισχύει στην συγκεκριμένη ζώνη, δεδομένου ότι οι πληθυσμοί είναι ούτως ή άλλως Άραβες Σουνίτες, συνεπώς η μεταφορά τέτοιων Σύρων προσφύγων από την Τουρκία εκεί, δεν αλλοιώνει την πληθυσμιακή σύνθεση. Κατηγορία περί εθνοκάθαρσης μπορεί να σταθεί εφόσον οι Τούρκοι εκδιώξουν εντελώς τους Κούρδους από Kompani, Manbij και ανατολικώς Ras Al Ayn, όπως έκαναν στο Afrin. Προς το παρόν όμως, αυτό δεν φαίνεται να συμβαίνει και ίσως αυτή να είναι η “ασφάλεια” που έχει κρατήσει ο Τραμπ έναντι του Ερντογάν. Για να τον πιέσει, όταν έλθει η σειρά του να θέσει και πάλι τα θέματα των S-400, F-35 και Patriot.
Η επικείμενη επίσκεψη Ερντογάν στις ΗΠΑ που έχει ορισθεί στις 13 Νοεμβρίου, μπορεί να θεωρηθεί ότι θα πραγματοποιηθεί με την Επιχείρηση Barış Pınarı να έχει ολοκληρωθεί πλήρως. Και θα ξεκινήσει η νέα φάση στο αμερικανοτουρκικό παζάρι διαρκείας.
