Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Αναφορά στην θεσπισθείσα Δράση Ασφαλείας για την Ευρώπη (SAFE) και το ενδιαφέρον του ΥΠΕΘΑ να το εκμεταλλευθεί, έκανε ο ΥΕΘΑ Νίκος Δένδιας στις 21 Ιουλίου, ενώπιον της συνεδριάσεως της Διαρκούς Επιτροπής Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής με θέμα Σχέδιο Νόμου για την ακίνητη περιουσία των Ενόπλων Δυνάμεων. Ο ΥΕΘΑ υποστήριξε ότι βάσει του ΜΠΑΕ 2025-2036, για την επομένη τριετία δεν υφίσταται δημοσιονομικός χώρος για νέες αναθέσεις συμβάσεων, λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων από υφιστάμενες συμβάσεις. Μόνο το τέταρτο έτος υφίσταται ένας ελάχιστος χώρος υποστήριξε και καθώς η SAFE έχει διάρκεια 4ετίας, θεωρητικώς δεν μπορεί να γίνει εκμετάλλευση των προνοιών της.
Στην παρούσα φάση, το Υπουργείο Οικονομικών εξετάζει το ζήτημα και εφόσον δοθεί από αυτό επιπλέον δημοσιονομικός χώρος σε αυτά τα 4 έτη, μόνο τότε μπορεί να έχει κάποια έννοια η SAFE για το ΥΠΕΘΑ. Εάν γίνει αυτό, τότε θα επιτραπεί να ανατεθούν νωρίτερα συμβάσεις για προγράμματα που περιλαμβάνει ο ΜΠΑΕ 2025-2036 αλλά σε κάθε περίπτωση, είπε ο ΥΕΘΑ, «δεν πρόκειται να εφεύρουμε καινούρια προγράμματα».
Τέλος, ο ΥΕΘΑ παραδέχθηκε ότι το Υπουργείο Οικονομικών εξετάζει την SAFE λόγω διαφοράς επιτοκίου δανεισμού εν συγκρίσει με άλλη πηγή ενώ ο ίδιος είχε σπεύσει από νωρίς να προεξοφλήσει ότι αποκλείει τον μηχανισμό SAFE επειδή πρόκειται για δάνεια ενώ το υπόλοιπο μέρος του ReArm είναι… δωρεάν.
Οι διευκρινίσεις του ΥΕΘΑ παρουσιάζουν ενδιαφέρον, επειδή επί της ουσίας λέει ότι παρά το ευμενές πλαίσιο που δημιουργεί η SAFE, το ΥΠΕΘΑ δεν σκοπεύει να επανεξετάσει τον ΜΠΑΕ 2025-2036 ώστε να το εκμεταλλευθεί. Καθώς η SAFE στηρίζει αμυντικές συμβάσεις μέσω κοινών προμηθειών κρατών – μελών της ΕΕ και μάλιστα σε προγράμματα προτεραιότητος, ο ΥΕΘΑ λέει ότι δεν ενδιαφέρει κάτι τέτοιο.
Εν τούτοις, στον ΜΠΑΕ 2025-2036 υφίστανται προγράμματα προτεραιότητος για την SAFE, όπως η προμήθεια αντιαεροπορικών και αντιβαλλιστικών συστημάτων. Το ότι η Ελλάδα δεν ενδιαφέρεται να προβεί σε από κοινού προμήθειες με κάποιο άλλο κράτος – μέλος, μπορεί να εξηγηθεί από την “προβεβλημένη¨ μέσω διαρκών κυβερνητικών διαρροών πρόθεση να αναθέσει απευθείας τις σχετικές συμβάσεις σε ισραηλινές εταιρείες.
Επιπλέον, η θέση του ΥΕΘΑ ότι, βάσει του χρονοδιαγράμματος πληρωμών του ΜΠΑΕ 2025-2036 δεν υφίσταται καθόλου δημοσιονομικός χώρος την επομένη τριετία για υπογραφές νέων συμβάσεων, έρχεται και πάλι σε αντίθεση με διαρκείς διαρροές περί αναθέσεως σε σύντομο χρόνο συμβάσεων, όπως ενδεικτικώς η προμήθεια συστημάτων πολλαπλών εκτοξευτών πυραύλων. Και εδώ, ενώ υφίσταται έντονο ενδιαφέρον από άλλα κράτη – μέλη να προβούν σε προμήθεια τέτοιων συστημάτων, η ελληνική κυβέρνηση δεν φαίνεται να αντιμετωπίζει ευμενώς μια κοινή προμήθεια διά της SAFE, επειδή έχει σχεδιάσει απευθείας ανάθεση σε χώρα εκτός ΕΕ.
Τέλος, πρέπει να επισημανθεί ότι ήδη, μετά την έγκριση της εθνικής ρήτρας διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες στις 8 Ιουλίου από το Συμβούλιο Υπουργών Οικονομικών της ΕΕ (ECOFIN), ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης, δήλωσε ότι, «πλέον έχουμε στη διάθεσή μας επιπλέον 500 εκατομμύρια ευρώ για να ενισχύσουμε την άμυνα το 2026 και να στηρίξουμε τους Έλληνες πολίτες, αφού έτσι ανοίγει δημοσιονομικός χώρος». Επομένως, ήδη έχει βρεθεί επιπλέον δημοσιονομικός χώρος για τις αμυντικές δαπάνες το 2026 αλλά ο ΥΕΘΑ παρουσίασε διαφορετική εικόνα στην Διαρκή Επιτροπή Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής.
Επί της ουσίας, ο ΥΕΘΑ παρουσιάζεται να μην ενδιαφέρεται για κοινά προγράμματα προμήθειας υπό το ευμενές πλαίσιο του SAFE και προεξοφλεί ότι ακόμη και αν βρεθεί επιπλέον δημοσιονομικός χώρος, δεν πρόκειται να σχεδιαστούν νέα προγράμματα πέραν των όσων προβλέπει ο ΜΠΑΕ 2025-2036. Σε τελική ανάλυση, διακρίνεται ότι δεν είναι θέμα υπάρξεως ή όχι επιπλέον δημοσιονομικού χώρου αλλά πλήρους αδιαφορίας για όσα ευνοεί ο μηχανισμός SAFE επειδή πιθανώς θα “χαλούσε” τον σχεδιασμό απευθείας αναθέσεως προγραμμάτων σε συγκεκριμένες εταιρείες.
Συνοψίζοντας, το ΥΠΕΘΑ και η κυβέρνηση, έχουν σχεδιάσει εξοπλιστικό πρόγραμμα το οποίο δεν περιλαμβάνει μείζονα προγράμματα συμμετοχής της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας επειδή περιστρέφεται κατά βάση γύρω από απευθείας αναθέσεις ενώ δεν δείχνει και ιδιαίτερη ζέση για να προβεί σε επανεξέταση προγραμμάτων ώστε να εκμεταλλευθεί τις πρόνοιες της SAFE, που ευνοούν συνεργασίες με κράτη – μέλη και αυξημένες ευκαιρίες εξασφαλίσεως σοβαρής συμμετοχής ελληνικών αμυντικών εταιρειών. Για να αποφύγει την κριτική, η κυβέρνηση προβάλει την απόφασή της για επιδίωξη “επιστροφών” της τάξεως του 25% “μεσοσταθμικώς”, υποστηρίζοντας ότι δι’ αυτού του τρόπου στηρίζει την Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία.
Το απόσπασμα από την ομιλία του ΥΕΘΑ Νίκου Δένδια περί SAFE, στην συζήτηση της 21ης Ιουλίου στην Βουλή, έχει ως εξής:
«Καταλήγω για το “SAFE”. Δεν έχω καμία αντίρρηση να συζητήσουμε το “SAFE”. Όταν, δε, κατασταλάξει το Υπουργείο Οικονομικών θα είμαστε και ώριμοι να το συζητήσουμε γιατί θα έχουμε και αριθμούς. Και μπορώ να σας εξηγήσω, δεν ξέρω πολλούς στη χώρα που έχουν μπει στον κόπο να έχουν διαβάσει όλο τον κανονισμό, και τα πρακτικά, και ό,τι συνοδεύει τον κανονισμό, έχω χαλάσει ατέλειωτες ώρες για να καταλάβω το σύστημα αυτό.
Θέλω να σας εξηγήσω, όμως, ένα βασικό πράγμα που αφορά το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας με αυτή την ευκαιρία και από εκεί και πέρα τη συζήτηση με το Υπουργείο Οικονομικών. Για το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας το κομμάτι “SAFE” του “ReArm Europe” – θυμίζω το “Safe” είναι 150 δισ., το υπόλοιπο είναι 650 δισεκατομμύρια – το κομμάτι των 150 δισεκατομμυρίων αφορά δανεισμό. Χαμηλότοκο δανεισμό, πράγματι, με περίοδο χάριτος και μακρά εξόφληση.
Εάν δείτε στο ΜΠΑΕ το πρόγραμμα πληρωμών που ήδη ισχύει, ο δημοσιονομικός χώρος πληρωμών που έχει το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας έναντι προηγούμενων υποχρεώσεων – όχι προγραμμάτων που τρέχουμε τώρα με το Μακροπρόθεσμο – θα δείτε ότι στα επόμενα τρία χρόνια (θυμίζω το “SAFE” είναι για τέσσερα χρόνια), ο δημοσιονομικός χώρος είναι μη υφιστάμενος και δημιουργείται ένας ελάχιστος δημοσιονομικός χώρος το τέταρτο έτος, που στην πραγματικότητα δεν έχει έννοια πια γιατί δεν προλαβαίνεις.
Εάν το Υπουργείο Οικονομικών μας δώσει επιπλέον δημοσιονομικό χώρο σε αυτά τα τέσσερα χρόνια, τότε για εμάς, στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, θα μπορούσε να έχει έννοια ο κανονισμός. Εάν αυτό δεν γίνει, δεν μπορώ να κάνω κάτι. Δεν έχει έννοια τι θέλω, τι δεν θέλω. Δεν μπορώ, δεν υπάρχει δημοσιονομικός χώρος.
Θυμάστε ότι μία από τις βασικές δεσμεύσεις που έχω αναλάβει απέναντί σας και απέναντι της ελληνικής κοινωνίας είναι ότι θα τηρήσουμε το δημοσιονομικό χώρο, δεν θα οδηγήσουμε τη χώρα σε οικονομική κρίση. Το πάθαμε μια φορά, είδαμε τι σημαίνει αυτό το πράγμα, άρα δεν έχουμε αυτή την ευχέρεια.
Είμαστε σε μια διαπραγμάτευση με το Υπουργείο Οικονομικών. Ποιο είναι το κίνητρο δε του Υπουργείου Οικονομικών; Η διαφορά επιτοκίου ανάμεσα στο επιτόκιο “SAFE” κι ενός άλλου δανεισμού. Γι’ αυτό αναζητά να μας δώσει επιπλέον δημοσιονομικό χώρο.
Αν μας τον δώσει, τότε θα προσπαθήσουμε να φέρουμε μπροστά προγράμματα, που ήδη έχουμε και ήδη σας έχουν ανακοινωθεί. Δεν πρόκειται να εφεύρουμε καινούρια προγράμματα. Ξέρουμε τι χρειάζεται η χώρα στα επόμενα χρόνια, ώστε να μπουν σε αυτόν τον κανονισμό. Εάν όχι, δεν μπορούμε να μπούμε.
Ως προς τα ευρύτερα του κανονισμού “SAFE” και το τι σημαίνει και τι δυνατότητες δίνει και τι προβλήματα μπορεί δυνάμει να δημιουργήσει, βεβαίως είμαι στη διάθεσή σας να κάνουμε μια ειδική συνεδρίαση γι’ αυτό στην Βουλή. Ξέρω ότι έχει ζητηθεί».
