Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Με μια ακόμη επανεμφάνιση τουρκικών μαχητικών F-16 στο Αιγαίο, εκπνέει το 2025, μετά την σημερινή είσοδο δύο ζευγών στο Κεντρικό Αιγαίο. Συγκεκριμένα, τα δύο ζεύγη τουρκικών F-16 πραγματοποίησαν μία παράβαση κανόνων εναερίου κυκλοφορίας εισερχόμενα στο FIR Αθηνών και τέσσερις παραβιάσεις του Εθνικού Εναερίου Χώρου, πριν αναχαιτιστούν από μαχητικά της Πολεμικής Αεροπορίας.
Η εξέλιξη παρουσιάζει ενδιαφέρον, καθότι οι είσοδοι σημειώθηκαν στο Κεντρικό Αιγαίο, διότι στην διάρκεια του έτους, το 95% των τουρκικών εισόδων στο FIR Αθηνών, έλαβε χώρα στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο, δηλαδή στην περιοχή Δωδεκανήσου. Η τουρκική πρακτική που έχει καθιερωθεί, περιλαμβάνει επί καθημερινής βάσεως σχεδόν την είσοδο ενός ανεπάνδρωτου αεροσκάφους (UAV) ενώ σε επανδρωμένα αεροπλάνα, αυτές εκτελούνται από αεροσκάφη ναυτικής επιτηρήσεως ATR-72 και CN-235 του τουρκικού ναυτικού.
Το δεύτερο ενδιαφέρον σημείο είναι ότι από την έναρξη του 2025, άρχισαν και πάλι είσοδοι τουρκικών F-16 στο Αιγαίο, που είχαν διακοπεί από τον Φεβρουάριο του 2023. Μετά την εκλογική επικράτηση του προέδρου Τραμπ στις ΗΠΑ και λίγο πριν την ορκωμοσία του, η Τουρκία άρχισε να στέλνει και πάλι F-16 στο Αιγαίο. Το περασμένο έτος, όταν επί κυβερνήσεως Μπάιντεν και στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για ενδεχόμενη πώληση F-16V στην Τουρκία, είχαν σημειωθεί τουρκικές αντιδράσεις στην υπενθύμιση των Αμερικανών για την αποφυγή προκλήσεων εις βάρος της Ελλάδας με αμερικανικά μαχητικά. Είναι προφανές ότι με την εγκατάσταση του προέδρου Τραμπ στον Λευκό Οίκο τον περασμένο Ιανουάριο, η Άγκυρα θέλησε, σιγά σιγά προς ώρας, να αποστασιοποιηθεί εν τοις πράγμασι από την κατάσταση που είχε αποδεχθεί επί προέδρου Μπάιντεν.
Τρεις φορές τον Ιανουάριο του 2025 η Τουρκία έστειλε F-16 στο Αιγαίο. Η αρχή έγινε στις 14 Ιανουαρίου, με ένα ζεύγος F-16 και δύο μεμονωμένα αεροπλάνα ναυτικής επιτηρήσεως, ένα ATR-72 και ένα CN-235 στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο, που πραγματοποίησαν τέσσερις παραβάσεις και δύο παραβιάσεις, πριν αναχαιτιστούν. Την επομένη 15 του μηνός, πάλι ένα ζεύγος F-16, τρία ATR-72 και ένα CN-235 προέβησαν σε 10 παραβάσεις στον ίδιο τομέα. Στις 20 Ιανουαρίου ορκίσθηκε ο πρόεδρος Τραμπ και μερικές ημέρες μετά, στις 30 του μηνός, ένα ζεύγος F-16 πραγματοποίησε μία παράβαση του FIR Αθηνών και μία παραβίαση του Εθνικού Εναερίου Χώρου στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο.
Τους επόμενους μήνες, επανεκκίνησαν αμερικανοτουρκικές διαπραγματεύσεις για διευθέτηση των εμποδίων λόγω των κυρώσεων CAATSA και το τουρκικό ενδιαφέρον αποστασιοποιήθηκε από την προμήθεια F-16V, υπέρ της απαιτήσεως για F-35. Ενθαρρυμένη από την επιβεβαίωση της θετικής προδιαθέσεως του Αμερικανού προέδρου προς τον πρόεδρο Ερντογάν, στις 28 Απριλίου η Άγκυρα έστειλε στο Αιγαίο ένα ζεύγος F-16 και ένα CN-235 στον ίδιο τομέα, σημειώνοντας δύο παραβάσεις του Εθνικού Εναερίου Χώρου.
Στις 5 Μαΐου, ο Αμερικανός πρόεδρος είχε μια “παραγωγική” επικοινωνία με τον Τούρκο ομόλογό του και στις 15 του μηνός, τα τουρκικά F-16 εστάλησαν για άλλη μια φορά στο Αιγαίο. Δύο ζεύγη αυτή την φορά και δύο μεμονωμένα ATR-72 πραγματοποίησαν πέντε παραβάσεις του FIR Αθηνών στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο.
Εν όψει του θετικού κλίματος στις διαπραγματεύσεις που είχαν πλέον στραφεί αποκλειστικώς στο F-35 και προ της επίσημης επισκέψεως του προέδρου Ερντογάν στην Ουάσιγκτον, στις 1 Σεπτεμβρίου ένα ζεύγος F-16 εστάλη για “επίδειξη σημαίας” στο Αιγαίο. Μαζί με ένα μεμονωμένο ATR-72 και ένα ελικόπτερο, πραγματοποίησαν τρεις παραβάσεις του FIR Αθηνών στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο. Οι Έλληνες χειριστές που αναχαίτισαν τα τουρκικά αεροπλάνα, σημείωσαν ότι αυτή την φορά τα τουρκικά F-16 ήταν οπλισμένα με βλήματα αέρος – αέρος, μία σαφής αναβάθμιση της προκλητικής παρουσίας τους.
Από τον Σεπτέμβριο, έχει παρατηρηθεί ότι η Τουρκία καθιέρωσε μία αποστολή F-16 στο Αιγαίο σε μηνιαία βάση. Στις 6 Οκτωβρίου, ένα ζεύγος (και πάλι οπλισμένων) F-16, μαζί με ένα μεμονωμένο ATR-72 και ένα UAV, εισήλθαν στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο. Πραγματοποίησαν τρεις παραβάσεις του FIR Αθηνών ενώ το ένα F-16 προχώρησε και σε παραβίαση του Εθνικού Εναερίου Χώρου.
Στις 20 Νοεμβρίου, ένα ζεύγος F-16 και ένα μεμονωμένο ATR-72, προέβησαν σε τέσσερις παραβάσεις του FIR Αθηνών στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο. Αυτή την φορά τα μαχητικά, δεν έφεραν βλήματα αέρος – αέρος.
Στην δραστηριότητα της 12ης Δεκεμβρίου στο Κεντρικό Αιγαίο, η αναβάθμιση των τουρκικών προκλήσεων ήταν εμφανής, δεδομένου ότι επρόκειτο πλέον για τέσσερα F-16, με δύο εξ αυτών φέροντα βλήματα αέρος – αέρος.
Οι Έλληνες επιτελείς εκτιμούν ότι όσο η Τουρκία θεωρεί ότι βελτιώνεται το κλίμα των αμυντικών σχέσεων με τις ΗΠΑ, θα ενισχύει την εχθρική αεροπορική δραστηριότητα στο Αιγαίο, προχωρώντας σταδιακώς σε αύξηση των εισόδων F-16 και κάποια στιγμή σε επίμονη παραμονή και εμπλοκές με τα ελληνικά μαχητικά που σπεύδουν για αναγνώριση και αναχαίτιση.
Όσο “βλέπει” F-35 η Τουρκία εντείνει τις αεροπορικές προκλήσεις στο Αιγαίο
