Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Η ισραηλινή οικονομική εφημερίδα Calcalist φιλοξένησε στις 14 Ιουνίου συνέντευξη του Γιάιρ Κουλάς, επικεφαλής της Διευθύνσεως Διεθνούς Αμυντικής Συνεργασίας (SIBAT) του ισραηλινού Υπουργείου Αμύνης, ο οποίος αναφέρθηκε σε συζητήσεις με δύο χώρες για πιθανή πώληση αρμάτων Merkava. «Υπάρχουν δύο πιθανές χώρες με τις οποίες διεξάγουμε προχωρημένες διαπραγματεύσεις [για την πώληση αρμάτων Merkava]. Δεν μου επιτρέπεται να τις κατονομάσω αλλά μία είναι από την Ευρωπαϊκή ήπειρο», δήλωσε συγκεκριμένα ο Ισραηλινός αξιωματούχος.
Η συνέντευξη, πυροδότησε μάλλον δικαιολογημένες υποθέσεις ότι “φωτογραφίζεται” η Κύπρος ως μια εκ των δύο χωρών του θέματος, λαμβανομένου υπ’ όψιν του υφισταμένου ενδιαφέροντος από Κίεβο και Ουάσιγκτον, για παραχώρηση στην Ουκρανία του ευρισκόμενου σε υπηρεσία με την Εθνική Φρουρά ρωσικής προελεύσεως στρατιωτικού υλικού. Επ’ αυτών, μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι η αναφορά σε «προχωρημένες διαπραγματεύσεις», παραπέμπει σε αρκετά ώριμο στάδιο που θα ήταν μάλλον αδύνατο να μην έχει καταστεί αντιληπτό μέσω διαρροών.
Ωστόσο, είναι γνωστό ότι η Λευκωσία έχει αντιταχθεί από την πρώτη στιγμή στην προοπτική παραχωρήσεως του ρωσικής προελεύσεως υλικού χωρίς αυτό προηγουμένως να έχει αντικατασταθεί πλήρως, σε επίπεδα αριθμών και εκπαιδεύσεως. Πέραν αυτού, αξιόπιστες πληροφορίες του ΔΟΥΡΕΙΟΥ ΙΠΠΟΥ αναφέρουν ότι στο στρατιωτικό επίπεδο του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Φρουράς (ΓΕΕΦ) δεν υφίσταται εξέταση προτάσεως ισραηλινών αρμάτων Merkava, η οποία ούτως ή άλλως, δεν αλλάζει τα παραπάνω. Αυτό, αποκλείει κατάσταση σε «προχωρημένες διαπραγματεύσεις» με το Ισραήλ, όχι όμως και κάποια αρχική κρούση σε επίπεδο συζητήσεως πολιτικών προσώπων.
Έχει ενδιαφέρον όμως, έστω και θεωρητικό, να εξετάσουμε την περίπτωση των Merkava ως δυνητική επιλογή για την Εθνική Φρουρά.
Κατ΄αρχάς, ο ίδιος ο Κουλάς αναφέρθηκε στις επείγουσες ανάγκες που επιδιώκουν να καλύψουν χώρες της Ευρώπης λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, υπό την πίεση της ελλείψεως χρόνου, δηλαδή για αναμονή συνάψεως συμβάσεως και παραδόσεων σε βάθος τριετίας κατ’ ελάχιστον. Έκανε λόγο λοιπόν για παραχώρηση μεταχειρισμένου υλικού που βρίσκεται σε απόθεμα και πέραν των αρμάτων, σημείωσε την περίπτωση πλωτών σκαφών και τεθωρακισμένων οχημάτων που έχουν αποσυρθεί από την ενεργό υπηρεσία με τις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF). Αυτό σημαίνει, όπως επισημαίνουν και ισραηλινά δημοσιεύματα, ότι τα Merkava θα είναι αποθηκευμένα και παλαιοτέρων εκδόσεων. Καθώς τα MkII φέρουν πυροβόλο 105 mm, μπορούν να αποκλειστούν και να γίνει λόγος μόνο για την έκδοση MkIII με πυροβόλο 120 mm.
Το Merkava MkIII εν σχέσει με το T-80U της Εθνικής Φρουράς, υστερεί σε ισχύ πυρός και ευκινησία ενώ στον τρίτο κύριο τομέα σημασίας για τα άρματα μάχης, αυτόν της προστασίας, δεν μπορεί να υπάρξει ξεκάθαρη απάντηση λόγω των απορρήτων στοιχείων που διακρίνουν τους θώρακες. Συνολικώς σε προστασία, πιθανώς το ισραηλινό άρμα υπερέχει. Από πλευράς σκοπευτικών, η εγκατάσταση θερμικής κάμερας Κathrine-FC στα κυπριακά T-80U, πιθανώς το φέρνει σε πλεονεκτική θέση στο συγκεκριμένο σημείο, εν σχέσει με το Merkava MkIII.
Καθώς η έκδοση MkIII εμφανίσθηκε τον Δεκέμβριο του 1989 και παρέμεινε σε παραγωγή μέχρι το 2003, τεχνολογικώς μπορεί να καταταχθεί μεταξύ των γερμανικών Leopard 2A4 και A5. Εν τούτοις, υστερεί έναντι του A5 σε ευκινησία όσο και σε ισχύ πυρός, δεδομένου ότι το γερμανικό άρμα μπορεί να φέρει πυροβόλο L/55 μεγαλύτερου μήκους κι επομένως αυξημένων επιδόσεων. Επιπλέον, στο Leopard 2A5 η κίνηση του πύργου είναι ηλεκτρική, στοιχείο το οποίο πέραν της εξοικονομήσεως βάρους, πλεονεκτεί από πλευράς αξιοπιστίας και ασφαλείας πληρώματος, εν σχέσει με το Merkava MkIII. Σημειώνεται ότι μόνο η τελευταία υποέκδοση του Merkava MkIIID (που αναλογεί στην 4η γενιά εξελίξεως του άρματος) φέρει νέο πύργο με ηλεκτρική κίνηση και υφίσταται πανοραμικό ανεξάρτητο σκοπευτικό αρχηγού πληρώματος που προσδίδει ικανότητα “Hunter-Killer” ημέρα και νύκτα, όπως στο Leopard 2A5. Το συγκριτικό πλεονέκτημα του ισραηλινού άρματος, δείχνει να είναι η βαρύτερη θωράκιση, που αντικατοπτρίζεται σε βάρος μάχης 65 τόννων έναντι 59,5 τόννων του Leopard 2A5.
Ακόμη κι αν δεχτούμε ότι η παραχώρηση Merkava MkIII γίνεται με προοπτική αναβαθμίσεως σε ανώτερο επίπεδο, επισημαίνεται ότι από την νεώτερη και βελτιωμένη έκδοση MkIV το σκάφος είναι διαφορετικό, καθώς ο αμερικανικός κινητήρας AVDS-1790-9AR ισχύος 1.200 ίππων αντικαταστάθηκε από τον αμερικανικό GD883 των 1.500 ίππων (ο γερμανικός MTU883 που παράγει κατόπιν αδείας η General Dynamics). Αυτό σημαίνει ότι στα MkIII δεν μπορεί να γίνει αναβάθμιση στον κινητήρα αλλά αναφέρεται ότι είναι εφικτή η εγκατάσταση του ενεργού συστήματος προστασίας Trophy.
Σύμφωνα με ανοικτές πηγές, οι IDF διατηρούσαν μία ενεργή Τεθωρακισμένη Ταξιαρχία με 160 Merkava MkIII ενώ άλλα 570 ήταν αποθηκευμένα. Το υπόλοιπο ενεργό αρματικό δυναμικό ήταν 330 MkIV κι άλλα 180 έξ αυτών υφίσταντο σε αποθήκευση. Τα τελευταία έτη όμως, αναφέρθηκε ότι στο πλαίσιο εκσυγχρονισμού της Δομής Δυνάμεων, το σύνολο των MkIII επρόκειτο να αποσυρθεί από τις ενεργές μονάδες.
Στην περίπτωση παραχωρήσεως στην Κύπρο Merkava MkIII που θα υποβληθούν σε κάποιο περιορισμένο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού, στον χρόνο των παραδόσεων θα πρέπει να συνυπολογισθεί και αυτός της προετοιμασίας και εκπαιδεύσεως σε επίπεδο συνόλου, μέχρι οι δύο Επιλαρχίες να μπορούν να θεωρηθούν πλήρως επιχειρησιακές με το νέο άρμα. Θα απαιτηθεί μεταβατική χρονική περίοδος τριετίας περίπου, που είναι αμφίβολο κατά πόσο εξυπηρετεί την σκοπιμότητα ταχείας ενισχύσεως της Ουκρανίας με αποδέσμευση των T-80U.
Πρόκληση, διαχειρίσιμη σε έναν βαθμό, στην περίπτωση του Merkava MkIII σε ξένη υπηρεσία, είναι η εξασφάλιση ομαλής υποστηρίξεως καθώς μέχρι σήμερα το άρμα δεν έχει πωληθεί πλην Ισραήλ. Σε επίπεδο βιομηχανίας, οι Ισραηλινοί παραδέχονται ότι η μελλοντική εξέλιξη άρματος μάχης είναι πέραν των οικονομικών δυνατοτήτων τους και θα εξακολουθήσουν να στηρίζονται στο Merkava, εφόσον μάλιστα η απειλή από τον περίγυρο δεν είναι συμβατική, περιλαμβάνοντας αρματικό δυναμικό, αλλά ασύμμετρη. Η ισραηλινή επιλογή λοιπόν, δεν δείχνει να έχει ευρύτερες προοπτικές στην παρακολούθηση των εξελίξεων σε βάθος χρόνου.
Καθώς οποιαδήποτε περίπτωση αντικαταστάσεως υλικού πρέπει να εξετάζεται με προοπτική και βάσει των απειλών, η περίπτωση του Merkava στην Κύπρο πρέπει να συσχετίζεται με το πρόγραμμα αναπτύξεως του τουρκικού άρματος Altay. Η ισραηλινή επιλογή στην μορφή μεταχειρισμένων αρμάτων, δεν φαίνεται να συνοδεύεται από αξιόλογες δυνατότητες περαιτέρω εξελίξεως. Διεθνείς πηγές εξάλλου, αναφέρουν ότι η Λευκωσία έχει θέσει το θέμα της πιθανής παραχωρήσεως των T-80U, ως προς τις προϋποθέσεις που κρίνει επιβεβλημένες, στο Βερολίνο, για λόγους που μπορούν να γίνουν εύκολα αντιληπτοί.
