Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Με την υπογραφή από τον πρόεδρο Τραμπ στις 13 Αυγούστου, της Πράξης Εξουσιοδοτήσεως Εθνικής Αμύνης Τζων Μακέιν για το Οικονομικό Έτος 2019 – HR 5515, παγώνουν προσωρινώς οι παραδόσεις μαχητικών F-35A στην Τουρκία. Το νομοσχέδιο που αφορά τον αμυντικό προϋπολογισμό ύψους 717 δισ. $ αποδέχθηκε την προ μηνών πρόταση του Κονγκρέσου στο συγκεκριμένο ζήτημα που προβλέπει την αναστολή παραδόσεων για διάστημα 3 μηνών μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου, μέχρι ο υπουργός Αμύνης, από κοινού με τον υπουργό Εξωτερικών, υποβάλουν στις αρμόδιες επιτροπές του Κονγκρέσου λεπτομερή αναφορά για το καθεστώς των σχέσεων ΗΠΑ – Τουρκίας.
H αναφορά θα πρέπει να αξιολογεί την πιθανή επίδραση της προμήθειας του αντιαεροπορικού συστήματος S-400 από την Τουρκία και τις επιπτώσεις σε οπλικά συστήματα και πλατφόρμες αμερικανικής προελεύσεως που «επιχειρούν από κοινού με την Δημοκρατία της Τουρκίας». Ο κατάλογος των συστημάτων αυτών αναφέρει τα συστήματα Patriot, Chinook, Apache, Black Hawk, F-16, με προεξάρχον το μαχητικό F-35, για το οποίο ειδικώς ζητείται εκτίμηση των κινδύνων σε επιχειρησιακό επίπεδο και επίπεδο διαρροής πληροφοριών από την ανάπτυξη συστημάτων S-400 στην Τουρκία. Προς άμβλυνση των κινδύνων αυτών, ζητείται η πρόταση απαραίτητων μέτρων.
Ζητείται επίσης αξιολόγηση της συμμετοχής της Τουρκίας στο πρόγραμμα του F-35, περιλαμβανομένης αναφοράς στην βιομηχανική συμμετοχή ως προς την κατασκευή και συναρμολόγηση του μαχητικού, την αξιολόγηση «της εργαλειοποιήσεως και άλλων υλικών κατασκευής» από πλευράς τουρκικής βιομηχανίας και τέλος, αξιολόγηση των επιπτώσεων από μια σημαντική αλλαγή στην συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα καθώς και καταγραφή προτάσεων για την άμβλυνση αρνητικών επιπτώσεων από μια τέτοια αλλαγή, τόσο προς τις ΗΠΑ όσο και τους άλλους διεθνείς εταίρους του προγράμματος.
Δεδομένου ότι τον παρελθόντα Ιούλιο ο υπουργός Αμύνης Τζιμ Μάττις εξέφρασε ανοικτά την αντίθεσή του σε αποκλεισμό της Τουρκίας από το πρόγραμμα του F-35, εκτιμάται ότι η επιχειρηματολογία που θα αναπτυχθεί σε όλα τα ανωτέρω, θα είναι αρνητική σε μια τέτοια προοπτική. Και αυτό δεν αφορά μόνο την αμυντική διάσταση αλλά και την οικονομική, του προγράμματος. Σε πρακτικό επίπεδο, δεδομένου ότι οι τελικές παραδόσεις μαχητικών F-35, με πτήση με τους πρώτους εκπαιδευμένους χειριστές από τις ΗΠΑ στην Τουρκία, είναι προγραμματισμένες για το φθινόπωρο του 2019, ο νέος νόμος δεν επιφέρει άμεσα οποιαδήποτε ανατροπή του προγράμματος.
Η επιλογή του προέδρου Τραμπ, είναι σαφές ότι εντάσσεται στα πλαίσια των πιέσεων προς την Τουρκία να μην προβεί στην προμήθεια του συστήματος S-400 και σε συνδυασμό με την απελευθέρωση Αμερικανών υπηκόων που κρατούνται από την τουρκική Δικαιοσύνη, να διακοπεί η πορεία αποκλίσεως της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ και την Δύση, που δείχνει να έχει δρομολογήσει ο πρόεδρος Ερντογάν.
Με την ανωτέρω εξέλιξη να συμπίπτει επετειακώς με τον δεύτερο γύρο της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο το 1974, καλό είναι να θυμηθούμε ότι ούτε και τότε οι ΗΠΑ διέκοψαν τις παραδόσεις μαχητικών F-4E Phantom στην Τουρκία. Οι προγραμματισμένες παραδόσεις για το φθινόπωρο του 1974 εξελίχθηκαν ομαλά ενώ και το 1975, όταν επιβλήθηκε εμπάργκο στις πωλήσεις αμερικανικών όπλων στην Άγκυρα, εγκρίθηκε εξαίρεση και αυτές συνεχίσθηκαν απρόσκοπτα μέχρι την ολοκλήρωση παραδόσεως των 40 μαχητικών της αρχικής παραγγελίας.
