Κύριοι, πάτε για ύπνο. Η τραγωδία της Κύπρου όπως την έζησε ένας λοχαγός της 31 Μοίρας Καταδρομών

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Αντιστράτηγος ε.α. Ελευθέριος Σταμάτης, Επίτιμος Διοικητής 1ης Στρατιάς

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΚΔΟΣΕΩΣ: Μάρτιος 2007
ISBN: 978-960-88355-3-5
ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17 x 24 εκ.
ΣΕΛΙΔΕΣ: 300
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ: Το βιβλίο περιλαμβάνει πλήθος φωτογραφιών από το προσωπικό της 31 Μοίρας Καταδρομών καθώς και διάφορες φωτογραφίες σχετικές με το Κυπριακό και την τουρκική εισβολή του 1974. Περιλαμβάνονται επίσης 2 χάρτες σχετικοί με το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 και 7 χάρτες για τις πολεμικές επιχειρήσεις, εκ των οποίων 5 είναι τρισδιάστατοι.

«Κύριοι, πάτε για ύπνο». Αυτή την απάντηση έλαβαν οι αξιωματικοί που ανησυχώντας για την επικείμενη τουρκική εισβολή, απευθύνθηκαν το βράδυ της 19ης Ιουλίου 1974 στο ΓΕΕΦ. Μία απάντηση, που έμεινε για πάντα χαραγμένη στην μνήμη του συγγραφέα…
Το αποτέλεσμα είναι γνωστό. Η Εθνική Φρουρά πιάστηκε κυριολεκτικά «στον ύπνο». Οι Τούρκοι εισβολείς, πάτησαν με άνεση το πόδι τους στην Κύπρο.
Ο Αντιστράτηγος ε.α. Ελευθέριος Σταμάτης, είναι στην ουσία ο πρώτος αξιωματικός που πολέμησε στην Κύπρο το 1974 και περιγράφει λεπτομερώς την εμπειρία του από την περίοδο εκείνη. Βρισκόταν στο νησί ως λοχαγός, τοποθετημένος στην 31 Μοίρα Καταδρομών, μία από τις επίλεκτες μονάδες της Εθνικής Φρουράς. Έζησε τα γεγονότα του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής, την «εκεχειρία» και τον δεύτερο γύρο της τουρκικής επίθεσης.
Ως κατώτερος αξιωματικός, ο συγγραφέας δεν είχε δυνατότητα να γνωρίζει τα θέματα της «υψηλής πολιτικής», ώστε να είναι μυημένος στα σχέδια και τους σκοπούς του τότε στρατιωτικού καθεστώτος των Αθηνών. Ως εκ τούτου, προσφέρει απαντήσεις σε ζητήματα τα οποία ήταν σε θέση να γνωρίζει από το δικό του χαμηλό επίπεδο.
Στο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου, διατάχθηκε, όπως τόσα άλλα μόνιμα στελέχη, και εκτέλεσε. Δεν συνωμότησε και δεν σχεδίασε. Απλώς εκτέλεσε τις διαταγές που είχε, σύμφωνα με τις οδηγίες των προϊσταμένων του. Η περιγραφή του από την επίθεση στις εγκαταστάσεις του ΡΙΚ είναι αποκαλυπτική και συγκλονιστική. Δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική, όταν κανείς περιγράφει έναν αδελφοκτόνο πόλεμο.

Με την εκδήλωση της τουρκικής εισβολής στις 20 Ιουλίου, η 31 ΜΚ βρέθηκε στην ευαίσθητη περιοχή του Πενταδακτύλου, όπου σε συνδυασμό με τις άλλες Μοίρες Καταδρομών, προσέβαλλαν προκαθορισμένους στόχους. Η ενέργεια της 31 ΜΚ εναντίον του υψώματος Κοτζάκαγια, στην περιοχή του Αγίου Ιλαρίωνα, σημείωσε την μεγαλύτερη επιτυχία και αποτελεί μέχρι τις ημέρες μας κλασσικό δείγμα καταδρομικής επιχειρήσεως.
Ο συγγραφέας περιγράφει την ατμόσφαιρα που επικρατούσε στην διάρκεια της «εκεχειρίας», από τις 23 Ιουλίου μέχρι τις 13 Αυγούστου. Μπορεί στην Αθήνα και στην Γενεύη, οι Έλληνες ιθύνοντες να θεωρούσαν ότι ο πόλεμος είχε τελειώσει και ότι είχε έλθει η «ώρα της διπλωματίας», για τον στρατιώτη όμως που βρισκόταν στην Κύπρο, οι πολεμικές επιχειρήσεις δεν διακόπηκαν ούτε μία ημέρα. Όταν λοιπόν, στις 14 Αυγούστου, οι Τούρκοι επιτέθηκαν και πάλι μαζικά, οι ελληνικές δυνάμεις, που δεν είχαν λάβει την παραμικρή ενίσχυση, δεν ήταν σε θέση να προβάλλουν ικανή άμυνα.
Η 31 ΜΚ, δεν ενοχλήθηκε καθόλου. Ο τομέας της έμεινε ήσυχος, όπως και στην ανακωχή. Η πολεμική δράση της στον πρώτο γύρο, είχε τόσο ισχυρή επίδραση στον αντίπαλο, ώστε αυτός, γνωρίζοντας ότι επρόκειτο για μονάδα υψηλού επιπέδου, προτίμησε να μην την ενοχλήσει… Ωστόσο στις 17 Αυγούστου, μία ημέρα μετά την τυπική λήξη των επιχειρήσεων, μία διμοιρία της 31 ΜΚ έδωσε την ύστατη μάχη στο χωριό Πυρόι, όταν οι Τούρκοι αποφάσισαν να προωθηθούν νοτιότερα. Με την μάχη αυτή, στην οποία για άλλη μία φορά οι Καταδρομείς της 31 ΜΚ αγωνίστηκαν αξιοπρεπώς, έκλεισε το κεφάλαιο των πολεμικών επιχειρήσεων.
Το βιβλίο είναι μία αποκάλυψη. Για πρώτη φορά ο Έλληνας αναγνώστης έχει την δυνατότητα να μάθει για τους ηρωικούς και άνισους αγώνες των Καταδρομέων εναντίον του Τούρκου εισβολέα. Τα κατορθώματα των ανδρών αυτών, που μέχρι σήμερα έχουν μείνει άγνωστα, περιγράφονται με ιστορική ακρίβεια. Καταρρίπτεται πλήρως ο μύθος ότι, δήθεν, το 1974 οι Ελλαδίτες αξιωματικοί «δεν πολέμησαν». Με ζωντανή αφήγηση, ο συγγραφέας όχι μόνο δίνει τα πραγματικά γεγονότα, αλλά σε κάθε περιστατικό προβαίνει σε κριτική και εξαγωγή συμπερασμάτων, γενικότερων ή ειδικότερων, με μεγάλη αξία για ένα στέλεχος των Ενόπλων Δυνάμεων.

Στο βιβλίο, παρουσιάζονται για πρώτη φορά με τόσο αναλυτικό τρόπο λεπτομέρειες από τις επιχειρήσεις των ημερών εκείνων, προσφέροντας μία ανάγλυφη εικόνα για την κατάσταση των μονάδων της Εθνικής Φρουράς και της ατμόσφαιρας που επικρατούσε μεταξύ των στρατιωτών. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι τα Πολεμικά Ημερολόγια των μονάδων της Εθνικής Φρουράς, είτε δεν έχουν στοιχεία για τις ημέρες εκείνες, είτε έχουν γραφτεί μεταγενέστερα, το βιβλίο του Αντιστρατήγου ε.α. Ελευθερίου Σταμάτη αποκτά αυτομάτως ιστορική αξία. Ως εκ τούτου, το βιβλίο διασώζει, στην κυριολεξία, άγνωστες σελίδες από την πολεμική δράση των ελληνικών όπλων, οι οποίες ήταν καταδικασμένες να παραμείνουν άγνωστες για το ευρύ κοινό.
Το κείμενο συνοδεύεται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό των πρωταγωνιστών, που συγκέντρωσε ο συγγραφέας. Επιπλέον, τρισδιάστατοι χάρτες, απεικονίζουν με ακρίβεια τις ενέργειες και την διεξαγωγή των επιχειρήσεων.