Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στις 29 Αυγούστου, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εξέφρασε δημοσίως την ικανοποίησή της για την πλήρη απορρόφηση των 150 δισ. € που προβλέφθηκαν για την πρωτοβουλία Δράσης Ασφαλείας για την Ευρώπη (SAFE) προς ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας, από 19 κράτη μέλη της ΕΕ. Μερικές ημέρες πριν, στις αρχές του μηνός, έφθανε στην Αθήνα μία πολύ ενδιαφέρουσα ενημέρωση από την Βαρσοβία, σχετική με το θέμα.
Συγκεκριμένα, η Πολωνία απέστειλε στην Ελλάδα πρόταση για την από κοινού εξέταση προγραμμάτων στο πλαίσιο της SAFE, στα οποία θα μπορούσαν οι δύο χώρες να εκδηλώσουν ενδιαφέρον. Επί της ουσίας, η Πολωνία προτείνει στην Ελλάδα να εξετάσουν κοινές προμήθειες αμυντικού υλικού σύμφωνα με τις καθορισμένες πρόνοιες της πρωτοβουλίας.
Υπενθυμίζεται ότι η SAFE, εγκρίθηκε στο α΄ εξάμηνο του τρέχοντος έτους, διάστημα κατά το οποίο την προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ασκούσε η Πολωνία και η επεξεργασία του ολοκληρώθηκε ταχύτατα εντός διμήνου. Τον περασμένο Ιούλιο, ο Πολωνός υπουργός Αμύνης είχε ανακοινώσει την κατάθεση προκαταρκτικού αιτήματος λήψεως δανείων μέσω SAFE, συνολικού ύψους 45 δισ. € περίπου, με το τελικό ποσό να καθορίζεται από τον αριθμό των αιτήσεων και την κατανομή των κονδυλίων μεταξύ των κρατών μελών από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Είναι προφανές ότι η Πολωνία, προσκαλώντας την Ελλάδα να κινηθούν σε κοινές προμήθειες, αποβλέπει στην μεγιστοποίηση των κονδυλίων που θα απορροφήσει ενώ προωθεί και την πώληση προϊόντων της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας.
Κατά τον Πολωνό υπουργό, επιδίωξη είναι η ενίσχυση κρισίμων ικανοτήτων των Πολωνικών Ενόπλων Δυνάμεων και προγραμμάτων ασφαλείας, μεταξύ των οποίων το πρόγραμμα ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΑΣΠΙΔΑ. Το τελευταίο, έχει προγραμματιστεί για την περίοδο 2024-2028 με σκοπό την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της Πολωνίας σε επιθέσεις και υβριδικό πόλεμο.
Η Ελλάδα, έχει ανακοινώσει επισήμως διά στόματος πρωθυπουργού, ότι μέσω SAFE θα διεκδικήσει δάνεια ύψους τουλάχιστον 1,2 δισ. €, που αντιστοιχούν μόλις στο 0,8% της συνολικής διαθέσιμης χρηματοδοτήσεως.
Oι επιλέξιμοι τομείς δράσεως που χρηματοδοτούνται μέσω SAFE αφορούν τον πρώτο κατάλογο τομέων προτεραιότητας που προσδιορίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 6 Μαρτίου, χωρισμένων σε δύο κατηγορίες αμυντικών προϊόντων:
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 1
- πυρομαχικά και πύραυλοι.
- συστήματα πυροβολικού συμπεριλαμβανομένων δυνατοτήτων κρούσεως ακριβείας σε βάθος.
- δυνατότητες χερσαίας μάχης και συστήματα υποστηρίξεώς τους, συμπεριλαμβανομένου του εξοπλισμού στρατιωτών και των όπλων πεζικού.
- προστασία κρίσιμων υποδομών.
- κυβερνοπόλεμος.
- στρατιωτική κινητικότητα, συμπεριλαμβανομένης της αντικινητικότητας.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 2
- συστήματα αντιαεροπορικής και πυραυλικής άμυνας.
- θαλάσσιες δυνατότητες, επιφανείας και υποβρύχιες.
- συστήματα δρόνων και αντιδρόνων.
- στρατηγικά μέσα, όπως ενδεικτικώς στρατηγικών αερομεταφορών, εναέριος ανεφοδιασμός καυσίμου και συστήματα C4ISTAR καθώς και τα διαστημικά μέσα και υπηρεσίες.
- προστασία διαστημικών μέσων.
- τεχνητή νοημοσύνη.
- ηλεκτρονικός πόλεμος.
Τα αμυντικά προϊόντα που ανήκουν στην κατηγορία 2 θα υπόκεινται σε αυστηρότερους όρους επιλεξιμότητας, απαιτώντας από τους ανάδοχους να έχουν την ικανότητα να αποφασίζουν για τον ορισμό, την προσαρμογή και την εξέλιξη του σχεδιασμού του αμυντικού προϊόντος που προμηθεύονται.
Και για τις δύο κατηγορίες προϊόντων, οι συμβάσεις προμηθειών θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι το κόστος των εξαρτημάτων που προέρχονται εκτός ΕΕ και κρατών που καλύπτει ο κανονισμός της SAFE, δεν υπερβαίνει το 35% του εκτιμώμενου κόστους των εξαρτημάτων του τελικού προϊόντος.
