Ανοίγοντας την δεύτερη ημέρα του webinar (2-3 Ιουνίου) που οργάνωσε το περιοδικό ΠΤΗΣΗ, το ptisidiastima.com και το navaldefence.gr με θέμα: «Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία, διεθνείς συνεργασίες, συμμετοχές σε ξένα προγράμματα και εξαγωγές», ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων Κατασκευαστών Αμυντικού Υλικού (ΣΕΚΠΥ) Τάσος Ροζολής παρουσίασε τις θέσεις του κλάδου. Τα σημαντικότερα σημεία από την τοποθέτηση αυτή, έχουν ως εξής:
“Η Εγχώρια Αμυντική Βιομηχανία (ΕΑΒΙ) έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά:
Συνίσταται μέχρι σήμερα από ελάχιστες μεγάλες εταιρείες, κυρίως κρατικές οι οποίες σήμερα βρίσκονται σε δύσκολή κατάσταση.
Έχει ιδιωτικοποιηθεί η ΕΛΒΟ, ακούμε κάποια ευχάριστα δεδομένα για τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά και Ελευσίνας και ελπίζουμε σύντομα να δοθούν λύσεις αλλά και για την ΕΑΒ και για τα ΕΑΣ με ξεκάθαρη θέση ότι πρέπει πλέον να μπουν ιδιωτικά κεφάλαια. Δεν μπορεί να συνεχιστεί άλλο αυτή η κατάσταση. Έχουν δοκιμαστεί διάφορες λύσεις από διάφορες κυβερνήσεις αλλά δυστυχώς όμως οι εταιρείες πάνε από το κακό στο χειρότερο.
Δεν μπορείς όμως χωρίς να έχεις Ναυπηγείο να ζητάς ουσιαστική συμμετοχή στη ναυπήγηση καραβιών, αν δεν έχεις μια μεγάλη εταιρεία στην αεροδιαστημική δεν μπορείς να έχεις απαιτήσεις για σοβαρή συμμετοχή όπως είναι τα προγράμματα για τα F-35.
Πάρα πολλές εταιρείες του χώρου με τα ευρωπαϊκά δεδομένα είναι μικρομεσαίες είναι εταιρείες ιδιωτικές, διττής χρήσης, δεν είναι όλες μόνο αμυντικές εκτός από λίγες που είναι 100%.
Η μεγάλη πλειοψηφία των εταιρειών της ΕΑΒΙ ασχολείται και με το εμπορικό και με το στρατιωτικό κομμάτι και αυτό είναι που έσωσε τις εταιρείες στην δεκαετή περίοδο της κρίσης.
Οι εταιρείες σήμερα που επιβίωσαν στην αμυντική βιομηχανία της κρίσης έχουν έντονα τα χαρακτηριστικά της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας και έχουν κατακτήσει ορισμένες από αυτές και τις διεθνείς αγορές.
Σημαντικό χαρακτηριστικό της ΕΑΒΙ είναι ότι δεν είμαστε κατασκευαστές τελικού μεγάλου προϊόντος εκτός από λίγες εταιρείες που κατασκευάζουν και με μεγάλη επιτυχία διεθνώς ένα ολοκληρωμένο προϊόν. Αυτό λοιπόν δίνει μια μεγάλη ανταγωνιστικότητα και ευελιξία στον κλάδο γιατί δίνει την δυνατότητα να συνεργαστούμε με όλους τους κατασκευαστές αρκεί να υπάρξει σύμπνοια και συνέργεια του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας και αμυντικής βιομηχανίας.
Οι τρεις πυλώνες ανάπτυξης της ΕΑΒΙ
Πιστεύουμε ότι πρέπει να υπάρξουν τρεις πυλώνες ανάπτυξης της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας.
Ο πρώτος πυλώνας είναι η προτεινόμενη λύση η οποία αφορά αυτό που γίνεται σε όλες τις χώρες του κόσμου και στην Ελλάδα το ξεχάσαμε από το 2011 και μετά:
Όταν κάνεις αμυντικές προμήθειες απαιτείς βιομηχανικές επιστροφές στη χώρα. Το λέμε πολύ καιρό ότι αυτό πρέπει να είναι το λιγότερο 30% της αξίας της προμήθειας διότι είναι διεθνώς αυτός ο όρος, δεν είναι κάτι που φαντάζονται αιθεροβάμονες Έλληνες. Σε πολλές χώρες μάλιστα το ξεπερνάει και φτάνει και στο 40%. Αυτό το 30% βιομηχανικές επιστροφές, υπάρχουν πολλοί τρόποι να έρθουν στη χώρα.
Ο ένας τρόπος είναι το Follow On Support, η Εν Συνεχεία Υποστήριξη δηλαδή των συστημάτων και η εγχώρια υποστήριξη κυρίως για τα αεροπορικά υλικά και φυσικά να ξεφύγουμε επιτέλους από το άγχος ή τη φοβία ότι πρέπει να γίνονται μόνο από κρατικές εταιρείες. Υπάρχουν σήμερα ιδιωτικές εταιρείες που μπορούν κάλλιστα να αναλάβουν την υποστήριξη των συστημάτων και του Στρατού και του Ναυτικού και της Αεροπορίας και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία και έχουμε και παραδείγματα γι’ αυτό.
Δεύτερος τρόπος, οι βιομηχανικές επιστροφές μπορεί και πρέπει να είναι το υποκατασκευαστικό έργο σε ελληνικές εταιρείες. Μη ξεχνάμε ότι αυτό είναι το μεγαλύτερο κομμάτι της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας σήμερα, με την έννοια όμως όχι την ευκαιριακή. Πρέπει μέσω του υποκατασκευαστικού έργου να μπουν οι εταιρείες στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα, για να μιλάμε και για σοβαρή επένδυση η οποία να έχει στρατηγική και χρόνο μπροστά της.
Ο τρίτος τρόπος είναι εφόσον έχουμε και εταιρείες που κατασκευάζουν προϊόντα η ελληνική κυβέρνηση μέσω των βιομηχανικών επιστροφών να επιδοτήσει, να προωθήσει τα ελληνικά αυτά προϊόντα στις χώρες από τις οποίες εμείς αγοράζουμε αντίστοιχα οπλικά συστήματα.
Δεύτερος πυλώνας ανάπτυξης της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας έρχεται μέσα και από το πρόσφατο παράδειγμα των F-35. Πρέπει επιτέλους να πάρουμε μια απόφαση: Ότι αφού θα αγοράζουμε αμυντικά προϊόντα να μπαίνουμε από την αρχή, δεν μπορεί να είμαστε μονίμως πελάτες και μάλιστα της τελευταίας στιγμής, υπό πίεση και σχεδόν παρακαλώντας.
Εκτιμώ ότι τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα είναι ίσως η μόνη χώρα που –καθ’ υπερβολή το λέω– έχει το «σύνδρομο της Ουκρανίας»: Μονίμως παρακαλούμε τελευταία στιγμή να πάρουμε προϊόντα.
Όταν παρακαλείς δεν μπορείς να απαιτήσεις –αν και είσαι ο πελάτης– να έχεις σοβαρή βιομηχανική συμπαραγωγή. Άρα πρέπει να μπούμε σε οποιοδήποτε πρόγραμμα, στο καινούργιο ευρωπαϊκό μαχητικό, στο F-35, στο καινούργιο ευρωπαϊκό άρμα μάχης. Οτιδήποτε καινούργιο αναπτύσσεται στην Ευρώπη ή στην Αμερική πρέπει τα επιτελεία να το βλέπουν σοβαρά και να συμμετέχουμε από την αρχή σαν μέτοχοι, να έχουμε κομμάτι ιδιοκτησίας στο προϊόν.
Ο τρίτος πυλώνας είναι τα ευρωπαϊκά προγράμματα. Τα ευρωπαϊκά αμυντικά προγράμματα, μετά την έξοδο της Αγγλίας από την Ευρώπη, ξεκαθάρισε επιτέλους ότι η Ευρώπη χρειάζεται αμυντική βιομηχανία γιατί διαφορετικά δεν μπορείς να έχεις εξωτερική πολιτική αν δεν έχεις ευρωπαϊκή άμυνα.
Τα ευρωπαϊκά προγράμματα όμως ακόμα και σήμερα παρόλο το πολύ ελπιδοφόρο ξεκίνημα, στο 100% αφορούν μόνο έρευνα και ανάπτυξη και μέχρι πρόσφατα ήταν μόνο έρευνα και για αυτό βλέπαμε να συμμετέχουν μόνο καθηγητές και ακαδημαϊκά ιδρύματα. Δεν είναι κακό, είναι καλό, προάγει τη γνώση αλλά δεν βοηθάει την βιομηχανία αν δεν συνδεθεί με μελλοντική αγορά. Καμία σημερινή ελληνική εταιρεία δε θα μπει σε μια διαδικασία να κάνει έρευνα ακόμα και επιδοτούμενη για την ανάπτυξη ενός προϊόντος αν το προϊόν αυτό δεν έχει από πριν εξασφαλίσει ότι αφού το αναπτύσσω σύμφωνα με τους όρους που μου ζητάει ο Φορέας, θα αγοραστεί από τις Ελληνικές ή Ευρωπαϊκές δυνάμεις.
Αυτά είναι σε συντομία που λείπουν και πρέπει να γίνουν στην Ελλάδα. Είναι πράγματα που σε άλλες χώρες γίνονται εδώ και χρόνια. Δεν είναι πράγματα που χρειάζονται περίεργη και ιδιοφυή σκέψη.
Καταλήγοντας, αυτό που χρειάζεται οπωσδήποτε και το έχουμε πει πάρα πολλές φορές, είναι ότι πρέπει να υπάρξει δομή στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας σε επίπεδο υφυπουργού.
Να υπάρχει ένας πολιτικός προϊστάμενος ο οποίος θα έχει μοναδική απασχόληση την ανάπτυξη της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας. Να δίνει λόγο στη Βουλή, θα ήταν φυσικά πάρα πολύ καλό να ξεφύγει από το στενό κομματικό και να ήτανε κοινής αποδοχής όπως έχουμε αντίστοιχα για τα δημόσια έσοδα, ώστε να μπορούν κάποιοι άνθρωποι που θα αναλάβουν να έχουν περίοδο δράσης για 5 και 6 χρόνια, γιατί αμυντική βιομηχανία και ανάπτυξη δεν γίνεται με σχεδιασμό 2 και 3 ετών.
Επιπλέον, πρέπει να ξαναφτιάξουμε ένα νομικό πλαίσιο που να συνάδει βέβαια με την ευρωπαϊκή οδηγία όπως άλλωστε έχουν και οι άλλες χώρες. Δυστυχώς εμείς στην Ελλάδα έχουμε την Εγχώρια Βιομηχανική Στρατηγική από ένα πολύ καλό κείμενο το οποίο όμως παραμένει ένα ευχολόγιο, γιατί δεν έχει μπει σε κανένα νόμο. Αν δε μπει σε νόμο, δηλαδή να το βλέπει και να το τηρεί κάποιος επιτελής, παραμένει ένα πολύ καλό ευχολόγιο.
Είναι η ευκαιρία της χώρας μετά από 15 χρόνια να αναπτύξουμε σωστά και με υγιή τρόπο αμυντική βιομηχανία. Έχουμε δώσει τα τελευταία χρόνια τουλάχιστον 7 με 8 δισεκατομμύρια ευρώ και καταλαβαίνεται ότι ένα 30% θα ήταν 2,5 δισ. που θα επέστρεφε στην ελληνική αγορά.
Υπάρχουν όμως ακόμα προγράμματα εξοπλιστικά που θα προχωρήσουν. Είναι θετικό ότι άλλαξε η στρατηγική το τελευταίο διάστημα, καθώς είδαμε ότι ενώ στη προμήθεια των γαλλικών μαχητικών Rafale υπήρξε μηδενική συμμετοχή, αντίθετα στις φρεγάτες γίνεται μια σοβαρή προσπάθεια να συμμετέχουν ελληνικές εταιρείες. Πρέπει να γίνει όμως περισσότερη δουλειά και να υποστηριχθεί και διακομματικά και από τα υψηλότερα επίπεδα της κυβέρνησης”.
Απαντώντας σε ερώτηση για την μέχρι σήμερα εικόνα για το μέγεθος της βιομηχανικής επιστροφής που συζητείται να υπάρξει τελικά από τα μέχρι σήμερα εξοπλιστικά προγράμματα των 8 δισ. ευρώ, ο Τάσος Ροζολής σημείωσε:
“Ο στόχος και οι υποσχέσεις είναι για περίπου 16% αλλά κρατάω μικρό καλάθι μέχρι να το δω σε συμβόλαια. Οι ξένοι που έρχονται στην Ελλάδα γενικότερα πολύ ευχαρίστως θα μας έδιναν και 20% με την προϋπόθεση όμως να έχει προϋπάρξει η απαίτηση στη συμφωνία. Δεν είναι αργά βέβαια καθώς έχουμε ακόμα ανοιχτό το θέμα των κορβετών, άρα μπορεί αυτό να συνδυαστεί με πίεση και στα προηγούμενα, τα F-35 αρχίζουν τώρα, υπάρχουν πολλές ανάγκες και εκτιμώ και για τα Rafale που τα αεροσκάφη αυτά θα μείνουν στην Ελλάδα τα επόμενα 30 χρόνια. Τα όπλα τους τα κατασκευάζουν εταιρείες που κατασκευάζουν και τα όπλα των φρεγατών. Άρα μπορούμε να καλύψουμε το χαμένο έδαφος”.
Αναφερόμενος ειδικότερα στο σημερινό νόμο περί αμυντικών προμηθειών κι αν βοηθάει ή παράγει τεράστια γραφειοκρατία, o κ. Ροζολής τόνισε ειδικότερα:
“Ο νόμος που ισχύει σήμερα είναι η ελληνική μετάφραση της ευρωπαϊκής οδηγίας για τις αμυντικές προμήθειες. Η ευρωπαϊκή οδηγία κυρίως σχηματίστηκε και γράφτηκε από Γερμανικά και Γαλλικά think tanks και συμφέροντα. Έχει δυνατότητες όμως η πολιτική ηγεσία, για περίπου 8-9 χρόνια δεν είχε καταλάβει ότι δίνει δυνατότητες και για απευθείας αναθέσεις. Ουσιαστικά δεν έφταιγε ο νόμος αλλά η φοβία.
Γι’ αυτό επαναλαμβάνω ότι χρειαζόμαστε θεσμικό προϊστάμενο. Σήμερα δεν υπάρχει κάποιος στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας που να έχει αρμοδιότητα. Να πάει στη Βουλή να πει εγώ είμαι ο υπεύθυνος αυτός είναι ο εθνικός ο κυβερνητικός σχεδιασμός, να δώσει λόγο και να υπάρχει κάποιος έλεγχος”.
Ο χώρος των drone – UAV και η απουσία κρατικής πολιτικής στην Ελλάδα
