Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Εντελώς αντικρουόμενα και αντιφατικά δημοσιεύματα παρουσιάσθηκαν τις τελευταίες ημέρες από δημοσιογράφους εφημερίδων ή ιστοσελίδων, ως προς την επιλογή νέας φρεγάτας για το Πολεμικό Ναυτικό. Ξεχωρίζουμε να “αναλύσουμε” δύο δημοσιεύματα επειδή υπογράφονται από σοβαρούς επαγγελματίες, που είναι δεδομένο ότι μεταφέρουν πληροφορίες από τις πηγές τους που προφανώς αξιολογούνται ως έγκυρες.
Στο πρώτο εξ αυτών που δημοσιεύθηκε στις 18 Φεβρουαρίου εδώ αναφέρεται ότι «το ΓΕΝ θα πρέπει να έχει περατώσει την αξιολόγησή του επί των υποβληθεισών προτάσεων μέχρι τα τέλη Απριλίου 2021» και ότι «το ΓΕΝ και οι άνθρωποί του θα πρέπει να εξετάζουν την κάθε πρόταση “ad hoc”, δηλαδή ξεχωριστά την κάθε μία, και όχι όλες μαζί συγκριτικά. Με λίγα λόγια δεν ενδιαφέρει για το ποια από όλες τις προτάσεις είναι η καλύτερη, αλλά για το αν κάθε μία ξεχωριστά πληροί τις επιχειρησιακές προϋποθέσεις και απαιτήσεις που έχει θέσει το ΠΝ για τις νέες του φρεγάτες».
Στο ανωτέρω πνεύμα των κυβερνητικών οδηγιών, το δημοσίευμα αναφέρει ότι επειδή οι προτάσεις προέρχονται από κατασκευάστριες εταιρείες οι οποίες όμως «δεν μπορούν να υπεισέλθουν και στο θέμα της “ενδιαμέσου λύσεως” που έχει θέσει ως όρο η ελληνική πλευρά […] καθώς κάτι τέτοιο πρέπει να γίνει με διακυβερνητικές επαφές μεταξύ των κυβερνήσεων των χωρών αυτών και της ελληνικής […] μέχρι να γίνει αυτό το ΠΝ θα πρέπει να αποφαίνεται αν η κάθε πρόταση, της κάθε εταιρείας, “του κάνει” επιχειρησιακά, και αργότερα αν και τα σκάφη που προτείνει η κάθε χώρα ως “ενδιάμεση λύση” το ικανοποιούν επίσης επιχειρησιακά, και η άποψή του αυτή να κατατεθεί προς το υπουργείο και την κυβέρνηση ώστε να ληφθεί η τελική απόφαση σε ΠΟΛΙΤΙΚΟ επίπεδο».
Ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται ότι η αξιολόγηση από τον επιχειρησιακό φορέα εξελίσσεται και πρέπει να έχει ολοκληρωθεί στα τέλη Απριλίου ενώ η εντολή που έχει δοθεί είναι να μην υπάρχει συγκριτική αξιολόγηση και στο τέλος κατάταξη με βαθμολογία αφού το ζητούμενο δεν είναι η “καλύτερη” πρόταση αλλά αν κάθε μία καλύπτει επιχειρησιακώς το ΠΝ. Προφανώς και η κυβερνητική οδηγία αφορά τον προτεινόμενο τύπο φρεγάτας αυστηρώς αφού άλλης φύσεως κριτήρια, όπως επί παραδείγματι το συνολικό κόστος, η ενδιάμεση λύση ή η εμπλοκή των ελληνικών ναυπηγείων, είναι ζητήματα τα οποία θα αξιολογηθούν από την κυβέρνηση.
Εάν ισχύουν αυτά, αναφύονται τα ερωτήματα του τι ακριβώς έχει προδιαγράψει το Πολεμικό Ναυτικό ως προς τον τύπο φρεγάτας που επιθυμεί και τι βαρύτητα έχουν τα επιμέρους χαρακτηριστικά ενώ είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον το ότι δεν απασχολεί την κυβέρνηση να μάθει κατάταξη βαθμολογίας των φρεγατών. Δηλαδή, η κυβέρνηση δεν ενδιαφέρεται εάν σύμφωνα με τα δικά της κριτήρια, επιλεγεί ακόμη και η χειρότερη φρεγάτα σε επιχειρησιακά χαρακτηριστικά…
Μόλις μερικές ημέρες αργότερα, στις 22 Φεβρουαρίου, εμφανίσθηκε το δεύτερο ενδιαφέρον δημοσίευμα εδώ:
Σε πλήρη αντίθεση με το προηγούμενο, αναφέρεται ότι έχει ολοκληρωθεί ήδη η αξιολόγηση έξι προτάσεων ενώ προέκυψε άλλη μία από την Ιταλία: Συγκεκριμένα, «το Πολεμικό Ναυτικό (ΠΝ) προχώρησε στην αξιολόγηση και στην καταγραφή των έξι προτάσεων για την προμήθεια νέων φρεγατών που είχαν κατατεθεί έως και τις 17 Φεβρουαρίου. Εχουν αξιολογηθεί οι φρεγάτες που προσφέρονται από τη Γαλλία, τις ΗΠΑ, την Ολλανδία, τη Γερμανία, την Αγγλία και την Ισπανία». Το εντυπωσιακό είναι ότι η επιχειρησιακή αξιολόγηση του ΠΝ που βρίσκεται στην διάθεση της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΘΑ, περιλαμβάνει κατάταξη με βαθμολογία! Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι, «στην πρώτη θέση κατατάσσονται οι δύο εκδοχές της γαλλικής FDI (γαλλικής και “ελληνικής” διαμόρφωσης Belh@rra), ακολουθούν οι αμερικανικές MMSC, οι ολλανδικές SIGMA 115, οι δύο γερμανικές A200 και A300, η αγγλική Type 31 (Arrowhead 140) και, τέλος, η ισπανική F110».
Για να περιπλέξει ακόμη περισσότερο την κατάσταση, το δημοσίευμα συνεχίζει παρουσιάζοντας την κατάταξη του ΠΝ να έχει γίνει με κριτήρια τα οποία όμως υποτίθεται ότι είναι αρμοδιότητα της κυβερνήσεως και θα την απασχολήσουν σε δεύτερη φάση: «Η κατάταξη έχει γίνει με βάση έξι επιμέρους χαρακτηριστικά. Το πρώτο και καθοριστικής σημασίας είναι ο τρόπος υλοποίησης, αν δηλαδή η προμήθεια θα πραγματοποιηθεί με βάση διακρατική ή απευθείας εμπορική συμφωνία με τις κατασκευάστριες εταιρείες». Το δημοσίευμα παραθέτει και ενδιαφέροντα στοιχεία για το κόστος κάθε προτάσεως, που όμως είναι και πάλι σαφές ότι δεν “απασχολεί” ως κριτήριο το Πολεμικό Ναυτικό αλλά την κυβέρνηση.
Η αντίθεση με το πρώτο δημοσίευμα όμως είναι καθολική, αφού εδώ υποστηρίζεται: «Από το ΠΝ έχει αξιολογηθεί και η ενδιάμεση λύση», και παρουσιάζονται τα πλοία που προτείνει κάθε πλευρά ενώ ενημερωνώμαστε και για άλλο ένα κριτήριο αξιολογήσεως που “αφορά” την κυβέρνηση και όχι το ΠΝ, αφού όπως αναφέρεται: «Και οι έξι προτάσεις που αξιολογήθηκαν περιλαμβάνουν συμμετοχή της εγχώριας ναυπηγικής βιομηχανίας, η οποία βεβαίως απομένει ακόμα να προσδιοριστεί».
Το δεύτερο δημοσίευμα, ενώ παρουσιάζει το ΠΝ να έχει αξιολογήσει τις προτάσεις ακόμη και πέραν των αμιγώς επιχειρησιακών κριτηρίων, συνοψίζει ότι «με βάση τους πιο αισιόδοξους υπολογισμούς, το ΠΝ θα πρέπει να καταθέσει τις οριστικές προτάσεις του στα μέσα Απριλίου». Αλλά τι προτάσεις να καταθέσει ο επιχειρησιακός φορέας αφού υποτίθεται ότι αυτός πρέπει να περιορισθεί σε στενή επιχειρησιακή αξιολόγηση, την οποία περίπου έχει περατώσει αφού έχει καταλήξει και σε βαθμολογία με εξαίρεση την ιταλική πρόταση, και όλα τα άλλα κριτήρια θα τα αξιολογήσει η κυβέρνηση;
Στο εν λόγω δημοσίευμα αναφέρεται ότι «το επόμενο χρονικό διάστημα αναμένεται και η αποστολή των σχετικών επιστολών (LOR) από την Αθήνα προς τη Γαλλία και τις ΗΠΑ», που μπορεί να ερμηνευθεί ότι δεν υπάρχει ενδιαφέρον για τις υπόλοιπες προτάσεις ώστε να αποσταλεί και στις άλλες χώρες LOR και, το κυριότερο, δείχνει πως στην παρούσα φάση, το ΠΝ δεν έχει ζητήσει ενημέρωση για εφικτότητα και κόστος των τροποποιήσεων που κρίνει επιθυμητές στα σχέδια φρεγάτας που έχουν καταθέσει όλοι οι οίκοι. Να υποθέσουμε ότι η συγκεκριμένη διαδικασία θα ακολουθήσει μετά την επιλογή αναδόχου από την κυβέρνηση; Μα τότε, βάσει ποιου τελικού κόστους θα αξιολογήσει η κυβέρνηση προτάσεις; Εκτός εάν το κόστος δεν απασχολεί και δεν είναι κριτήριο…
Και σε αυτό το δεύτερο δημοσίευμα, επαναλαμβάνεται η σημασία του κριτηρίου της συνάψεως διακρατικής συμφωνίας, που επιθυμεί η κυβέρνηση. Αυτό χαρακτηρίζεται “κεφαλαιώδους σημασίας” αλλά αυτό που δεν λέγεται είναι ότι οι κανονισμοί της ΕΕ δεν επιτρέπουν διακρατικές συμφωνίες μεταξύ των μελών τους αλλά μόνο εμπορικές για την πώληση αμυντικού υλικού. Εξ ου και η προμήθεια των Rafale απετέλεσε αντικείμενο εμπορικών συμφωνιών με τρεις εταιρείες κατασκευής του αεροσκάφους, των κινητήρων και των όπλων και όχι συμφωνία μεταξύ κυβερνήσεων. Η πρόταξη του κριτηρίου της διακρατικής συμφωνίας στο πρόγραμμα φρεγατών, “φωτογραφίζει” την αμερικανική και την βρετανική υποψηφιότητες.
Συνοψίζοντας μπορούμε να πούμε ότι τα αντικρουόμενα και αντιφατικά μεταξύ τους δημοσιεύματα για την επιλογή νέας φρεγάτας, οφείλονται σε διαρροές που σκοπό έχουν να δημιουργήσουν κλίμα και την εντύπωση ότι βρίσκεται σε εξέλιξη πραγματική διαγωνιστική διαδικασία και η κυβέρνηση έχει καταφέρει να δημιουργήσει άκρως ευνοϊκό κλίμα ανταγωνισμού. Η κυβέρνηση προσπαθεί να περάσει την εικόνα ότι η αξιολόγηση από πλευράς επιχειρησιακού φορέα έχει κυριάρχο χαρακτήρα και ειδικό βάρος, έναντι των “πολιτικών κριτηρίων”, συνεπώς η τελική απόφαση θα είναι η “χρυσή τομή”. Εάν συνέβαινε όμως αυτό, δεν θα όριζε ο ίδιος ο πρωθυπουργός με δηλώσεις του ως αντικείμενο της διαδικασίας την επιλογή φρεγάτας “πολλαπλού ρόλου” αλλά φρεγάτας “αυξημένων Α/Α δυνατοτήτων” όπως αποκαλύψαμε ότι επιθυμεί το ΠΝ.
Δευτερευόντως, η εμφάνιση ως επικρατέστερων των υποψηφιοτήτων ΗΠΑ και Γαλλίας, αντιπροσωπεύει τις κυριότερες χώρες από τις οποίες η κυβέρνηση εμφανίζεται δεκτική σε “πίεση”, επειδή σε πολιτικό επίπεδο έχει επιτευχθεί από αυτές υποστήριξη στα εθνικά θέματα. Και καθώς μεταξύ των δύο συγκεκριμένων φρεγατών υφίσταται σημαντική απόκλιση σε επιχειρησιακά χαρακτηριστικά, οι διαρροές που θέλουν την γαλλική πρόταση στην πρώτη θέση της κατατάξεως, αντιπροσωπεύουν μάλλον και την μόνη έκφανση επαγγελματικής “διαμαρτυρίας” από πλευράς επαϊόντων, για την όλη εξώφθαλμη μεθόδευση που ακολουθεί μετά περιφρονήσεως η κυβέρνηση στην όλη διαδικασία.
